BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DENİZ HUKUKU SÖZLEŞMESİ

 Çeviren: Doç. Dr. Aydoğan Özman

Atıf için: Aydoğan Özman, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi, İstanbul: İstanbul Deniz Ticaret Odası Yayınları, 1984.

Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’ni Türkçe’ye çevirerek akademik kullanıma sunan değerli hocamızın aziz hatırasına saygıyla…

 

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DENİZ HUKUKU SÖZLEŞMESİ

İşbu Sözleşmeye taraf devletler,

Karşılıklı işbirliği ve anlayış ruhu içerisinde, deniz hukukuna ilişkin bütün sorunları çözme arzusundan ilham alarak, ve barışın korunmasına, adalete ve bütün dünya halklarının ilerlemesine önemli bir katkı teşkil eden işbu Sözleşmenin tarihi değerinin bilincinde olarak,

1958 ve 1960 yıllarında Cenevre’de toplanan Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Konferanslarından bu yana meydana çıkan olayların, deniz hukuku hakkında genel kabul görecek yeni bir Sözleşme gereğini kuvvetlendirmiş olduğunu müşahade ederek,

Deniz alanlarına ait sorunların birbiriyle sıkı bir bağ içerisinde bulunduğunun ve bunların bütünüyle gözönünde bulundurulması gerektiğinin bilincinde olarak,

Bütün devletlerin egemenlikleri gerektiği şekilde gözönünde tutularak işbu Sözleşme aracılığı ile denizler ve okyanuslar için uluslararası iletişimi kolaylaştıran ve denizlerin ve okyanusların barışçı amaçlarla kullanımını, bunların kaynaklarından hakkaniyete uygun ve etkin yararlanmayı canlı kaynaklarının muhafazasını ve deniz çevresinin incelenmesini, korunmasını ve muhafazasını destekleyen bir hukuk düzeninin tesis edilmesinin arzu edilir olduğunu kabul ederek,

Bu amaçların gerçekleştirilmesinin, içerisinde bütün insanlığın çıkarlarının ve ihtiyaçlarının ve özellikle, sahili bulunsun veya bulunmasın, gelişme yolundaki ülkelerin özel çıkarlarının ve ihtiyaçlarının gözönüne alınacağı bir uluslararası ekonomik düzenin kurulmasına katkıda bulunacağını dikkate alarak,

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun özellikle, ulusal yetki sınırlarının ötesinde deniz ve okyanus yataklarının ve bunların toprak altlarının ve bu bölgelerin kaynaklarının insanığın ortak malı olduğunu ve buaraların araştırılmasıının ve işletilmesinin, devletlerin coğrafi durumlarından bağımsız olarak, bütün insanlığın çıkarı uğruna yapılacağını usulüne uygun olarak beyan ettiği 17 Aralık 1970 tarihli ve 2749 (XXV) sayılı kararında yer alan prensipleri işbu Sözleşme ile geliştirmeyi arzu ederek,

İşbu Sözleşmede gerçekleştirilen deniz hukukunun tedvininin ve tedrici geliştirilmesininn, adalet ve hak eşitliği ilkelerine uygun olarak bütün uluslar arasında barışın, güvenliğin, işbirliğinin ve dostane ilişkilerin kuvvetlenmesine katkıda bulunacağına ve Andlaşmasında yer aldığı şekli ile, Birleşmiş Milletler’in amaç ve ilkelerine uygun olarak, bütün dünya uluslarının ekonomik ve sosyal ilerlemelerini destekleyeceğine inanarak,

İşbu Sözleşme ile düzenlenmemiş konuların, genel Devletler Hukuku kural ve ilkelerine tabi olmaya devam edeceği hususunu teyid ederek,

Aşağıdaki hususları kabul etmişlerdir.

 

KISIM 1

GİRİŞ

Birinci madde

Terimlerin kullanılışı ve uygulanma alanı

1. İşbu Sözleşmenin amaçları uyarınca:

1. “Bölge”den, ulusal yetki sınırları ötesindeki deniz yatakları ve bunların toprak altı;
2. “Otorite”den, Deniz Yatağı Uluslararası Otoritesi;
3. “Bölge'de yürütülen faaliyetler”den Bölge'nin kaynaklarının araştırılmasına ve işletilmesine ilişkin bütün faaliyetler, anlaşılmaktadır;
4. “Deniz çevresinin kirlenmesi”nden, canlı kaynaklara ve deniz yaşamına zarar verme, insan sağlığı için tehlike oluşturma, balıkçılık ve denizlerin diğer yasal amaçlarla kullanımı da dahil olmak üzere, denizcilik faaliyetlerini engelleme, deniz suyunun niteliğini değiştirme ve güzellikleri bozma gibi zararlı etkileri olan veya olabilecek maddelerin veya enerjinin, insan tarafından doğrudan doğruya veya dolaylı olarak, haliçler de dahil olmak üzere, deniz çevresine dahil edilmesi, anlaşılmaktadır;
5. 1. “Suya batırma”dan:
      1. Atık veya diğer maddelerin, gemilerden, uçaklardan, platformlardan veya denizlerdeki diğer yapılardan her türlü bilinçli boşaltılması;
      2. Denizlerde gemilerin, uçakların, platformların veya diğer yapıların her türü batırılması,anlaşılmaktadır;
   2. “Suya batırma” terimi aşağıdakileri kapsamamaktadır:

• • 1. Gemilerin, uçakların, platformların veya denizlerdeki diğer yapıların ve bunların teçhisatının normal olarak işletilmesi sırasında doğrudan doğruya veya dolaylı olarak ortaya çıkan artık veya diğer maddelerin boşaltılması; bununla beraber, bu maddelerin yok edilmesi için kullanılan gemilerde, uçaklarda, platformlarda veya denizlerdeki diğer yapılarda taşınan veya bunlara aktarılan artıklar veya diğer maddeler veya yukarıda zikredilen artık ve diğer maddelerin bu gemilerde, ulçaklarda, platformlarda veya yapılarda işleme tabi tutulmaları sonucu ortaya çıkan artık veya diğer maddeler bundan hariçtir;
    2. İşbu Sözleşmenin amaçlarına aykır düşmemek şartıyle, maddelerin, salt yok edilme amacı dışında depo edilmesi;

2.

1. “Taraf Devletler”den işbu Sözleşme ile bağlı olma hususunda rızalarını belirten ve haklarında işbu Sözleşmenin yürürlükte bulunduğu devletler anlaşılmaktadır.
2. İşbu Sözleşme gerekli değişikliklerle, 305. maddenin 1. paragrafının b), c), d), e) ve f) fikralarında öngörülen ve her biri kendisi ile ilgili şartlara uygun olarak Sözleşmeye Taraf olan birimlere de uygulanır; bu ölçü içerisinde “Taraf Devletler” teriminden bu birimler de anlaşılır.

KISIM II

KARASULARI VE BİTİŞİK BÖLGE

BÖLÜM 1

GENEL HÜKÜMLER

Madde 2

Karasularının, karasuları üzerindeki hava sahası ile karasularının deniz yatağı ve toprak altının hukuki rejimi

1. Sahildar devletin egemenliği kara üIkesinin ve iç sularının ötesinde ve bir Takımada Devleti söz konusu olduğunda, takımada sularının ötesinde karasuları denilen bir bitişik deniz bölgesine kadar uzanır.

2. Bu egemenlik karasuları üzerindeki hava sahasını ve de bu suların deniz yatağı ile toprak altını da kapsar.

3. Karasuları üzerindeki egemenlik işbu Sözleşmenin hükümlerinde öngörülen şartlar ve uluslararası hukukun diğer kuralları dahilinde kullanılır.

BÖLÜM 2

KARASULARININ SINIRLARI

Madde 3

Karasularının genişliği

Her devlet karasularının genişliğini tesbit etme hakkına sahiptir; bu genişlik işbu Sözleşmeye göre tesbit edilen esas hatlardan itibaren 12 deniz milini geçemez.

Madde 4

Karasularının dış sınırı

Karasularının dış sınırı, her noktası esas hattın en yakın noktasından karasularının genişliğine eşit uzaklıkta bulunan hattan oluşur.

Madde 5

Normal esas hat

İşbu Sözleşmede aksine hüküm bulunmadıkça, karasularının genişliğinin ölçülmeye başlandığı normal esas hat, sahildar devlet tarafından resmen kabul edilmiş büyük ölçekli deniz haritalarında belirtildiği şekliyle, sahil boyunca uzayan en düşük cezir hattıdır.

Madde 6

Kayalıklar

Mercan kümelerinin ada niteliğindeki kısımları veya serpiştirilmiş kayalıklarla çevrili adalar söz konusu olduğunda, karasularının ölçülmeye başlandığı esas hat, sahildar devlet tarafından resmen kabul edilmiş deniz haritalarında belirtildiği şekliyle, kayalık üzerinde, açık deniz tarafındaki, en düşük cezir hattıdır.

Madde 7

Düz esas hatlar

1. Sahilin derin bir şekilde girintili çıkıntılı olduğu veya sahil boyunca hemen yakında bir adalar dizisinin bulunduğu yerlerde, karasularının genişliğinin ölçülmeye başlandığı esas hattın çizimi için, uygun noktaları birleştiren düz esas hatlar yöntemi kullanıabilir.

2. Bir deltanın mevcudiyeti ve diğer doğal özellikler sebebiyle sahilin son derece değişken olduğu bölgelerde, uygun noktalar en düşük cezir çizgisi boyunca seçilebilir; en düşük cezir çizgisinin daha sonra yükselmesi halinde dahi, bu düz esas hatlar, işbu Sözleşmeye uygun olarak sahildar devlet tarafından değiştirilmedikçe yürürlükte kalacaktır.

3. Düz esas hatların oluşturduğu çizginin sahilin genel yönünden hissedilir bir biçimde sapmaması ve bu hatların berisinde kalan deniz uzantılarının iç sular rejimine tabi tutulabilmesi için, bunların kara sahasına yeter derecede bağlı olmaları gerekir.

4. Düz esas hatlar cezir zamanı ortaya çıkan yüiksekliklere doğru veya bunlardan başlamak üzere çizilmeyecektir; meğer ki, bunlar üzerinde devamlı olarak suyun üstünde kalan deniz fenerleri veya benzer tesisler inşa edilmiş olsun veya bu şekilde çizilmiş düz esas hatlar uluslararası genel bir kabul görmüş olsun.

5. 1. paragraf uyarınca düz esas hatlar yönteminin uygulandığı durumlarda, bazı esas hatların tesbiti için, söz konusu bölgeye özgü ve gerçekliği ve önemi uzun bir teamül ile açıkça kanıtlanmış ekonomik çıkarlar göz önünde tutulabilir.

6. Düz esas hatlar yöntemi bir devlet tarafından, diğer bir devletinin karasularını açık denizden veya bir münhasır ekonomik bölgeden kesecek şekilde uygulanamaz.

Madde 8

İç Sular

1. IV. Kısım saklı kalmak şartıyle, karasuları esas hattının berisinde kalan sular, devletin iç sularına dahildir.

2. 7. maddede belirlenen yönteme uygun olarak tespit edilen bir düz esas hat, daha önce iç su olarak kabul edilmeyen suları iç sulara dahil ettiği taktirde, bu Sözleşmede öngörülen zararsız geçiş hakkı bu sularda da uygulanacaktır.

Madde 9

Nehirlerin ağızları

Bir nehir haliç oluşturmaksızın denize dökülürse, esas hat nehir ağzında bir kıyıdan diğerine en düşük cezir noktaları arasında çizilen düz hat olacaktır.

Madde 10

Körfezler

1. İşbu madde yalnızca, sahilleri tek bir devlete ait olan körfezleri ilgilendirir.

2. İşbu Sözleşmenin amaçları açısından “körfez” belirli bir deniz girintisi olup, karalara doğru girişinin ağız genişliğine oranı içerde sahille çevrili sular ihtiva edecek şekildedir ve sahilin basit bir kıvrımından ibaret değildir. Bununla beraber, bir girinti ancak, yüzölçümü bu girinti ağzına çizilen bir doğruyu çap olarak alan bir yarım dairenin yüzölçümüne eşit veya ondan büyük olduğu taktirde bir körfez sayılacaktır.

3. Bir girintinin yüzölçümü, girintinin kıyıları boyunca uzanan en düşük cezir hattı ile, doğal giriş noktalarını en düşük cezir halinde birleştiren doğru arasında kalan kısmın yüzölçümüdür. Adaların varlığı sebebiyle, bir girintinin pek çok girişi olduğu taktirde, yarım dairenin çapı, geçitli girişleri birleştiren doğruların uzunluklarının toplamına eşit olacaktır. Bir girinti içerisinde bulunan adaların yüzölçümü girintinin toplam yüzölçümüne dahil olacaktır.

4. Bir körfezin doğal giriş noktaları arasında en düşük cezir durumundaki mesafe 24 deniz milini aşmadığı takdirde, bu en düşük cezir noktaları arasında bir sınırlandırma çizgisi çizilebilir, bu çizginin berisinde kalan sular iç sular olarak kabul edilecektir.

5. Bir körfezin doğal giriş noktaları arasında en düşük cezir durumundaki mesafe 24 deniz milini aştığı takdirde, körfez içerisinde en fazla su alanı bırakacak şekilde, 24 deniz millik bir düz esas hat çizilecektir.

6. Yukarıdaki hükümler “tarihi” körfezlere uygulanmadığı gibi, 7. maddede öngörülen düz esas hatlar yönteminin izlendiği hallerde de uygulanmaz.

Madde 11

Limanlar

Karasularının sınırlandırılması amacı ile, bir liman sisteminin ayrılmaz bir parçasını oluşturan daimi tesislerden açık denize doğru en uçtakiler sahilin bir parçası olarak kabul edilir. Sahillerin açığındaki tesisler ve sun'i adalar, daimi liman tesisleri olarak kabul edilmeyecektir.

Madde 12

Demir yerleri

Normal olarak tamamen veya kısmen karasularının dış sınırının ötesinde kalan demir yerleri, mutaden gemilerin yükleme, boşaltma ve demirlenmesinde kullanıldığı takdirde karasularının parçası olarak kabul edilirler.

Madde 13

Cezir zamanı ortaya çıkan yükseklikler

1. “Cezir zamanı ortaya çıkan yükseklikler”den, deniz ile çevrili olan, cezir zamanı açıkta kalan ve med zamanı örtülen doğal kara yükseklikleri anlaşılır. Cezir zamanı ortaya çıkan yükseklikler, kıtadan veya bir adadan, tamamen veya kısmen karasuları genişliğini aşmayan bir uzaklıkta bulundukları takdirde bu yüksekliklerdeki en düşük cezir hattı, karasularının genişliğinin ölçülmesinde esas hat olarak alınabilir.

2. Cezir zamanı ortaya çıkan yükseklikler kıtadan veya bir adadan karasuları genişliğini aşan bir uzaklıkta bulundukları takdirde, bunların kendilerine özgü karasuları yoktur.

Madde 14

Esas hatları tesbit etmek üzere yöntemlerin birleştirilmesi

Sahildar devlet çeşitli durumlara bağlı olarak, yukarıdaki maddelerde öngörülen yöntemlerden birine veya bir çoğuna göre esas hatlar tespit edebilir.

Madde 15

Sahilleri bitişik veya karşı karşıya olan devletler arasında karasularının sınırlandırılması

İki devletin sahilleri bitişik veya karşı karşıya olduğunda, aralarında aksine anlaşma olmadıkça, bu devletlerden ne birinin ne de diğerinin kendi karasularını, bütün noktaları bu iki devletin herbirinin karasularının genişliğinin ölçülmeye başlandığı esas hatların en yakın noktalarından eşit uzaklıkta bulunan orta hattın ötesine uzatmaya hakkı yoktur. Bununla beraber bu hüküm, tarihi hakların veya diğer özel durumların varlığı nedeniyle, her iki devletin karasularının başka şekilde sınırlandırılmasını gerekli olduğu durumlarda uygulanmaz.

Madde 16

Deniz Haritaları ve coğrafi koordinatlara ilişkin listeler

1. 7.,9. ve 10. maddeler uyarınca tesbit edilen karasularının genişliğinin ölçülmeye başlandığı esas hatlar veya bu çizgilerle ortaya çıkan sınırlar ve 12. ve 15. maddeler uyarınca çizilen sınır çizgileri, yerlerinin tespiti amacıyla uygun ölçekli deniz haritalarında gösterilecektir. Bu olmadığı takdirde, bunun yerine, kullanılan jeodezik sistemi belirten noktaların coğrafi koordinatlarına ilişkin bir liste ikame edilebilir.

2. Sahildar devlet bu haritaları veya coğrafi koordinatlara ilişkin listeleri gereken şekilde yayınlayacak ve bunların bir nüshasını Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri nezdine tevdi edecektir.

BÖLÜM 3

KARASULARINDAN ZARARSIZ GEÇİŞ

ALT BÖLÜM A  BÜTÜN GEMİLERE UYGULANABİLECEK KURALLAR

Madde 17

Zararsız geçiş hakkı

İşbu SözIeşme hükümleri saklı kalmak üzere, sahili bulunsun veya bulunmasın, bütün devletlerin gemileri, karasularından zararsız geçiş hakkından yararlanırlar.

Madde 18

“Geçiş” teriminin anlamı

1. Geçiş, bu amaçlarla karasularında yapılan seyrüsefer anlamına gelir:

1. Karasularını, iç sulara girmeksizin veya iç sular dışında bir demirleme yerinde veya bir liman tesisinde durmaksızın kat'etmek;
2. İç sulara girmek veya bu suları terk etmek veya bu nitelikteki bir demirleme yerinde veya liman tesisinde durmak veya buraları terketmek.

2. Geçiş sürekli ve çabuk olacaktır. Bununla beraber, durma ve demirleme sadece seyrüseferin olağan olaylarından olduğu veya mücbir sebep veya yardım ihtiyacı nedeniyle zorunlu olduğu veya tehlike veya yardım ihtiyacı içinde bulunan kişilere, gemilere veya uçaklara yardım götürülmesi amacıyla olduğu takdirde, geçiş durma ve demirlemeyi de içerir.

Madde 19

“Zararsız geçiş” deyiminin anlamı

1. Geçiş, sahildar devletin barışına, düzenine veya güvenliğine zarar vermedikçe zararsızdır. Geçiş işbu Sözleşmenin hükümlerine ve uluslararası hukukun diğer kurallarına uygun şekilde gerçekleştirilecektir.

2. Yabancı bir geminin geçişi eğer bu gemi karasuları içerisinde aşağıdaki faaliyetlerden herhangi birinde bulunursa, sahildar devletin barışına düzenine veya güvenliğine zarar vermiş sayılacaktır.

1. Sahildar devletin savunmasına veya güvenliğine zarar vermeyi amaçlayan her türlü propagandada bulunulması;
2. Sahildar devletin savunmasına veya güvenliğine zarar verecek şekilde bilgi toplanması;
3. Herhangi bir tip silahla deneme veya manevralar yapılması;
4. Sahildar devletin egemenliğine, toprak bütünlüğüne veya siyasi bağımsızlığına karşı tehdide veya kuvvete baş vurulması veya Birleşmiş Milletler Antlaşmasında belirtilen uluslararası hukuk ilkelerine aykırı diğer herhangi bir davranışta bulunulması;
5. Her türlü uçağın uçurulması, güverteye indirilmesi veya gemiye alınması;
6. Her türlü askeri makinaların uçurulması, güverteye indirilmesi veya gemiye alınması;
7. Sahildar devletin gümrük, maliye, sağlık veya muhaceret konularındaki kanun ve kurallarına aykırı bir şekilde mal, para veya kişilerin gemiye alınması veya gemiden çıkartılması;
8. İşbu Sözleşmeye aykırı olarak, bilerek ve isteyerek ağır kirlenmeye sebebiyet veren fiillerde bulunulması;
9. Balık avlama faaliyetlerinde bulunulması;
10. Araştırma veya ölçüm faaliyetlerinde bulunulması;
11. Sahildar devletin herhangi bir haberleşme sisteminin veya diğer herhangi bir deniz teçhizat veya tesisinin işleyişini engelleyecek her türlü faaliyette bulunulması;
12. Geçişle doğrudan ilgisi bulunmayan diğer her çeşit faaliyette bulunulması.

Madde 20

Denizaltılar ve diğer sualtı araçları

Karasularında, denizaltılar ve diğer sualtı araçları su üstünden seyretmek ve bayraklarını çekmek zorundadırlar.

Madde 21

Sahildar devletin zararsız geçişe ilişkin kanun ve kuralları

1. Sahildar devlet işbu hükümlerine ve uluslararası hukukun diğer kurallarına uygun olarak, kendi karasularından zararsız geçişe ilişkin ve aşağıdaki hususları kapsayan kanun ve kurallar kabul edebilir:

1. Seyrüsefer güvenliği ve deniz trafiğinin düzenlenmesi;
2. Deniz seyrüsefer yardımcıları   ve  sistemlerinin  ve  diğer  teçhizat  veya  tesislerinin korunması;
3. Denizaltı kablolarının ve petrol borularının korunması;
4. Denizin canlı kaynaklarının muhafazası;
5. Sahildar devletin balıkçılığa ilişkin kanun ve kurallara aykrı davranışların önlenmesi;
6. Sahildar devletin çevre alanlarının muhafazası ve kirliliğin önlenmesi, azaltılması ve kontrol altına alınması;
7. Denize ilişkin bilimsel araştırmalar ve hidrografik ölçümler yapılması;
8. Sahildar devletin gümrük, maliye, sağlık veya muhaceret konularındaki kanun ve kurallarına aykırı davranışların önlenmesi;

2. Bu kanun ve kurallar yabancı gemilerin çizimlerine, inşaasına veya donatım ve denize elverişliliğine uygulanmayacaktır; meğer ki bunlar genel kabul görmüş uluslararası kural ve normlara ilişkin olsun.

3. Sahildar devlet bu kanun ve kuralları  gereken şekilde duyuracaktır.

4. Karasularından zararsız geçiş hakkını kullanan yabancı gemiler, bu kanun ve kurallara olduğu gibi, denizde çatışmayı önlemeye ilişkin olup genel kabul görmüş bütün uluslararası kurallara uyacaklardır.

Madde 22

Karasularında gidiş geliş yolları ve trafik ayırım şemaları

1. Seyrüsefer güvenliği gerektirdiği taktirde sahildar devlet, kendi karasularında zararsız geçiş hakkını kullanan yabancı gemilerden, kendisinin belirlemiş olduğu ulaşım yollarını kullanmalarını ve gemilerin geçişlerinin düzenlenmesi amacıyla kendisi tarafından öngörülen trafik ayırım şemalarına uymalarını talep edebilir.

2. Özellikler, tankerlerden, nükleer güçte çalışan gemilerden ve radyoaktif maddeleri veya özü itibariyle tehlikeli veya zararlı diğer maddeleri taşıyan gemilerde, sadece bu ulaşım yollarını kullanmaları talep edilebilir.

3. Sahildar devlet işbu madde uyarınca ulaşım yollarını tespit ederken ve trafik ayırım şemalarını düzenlerken, aşağıdaki hususları gözönünde bulunduracaktır:

1. Uluslararası deniz seyrüseferinde geleneksel şekilde kullanılan bütün dar su yolları;
2. Yetkili uluslararası Kuruluşun tavsiyeleri;
3. Bazı gemilerin ve dar su yollarının özel nitelikleri;
4. Trafik yoğunluğu.

4. Sahildar devlet, bu ulaşım yollarını ve bu trafik ayırım şemalarını, gerekli şekilde yayınlayıp duyuracağı deniz haritalarında açıkca belirtecektir .

Madde 23

Nükleer güçle çalışan yabancı gemiler ve radyoaktif maddeler veya özü itibariyle tehlikeli veya zararlı diğer maddeler taşıyan gemiler

Yabancı gemilerden nükleer güçle çalışanlar ile aynı şekil radyoaktif maddeleri veya özü itibariyle tehlikeli veya zararlı diğer maddeleri taşıyanlar karasularından zararsız geçiş hakkını kullanırlarken bu gemiler için uluslararası anlaşmalarda öngorülen belgeleri bulundururlar ve özel tedbirleri alırlar.

Madde 24

Sahildar devletin yükümlülükleri

1. Sahildar devlet, işbu Sözleşmede öngörülen haller dışında, karasularından yabancı gemilerin zararsız geçişlerine engel olmayacaktır. Özellikle, işbu Sözleşmeyi veya işbu Sözleşmeye uygun olarak kabul edilmiş herhangi bir kanun veya herhangi bir kuralı uygularken, sahildar devlet aşağıdaki davranışlardan kaçınacaktır.

1. Yabancı gemilere, bunların zararsız geçiş haklarını kullanmalarını engelleyecek veya kısıtlayacak yülkümlülülkler getirmek;
2. Belirli bir devletin gemilerine veya belirli bir devletten veya devlete veyahut da belirli devlet hesabına yük taşıyan gemilere karşı hukuki veya fiili ayrım yapmak.

2. Sahildar devlet, karasularında seyrüsefere ilişkin bilgisi dahilindeki her türlü tehlikeyi uygun şekilde duyuracaktır.

Madde 25

Sahildar Devletin koruma hakları

1. Sahildar devlet, karasularında zararsız olmayan her türü geçişi engellemek için gerekli tedbirleri alabilir.

2. Sahildar devlet, keza iç sulara veya bu sular dışındaki bir liman tesisine giden gemilere ilişkin olarak, bu gemilerin bu sulara veya bu liman tesisine girişlerinin tabi olacağı şartların ihlalini önlemek üzere gereken tedbirleri almak hakkına sahiptir.

3. Sahildar devlet, yabancı gemiler arasında hukuki veya fiili hiç bir ayrım yapmaksızın, karasularının belirli bölgelerinde, atış talimleri yapmak da dahil olmak üzere, eğer güvenliği için gerekli ise, zararsız geçişi geçici olarak durdurabilir. Bu durdurma, ancak gereken şekilde duyurulduktan sonra yürürlüğe konacaktlr.

Madde 26

Yabancı gemilerden alınabilecek rüsumlar

1. Yabancı  gemilerden sadece karasularından geçmeleri sebebiyle herhangi bir rüsum alınamaz.

2. Karasularından geçen bir yabancı gemiden ancak bu gemiye yapılan özel hizmetler karşılığında rüsum alınabilir. İşbu resimler herhangi bir ayırım gözetmeksiz tahsil edilir.

ALT BÖLÜM B  TİCARET GEMİLERİNE VE TİCARİ AMAÇLARLA KULLANILAN DEVLET GEMİLERİNE UYGULANABİLECEK KURALLAR

Madde 27

Yabancı bir gemide cezai yargı yetkisi

1. Karasularından geçen yabancı gemide, geçiş sırasında işlenmiş bir suçtan ötürü bir şahsın tutuklanması veya bir soruşturmada bulunulması amacıyle sahildar devlet aşağıdaki durumlar dışına cezai yargı yetkisini kullanmamalıdır:

1. eğer suçun sonuçları sahildar devlete uzanıyorsa;
2. eğer suç ülkenin barışını veya karasularında düzeni bozacak nitelikte ise;
3. eğer yerel makamların yardımı gemi kaptanı veya geminin bayrağını taşıdığı devletin bir diplomasi ajanı veya konsolosluk memuru tarafından talep edilmiş ise; veya
4. eğer bu tedbirler uyuşturucu maddelerin veya uyuşturucu ilaçların gayri meşru trafiğinin önlenmesi için gerekli ise;

2. 1. paragraf hükümleri, sahildar devletin, iç sulardan gelerek karasularından geçen bir yabancı gemide tutuklamalarda bulunmak veya soruşturma yapmak için kanunlarında öngörülen bütün tedbirleri almak hakkına halel getirmez.

3. 1. ve 2. paragraflarda öngörülen hallerde sahildar devlet kaptan talep ettiği takdirde, herhangi bir tedbir almadan önce geminin bayrağını taşıdığı devletin bir diplomasi ajanını veya bir konsolosluk memurunu bundan haberdar edecek ve bu ajan veya memur ile gemi mürettebatı arasındaki teması kolaylaştıracaktır. Bununla beraber, acil durumla da bu haber verme, tedbirler uygulanırken yapılabilir.

4. Yerel makamlar tutuklamanın uygun olup olmadığını veya nasıl yapılacağını incelerken, seyrüsefer gereklerini de gerektiği şekilde gözönünde bulundururlar.

5. XII. Kısmın uygulanması veya V. Kısma uygun olarak kabul edilmiş kanun ve kuralların ihlali halleri hariç olmak üzere; sahildar devlet, karasularından geçen yabancı bir gemide, eğer gemi yabancı bir limandan gelip iç sulara girmeksizin sadece karasularından geçmekte ise, geminin karasularına girmesinden önce işlenmiş bir suç dolayısıyla tutuklama veya soruşturma yapmak için hiç bir tedbir alamaz.

Madde 28

Yabancı gemilere ilişkin hukuki yargı yetkisi

1. Sahildar devlet, karasularından geçen bir yabancı gemiyi, gemide bulunan bir kişi hakkında hukuki yargı yetkisini kullanmak üzere ne durdurmalı, ne de yolundan çevirmelidir.

2. Sahildar devlet, bu gemi hakkında özel hukuk alanında icrai veya ihtiyati tedbirleri, bu tedbirler ancak bizzat geminin sahildar devletin sularından geçişi sırasında veya geçiş sebebiyle yüklendiği yükümlülüklere veya tabi olduğu sorumluluklara ilişkin ise, alabilir.

3. 2. Paragraf hükmü, iç suları terkettikten sonra karasularında duran veya karasularından geçen bir yabancı gemi hakkında sahildar devletin kendi kanunlarında öngörülen özel hukuka ilişkin icrai ve ihtiyati tedbirler almak hakkına halel getirmez.

ALT BÖLÜM C SAVAŞ GEMİLERİNE VE TİCARİ OLMAYAN AMAÇLARLA KULLANILAN DiĞER DEVLET GEMİLERİNE UYGULANABİLECEK KURALLAR

Madde 29

“Savaş Gemisi”nin tanımı

İşbu Sözleşmenin amaçları uyarınca “savaş gemisi”nden, bir devletin silahlı kuvvetlerine ait olan ve kendi tabiyetindeki askeri gemilerin açık dış işaretlerini taşıyan, bu devletin hizmetinde ve adı subaylar listesinde veya eşit bir belgede kayıtlı bulunan bir deniz subayının kumandası altında bulunan ve mürettebatı askeri disiplin kurallarına tabi olan gemi anlaşılır.

Madde 30

Bir savaş gemisinin sahildar devletin kanun ve kurallarına uymaması

Bir savaş gemisinin sahildar devletin karasularından geçişe ilişkin kanunlarına ve kurallarına uymaması ve bunlara uyması konusunda kendisine yapılan talebi dikkate almaması halinde, sahildar devlet üzerindeki hava sahasında, egemenliklerini veya yetkilerini kullanmalarını  etkilemeyecektir.

2. Boğazlara kıyıdaş olan devletler egemenliklerini veya yetkilerini işbu Kısımda ve diğer uluslararası hukuk kurallarında öngörülen şartlara göre kullanırlar.

Madde 31

Bir savaş gemisinin veya diğer bir devlet gemisinin fiilinden dolayı bayrak devletinin sorumluluğu

Bayrak devleti, bir savaş gemisinin veya ticari amaçlar dışında kullanılan diğer herhangi bir devlet gemisinin, sahildar devletin karasularından geçişe ilişkin kanun ve kurallarına veya işbu Sözleşme hükümlerine veya uluslararası hukuk kurallarına uymamaası sonucu sahildar devletin maruz kaldığı her türlü kayıp ve zarardan dolayı uluslararası sorumluluğu yüklenecektir.

Madde 32

Savaş gemilerinin ve ticari olmayan amaçlarla kullanılan diğer devlet gemilerinin dokunulmazlıkları

Alt Bölüm A’da ve 30. Ve 31. Maddelerde öngörülen istisnalar saklı kalmak şartıyle, işbu Sözleşmenin hiçbir hükmü, savaş gemilerinin ve ticari amaçlar dışında kullanılan diğer devlet gemilerinin dokunulmazlıklarına halel getirmez.

BÖLÜM 4

BİTİŞİK BÖLGE

Madde 33

Bitişik Bölge

1. Bitişik bölge olarak adlandırılan, karasularına bitişik olan bir bölgede sahildar devlet aşağıdaki amaçlarla gerekli kontrolleri yapabilir.

a) Ülkesi üzerinde veya karasularında gümrük, maliye, sağlık veya muhaceret ile ilgili kanun ve kurallarına riayetsizlikleri önlemek;

b) Bu kanun ve kurallara karşı ülkesi üzerinde veya karasularında meydana gelebilecek riayetsizlikleri cezalandırmak.

2. Bitişik bölge, karasularının genişliğinin ölçülmeye başlandığı esas hatlardan itibaren 24 deniz milinin ötesine geçemez.

KISIM III

ULUSLARARASI SEYRÜSEFERE AÇIK BOĞAZLAR

BÖLÜM 1

GENEL HÜKÜMLER

Madde 34

Uluslararası seyrüsefere açık boğaz sularının hukuki rejimi

1. İşbu Kısımda düzenlenen, uluslararası seyrüseferde kullanılan boğazlardan geçiş rejimi, diğer herhangi bir yönden bu boğaz sularının hukuki rejimini etkilemeyeceği gibi, kıyıdaş devletlerin bu sular üzerinde bunlara tekabül eden deniz yataklarında ve bunların toprak altında ve aynı şekilde bunlar üzerindeki hava sahasında, egemenliklerini veya yetkilerini kullanmasını etkilemeyecektir.

2. Boğazlara kıyıdaş olan devletler egemenliklerini veya yetkilerini işbu Kısımda ve diğer uluslararası hukuk kurallarında öngörülen şartlara göre kullanırlar.

Madde 35

Bu Kısmın uygulanma alanı

İşbu Kısmın hiç bir hükmü:

1. 7. maddede belirtilen yönteme uygun olarak çizilen bir düz esas hat, daha önce iç su sayılmayan suları da iç sulara dahil etmiş olmadıkça, bir boğazdaki içsuları;
2. Boğaza kıyıdaş olan devletlerin karasularının ötesindeki suların, bunlar ister münhasır ekonomik bölgenin veya isterse açık denizin bir kısmı olsun, hukuki rejimini;
3. Geçişin tamamen veya kısmen, uzun süreden beri yürürlükte bulunan ve özellikle bu boğazlara ilişkin olan sözleşmelerle düzenlendiği boğazların hukuki rejimini,

etkilemez.

Madde 36

Uluslararası seyrüsefere açık boğazlarda açık deniz yolları ve bir münhasır ekonomik bölgeden geçen yollar

İşbu Kısım seyrüsefer ve hidrografik özellikleri bakımından geçilebilecek eşit uygunlukta bir açık deniz yolunun veya münhasır ekonomik bölgeden geçen bir yolun bulunduğu hallerde, uluslararası seyrüsefer amacıyle kullanılan boğazlar hakkında uygulanmaz; bu çeşit yollarda, seyrüsefer ve üsteki sahadan uçma serbestisine ilişkin hükümler de dahil olmak üzere, işbu Sözleşmenin ilgili diğer Kısımları uygulanır.

BÖLÜM 2

TRANSİT GEÇİŞ

Madde 37

Bu bölümün uygulanma alanı

İşbu bölüm, açık denizin veya bir münhasır ekonomik bölgenin bir bölümü ile açık denizin veya bir münhasır ekonomik bölgenin diğer bölümü arasında uluslararası seyrüsefer için kullanılan boğazlara uygulanır.

Madde 38

Transit geçiş hakkı

1. 37. maddede öngörülen boğazlarda bütün gemiler ve uçaklar bir engelleme olmaksızın transit geçiş hakkından yararlanırlar; ancak, transit geçiş hakkı bir devletin kıtası ile bu devlete ait bir ada arasında kalan boğazlarda, eğer adanın açık deniz tarafında veya bir münhasır ekonomik bölgede seyrüsefer ve hidrografik özellikler bakımından eşit uygunlukta başka bir yol mevcutsa uygulanmayacaktır.

2. “Transit geçiş”den, işbu Kısma uygun olarak yalnızca açık denizin bir parçasından veya münhasır ekonomik bölgeden, açık denizin veya münhasır ekonomik bölgenin diğer bir parçasına boğazdan devamlı ve hızlı bir geçiş amacıyla seyrüsefer ve bu saha üzerinde uçuş serbestisinin kullanılması anlaşılır. Bununla beraber, devletin ülkesine giriş şartları saklı kalmak üzere, geçişin devamlılığına ve hızlılığına ilişkin zorunluluk, boğaza kıyıdaş bir devletin ülkesine girmek, ülkeyi terketmek veya ülkeden yeniden hareket etmek amacıyle boğazdan geçişi engellemez.

3. Boğazlardan transit geçiş hakkının kullanılmasına ilişkin olmayan her faaliyet, işbu Sözleşmenin uygulanabilir diğer hükümlerine tabidir.

Madde 39

Transit geçiş sırasında gemilerin ve uçakların yükümlülükleri

1. Transit geçiş hakkının kullanılmasında, gemiler ve uçaklar:

1. Boğazı hiç gecikmesiz katedecekler veya üzerinden uçacaklardır;
2. Boğaza kıyıdaş olan devletlerin egemenliklerine, toprak bütünlüklerine veya siyasi bağımsızlıklarına karşı tehdit veya kuvvete başvurmaktan veya Birleşmiş Milletler Andlaşmasında belirtilen uluslararası hukuk ilkelerine aykırı davranışlardan kaçınacaklardır;
3. Zaruret hali veya yardım gerektiren durumlar hariç olmak üzere, normal seyrüsefer usulleri uyarınca, sürekli ve hızlı bir geçişin gerektirdiği faaliyetlerin dışında her türlü faaliyetten kaçınacaklardır.

2. Transit geçiş halindeki gemiler:

1. Denizde Çatışmayı Önleme Uluslararası Kuralları da dahil olmak üzere, denizde güvenlikle ilgili olarak genellikle kabul edilmiş uluslararası kurallara, usullere ve uygulamalara;
2. Gemilerin sebep olduğu kirliliğin önlenmesi, azaltılması ve kontrol altına alınması ile ilgili olarak genellikle kabul edilmiş uluslararası kurallara, usullere ve uygulamalara, uygun davranacaklardır.

3. Transit geçiş halindeki uçaklar:

1. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü tarafından kabul edilen ve sivil uçaklara uygulanabilen havacılık kurallarına uyacaklardır; devlet uçakları bu kurallarda öngörülen güvenlik tedbirlerine normal olarak uygun hareket ederler ve seyir güvenliğini her zaman gerektiği biçimde gözönünde bulundururlar.
2. Sürekli olarak, hava trafiğinin kontrolü amacıyla uluslararası alanda yetkili kılınan makamın kendilerine tahsis ettiği radyo frekansını veya uluslararası tehlike radyo frekansını kollayacaklardır.

Madde 40

Araştırma ve Hidrografik

Transit geçiş sırasında denize ilişkin bilimsel araştırmalar yapmaya veya hidrografik ölçümler almaya tahsis edilenler de dahil olmak üzere, yabancı gemiler, boğaza kıyısı olan devletlerin önceden izni olmaksızın araştırmalar veya ölçümler yapamazlar.

Madde 41

Uluslararası seyrüsefere açık boğazlarda gidiş-geliş yolları ve trafik ayırım şemaları

1. İşbu Kısım hükümlerine uygun olarak, boğazlara kıyısı olan devletler, boğazlarda gemilerin güvenliğinin gerektirdiği durumlarda, gidiş-geliş yolları tespit edebilir ve trafik ayırım şemalarına uyulmasını isteyebilirler.

2. Bu devletler, şartlar gerektirdiği takdirde ve yeterli ölçüde duyuru yaptıktan sonra, daha önce tespit ettikleri veya uyulmasını istedikleri herhangi bir gidiş-geliş yolu veya trafik ayırım şeması yerine, yeni gidiş-geliş yolları tespit edebilir veya yeni trafik ayırım şemalarına uyulmasını isteyebilirler.

3. Gidiş-geliş yolları ve trafik ayırım şemaları, genel olarak kabul görmüş uluslararası kurallara uygun olacaktır.

4. Gidiş-geliş yollarını veya bunların yerine yenilerini tespit etmeden veya trafik ayırım şemalarına veya bunların yerine yenilerine uyulmasını istemeden önce, boğazlara kıyısı olan devletler, tekliflerini, onaylamak üzere, yetkili uluslararası kuruluşa sunacaklardır. Bu kuruluş, ancak kıyıdaş Devletlerle üzerinde uyuşmaya varılan gidiş-geliş yollarını ve trafik ayırım şemalarını onaylayabilir; bu devletler, ancak bundan sonra, yolları tesbit edebilirler, şemalara uyulmasını isteyebilirler veya yerlerine yenilerini ikame edebilirler.

5. Bir boğazda iki veya daha fazla devletin sularını ilgilendiren alanda gidiş.geliş yollarının veya trafik ayırım şemalarının tespiti teklif edildiğinde, ilgili devletler yetkili uluslararası kuruluş ile danışmalarda bulunarak tekliflerini yapmak üzere işbirliğinde bulunacaklardır.

6. Boğazlara kıyısı olan devletler, gereken şekilde ilan edecekleri deniz harita. larında tespit ettikleri bütün gidiş-geliş yollarını veya uyulmasını istedikleri bütün trafik şemalarını açık bir şekilde belirteceklerdir.

7. Transit geçiş sırasında gemiler işbu maddeye uygun olarak tespit edilen gidiş-geliş yollarına ve trafik ayırım şemalarına uyacaklardır.

Madde 42

Boğazlara kıyısı olan devletlerin transit geçişe ilişkin kanun ve kuralları

1. İşbu Bölüm hükümleri saklı kalmak üzere, bir boğaza kıyısı olan devletler, boğazdan transit geçişle ilgili olarak, aşağıdaki hususların herhangi birine veya bütününe ilişkin kanun ve kurallar kabul edebilirler.

1. 41. maddede öngörüldüğü şekilde, seyrüsefer güvenliği ve deniz trafiğinin düzenlenmesi;
2. Boğaza petrol ve yağ, petrol ve yağ atıkları ve diğer zararlı maddelerin atılmasına ilişkin uluslararası uygulanabilir kurallara yürürlük kazandırarak, kirlenmenin önlenmesi, azaltıIması ve kontroI altına aınması;
3. Balıkçı gemileri ile ilgili olarak, balıkçılık vinçIerinin kullanımı da dahil olmak üzere, balık avIama yasağı;
4. Kıyısı olan devletlerin gümrük, maliye, sağlık ve muhaceret konularındaki kanun ve kurallarına aykırı olarak mal ve kişilerin gemiden çıkartılması veya gemiye alınması.

2. Bu çeşit kanun veya kurallar yabancı gemiler arasında hukuki veya fiili her. hangi bir ayırım yapmayacağı gibi, bunların uygulanmalarının da, işbu bölümde tarif edildiği şekildeki transit geçiş hakkının kullanımını engelleyici, kısıtlayıcı veya bozucu sonuçları olmayacaktır.

3. Kıyıdaş devletler bu kanun ve kuralları  gerektiği şekilde ilan edeceklerdir.

4. Boğazdan transit geçiş hakkını  kullanan yabancı  gemiler bu kanun ve kurallara uyacaklardır.

5. Egemenlikten doğan bağışıklıktan yararlanan bir geminin veya bir uçağın bu kanun ve kurallara veya işbu Kısım hükümlerine aykırı davranması halinde, geminin bayrağını taşıdığı devlet veya uçağın tescil edildiği devlet, bu ihlal sonucunda kıyıdaş devletler için ortaya çıkacak her türlü kayıp ve her türlü zararlardan dolayı uluslararası sorumluluğu yüklenecektir.

Madde 43

Güvenlik tesisleri, seyrüsefer yardımcıları ve diğer gereçler ve kirliliğin önlenmesi, azaltılması ve kontrol altına alınması

Bir boğazı kullanan devletler ile boğaza kıyısı olan devletler, anlaşarak, aşağıdaki hususlarda işbirliği yapmalıdırlar:

1. Boğazda gerekli güvenlik tesisleri ve seyrüsefer yardımcıları ile uluslararası seyrüseferi kolaylaşıracak diğer tesislerin kurulması ve bakımı; ve
2. Gemilerin sebep olduğu kirliliğin önlenmesi, azaltılması ve kontrol altına alınması.

Madde 44

Boğazlara kıyısı olan devletlerin yükümlülükleri

Boğazlara kıyısı olan devletter transit geçişi engellemeyecekler ve boğazdaki seyrülsefer veya boğaz üzerinde uçuşla ilgili olup bilgileri dahilinde bulunan her türlil tehlikeyi uygun şekilde ilan edeceklerdir. Transit geçiş hakkının kullanılması geçici bir süre için durdurulamayacaktır.

BÖLÜM 3

ZARARSIZ GEÇİŞ

Madde 45

Zararsız geçiş

1. II. Kısmın 3. Bölümünde öngörülen zararsız geçiş rejimi uluslararası seyrüsefer için kullanılan boğazlardan:

1. maddenin 1. paragrafı dolayısıyle transit geçiş rejiminin uygulanma alanı dışında bırakılan; ve
2. Bir devletin karasularını açık denizin bir kısmına veya diğer bir devletin münhasır ekonomik bölgesine bağlayan boğazlara uygulanacaktır.

2. Bu boğazlarda zararsız geçiş hakkının kullanılması  geçici bir süre için durdurulamayacaktır.

KISIM IV

TAKIMADA DEVLETLERİ

Madde 46

Terimlerin kullanılışı

İşbu Sözleşme amaçları  uyarınca:

1. “Takımada Devleti”nden, bütünüyle bir veya bir çok takımadadan oluşan ve başka adaları da ihtiva edebilen bir devlet;
2. “Takımada”dan, birbirleri ile olan bağları coğrafi, ekonomik ve politik yönden bir bütün oluşturacak derecede sıkı olan veya tarihi açıdan bu şekilde kabul edilen ada kısımları, bunlara bitişik sular ve diğer doğal unsurlar da dahil olmak üzere, bir adalar grubu anlaşılır.

Madde 47

Takımada esas hatları

1. Çizilen esas hatlar belli başlı adaları içermesi ve hatlar içerisinde kalan suların yüzölçümünün, su üzerinde kalan kayalıklar da dahil olmak üzere, karaların yüzölçümüne oranı bire bir ila dokuza bir olan bir alana eşit olması şartıyle, takımada devleti en uzak adaların en uç noktalarını ve takımadanın su üzerinde kalan kayalıklarını birleştiren takımada düz esas hatları çizilebilir.

2. Bu esas hatların uzunluğu 100 deniz milini geçmeyecektir; bununla beraber, belirli bir takımadayı çevreleyin esas hatların toplam sayısının en çok %3 'ü, 125 deniz milini aşmamak şartı ile, 100 milden daha fazla bir uzunluğa sahip olabilir.

3. Esas hatlar, takımadanın genel çerçevesinden hissedilir biçimde ayıracak şekilde çizilmeyecektir.

4. Bu esas hatlar cezir zamanı ortaya çıkan yüksekliklere doğru veya bunlardan başlamak üzere çizilmeyecektir; meğer ki bunlar üzerinde devamlı olarak suyun üstünde kalan deniz fenerleri veya benzer tesisler inşa edilmiş olsun veya cezir zamanı açıkta kalan yükseklik, tamamiyle veya kısmen, en yakın adaya, karasuları genişliğini aşmayan bir mesafede bulunsun.

5. Bu çeşit esas hatlar yöntemi, bir takımada devleti taraftndan, diğer bir devletin karasularını açık denizden veya bir münhasır ekonomik bölgeden kesecek şekilde uygulanmayacaktlır.

6. Eğer bir takımada devletinin takımada suları sınırdaş bir devletin ülkesinin iki parçası arasında kalırsa, bu son devletin geleneksel olarak bu sularda sahip olduğu hakları ve yasal çıkarları ile iki devlet arasında akdedilen anlaşmalardan doğan haklar varlıklarını devam ettirecek ve bunlara riayet olunacaktır.

7. 1. Paragrafta öngörülen, suların yüzölçümünün karaların yüzölçümüne oranının hesaplanmasında, adaları çevreleyen serpiştirilmiş mercan kayalarının ve atollerin berisindeki sular ile kalker yapılı adalar zinciri ve su üstünde kalan kayalarla tamamiyle veya hemen hemen tamamiyle çevrilmiş olan keskin yamaçlı okyanus yaylaları da kara parşası olarak kabul edilebilir.

8. İşbu maddeye uygun olarak çizilen esas hatlar, yerlerinin belirlenebilmesi için uygun ölçekli deniz haritalarında işaretlenecektir. Kullanılan jeodezik sistemi belirleyen coğrafi koordinat noktalarının listesi bu haritaların yerine ikame edilebilir.

9. Takımada devleti, haritaları veya coğrafi koordinatların listesini gerektiği şekilde ilan edecek ve bunların birer nüshasını Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri nezdine tevdi edecektir.

Madde 48

Karasularının, bitişik bölgenin, münhasır ekonomik bölgenin ve kıta sahanlığının genişliğinin ölçülmesi

Karasularının, bitişik bölgenin, münhasır ekonomik bölgenin ve kıt'a sahanlığının  genişlikleri 47. maddeye göre çizilen takımada esas hatlarından itibaren ölçülecektir.

Madde 49

Takımada sularının, bu sular üzerindeki hava sahası ile buna tekabül eden deniz yatakları ve toprak altının hukuki rejimi

1. Takımada devletinin egemenliği, derinliği veya kıyıdan uzaklığı ne olursa olsun 47. maddeye göre çizilen takımada esas hatlarının berisinde kalan ve takımada suları olarak adlandırılan suları kapsar.

2. Bu egemenlik, takımada suları üzerindeki hava sahası ile bu suların dip yatağı ve toprak altını ve buralardaki kaynakları da kapsar.

3. Bu egemenliğin kullanılması, işbu Kısmın hükümlerine tabidir.

4. Takımada sularındaki yollardan, işbu Kısımda tespit edilen geçiş rejimi, diğer hiç bir yönden, gidiş geliş yolları da dahil olmak üzere takımada sularının ne hukuki rejimi ve ne de takımada devletinin bu sular, sular üzerindeki hava sahası, bu suların yatağı ile toprak altı ve buralardaki kaynaklar üzerindeki egemenliğini kullanmasını etkileyecektir.

Madde 50

İç suların sınırlandırılması

Takımada sularının içerisinde, Takımada Devleti, iç sularını  sınırlandırmak için      9., 10., ve 11. maddelere uygun olarak kapatma hatları  çizebilir.

Madde 51

Mevcut sözleşmeler, geleneksel balıkçılık hakları ve mevcut bulunan denizaltı kabloları

1. 49. maddeye halel gelmeksizin, takımada devletleri, diğer devletlerle akdedilmiş mevcut andlaşmalara riayet edecekler ve sınırdaş devletlerin takımada sularının , bazı bölgeleri içindeki kısımlarda geleneksel balıkçılık haklarını ve yasal faaliyetlerini tanıyacaklardır. Bu hak ve faaliyetlerin, mahiyet ve kapsamları, kullanılacakları ve icra edilecekleri bölgeler de dahil olmak üzere, şartları ile kullanılış ve icra biçimleri ilgili devletlerden herhangi birinin talebi üzerine, bu devletler arasında akdedilecek ikili anlaşmalar yoluyle tespit edilecektir. Bu haklar, üçüncü devletlere veya onların vatandaşlarına devredilmeyecek veya onlarla paylaşma konusu yapılmayacaktır.

2. Takımada devletleri, diğer devletler tarafından daha önce yerleştirilmiş olan ve sahilde son bulmaksızın sularını kateden denizaltı kablolarına dokunmayacaklardır. Yerlerinden ve tasarlanan bakım veya değiştirme çalışmalarından gereken şekilde haberdar edildikten sonra, takımada devletleri, bu kabloların baklımına ve değiştirilmesine izin vereceklerdir.

Madde 52

Zararsız geçiş hakkı

1. 53. madde hükmü saklı kalmak şartıyle ve 50. madde ihlal edilmeksizin, bütün devletlerin gemileri takımada sularında II. Kısmın 3. bölümünde belirlenen zararsız geçiş hakkından yararlanırlar.

2. Takımada devleti, yabancı gemiler arasında hukuki veya fiili bir ayırım yapılmaksızın, takımada sularının belirli bölgelerinde, eğer güvenliği için gerekli ise, yabancı gemilerin zararsız geçişini geçici olarak durdurabilir. Böyle bir durdurma, ancak gereken şekilde duyurulduktan sonra yürürlüğe konacaktır.

Madde 53

Takımadalar arasından geçiş hakkı

1. Takımada devleti, takımada suları sahasından yabancı gemilerin ve uçakların hızlı ve hava seyrüsefer yolları tespit edebilir.ve bunlara bitişik karasuları ile bunlar üzerindeki hava ve sürekli geçişlerine imkan verecek deniz gidiş.geliş yolları

2. Bütün gemiler ve uçaklar bu deniz gidiş.geliş yolları ve hava seyrüsefer yolları boyunca takımada arasından geçiş hakkından yararlanırlar.

3. “Takımada arasından geçiş”den normal seyrüsefer usullerine göre ve işbu Sözleşmeye uygun olarak, herhangi bir engel olmaksızın, yalnızca açık denizin veya münhasır ekonomik bölgenin bir parçasından açık denizin veya münhasır ekonomik bölgenin diğer bir parçasına sürekli ve hızlı transit geçiş amacıyle seyrüsefer ve uçuş haklarının kullanılması  anlaşılır.

4. Takımada sularını ve bunlara bitişik karasularını veya bunlar üzerindeki hava sahasını kateden, bu deniz gidiş.geliş yolları ve hava seyrüsefer yolları, takımada sularında ve bunlar üzerindeki hava sahasında normal olarak uluslararası seyrüseferde kullanılan bütün yolları ihtiva edecektir; gidiş.geliş yolları gemiler söz konusu olduğunda, belirli bir giriş noktası ile belirli bir çıkış noktası arasında ayrı derecede kullanışlığa sahip çeşitli yolların tespitine gerek olmaksızın, normal olarak seyrüsefer için kullanılan kanalları takip edecektir.

5. Bu deniz gidiş-geliş yolları ve hava seyrüsefer yolları, giriş noktalarını çıkış noktalarına birleştiren, bir seri kesintisiz eksen çizgileri ile belirlenecektir. Geçişleri sırasında, gemiler ve uçaklar bu eksen çizgilerinden 25 deniz milinden fazla sapma yapamayacaklar ve kıyıya bir gidiş-geliş yolu kenarındaki adaların en yakın noktaları arasındaki mesafenin % 10'undan daha yakın bir mesafede seyredemeyeceklerdir.

6. İş bu madde uyarınca gidiş.geliş yollarını tespit eden takımada devleti, bu yollardaki dar geçitlerden faydalanan gemilerin geçiş güvenliğini sağlamak için trafik ayırım şemaları da tespit edebilir.

7. Şartlar gerektirdiğinde, gereken şekilde duyuru yaptıktan sonra, takımada devleti kendisi tarafından daha önce tespit edilmiş yolların veya trafik ayırım şemalarının yerine geçmek üzere yeni gidiş-geliş yolları tespit edebilir veya yeni trafik ayırım şemaları yürürlüğe koyabilir .

8. Bu gidiş.geliş yolları ve trafik ayırım şemaları, genel olarak kabul edilmiş uluslararası kurallara uygun olacaktır.

9. Gidiş-geliş yollarını veya bunların yerine yenilerini tespit ederken veya trafik ayırım şemalarını veya bunların yerine yenilerini yürürlüğe koyarken, takımada devleti tekliflerini, onaylanmak üzere, yetkili uluslararası kuruluşa sunacaktır. Bu kuruluş, ancak takımada devleti ile üzerinde uyuşmaya varılan gidiş.geliş yollarını ve trafik ayırım şemalarını onaylayabilir; takımada devleti ancak bundan sonra yolları tespit edebilir, şemalara uyulmasını isteyebilir veya yerlerine yenilerini ikame edebilir.

10. Takımada devleti gereken şekilde ilan edeceği deniz haritalarında tespit ettiği gidiş-geliş yollarının eksen çizgilerini ve yürürlüğe koyduğu trafik ayırım şemalarını açık bir şekilde belirtecektir.

11. Takımada arasından geçişte gemiler, işbu maddeye uygun olarak tespit edilen gidiş.geliş yollarına ve trafik ayırım şemalarına uyacaklardır.

12. Eğer takımada devleti deniz gidiş-geliş yolları veya hava seyrüsefer yolları tespit etmemişse, takımada arasından geçiş hakkı normal olarak uluslararası seyrüsefer için kullanılan deniz gidiş-geliş yollarında ve hava seyrüsefer yollarında kullanılabilir.

Madde 54

Geçiş sırasında gemilerin ve uçakların yükümlülükleri, araştırmalar ve hidrografik ölçümler takımada devletlerinin yükümlülükleri ve takımadalar arasından geçişe ilişkin olarak takımada devletinin kanun ve kuralları

39., 40.,42., ve 44. Maddeler gerekli değişikliklerle takımada arasından geçişlere de uygulanır.

KISIM V

MÜNHASIR EKONOMİK BÖLGE

Madde 55

Münhasır ekonomik bölgenin özel hukuki rejimi

Münhasır Ekonomik Bölge karasularının ötesinde ve bu sulara bitişik bir bölge olup işbu Kısımda belirlenen özel hukuki rejime tabidir; ve rejim gereği sahildar devletin hakları ve yetkileri ile diğer devletlerin hakları ve serbestlikleri işbu Sözleşmenin ilgili maddeleriyle düzenlenmiştir.

Madde 56

Münhasır ekonomik bölgede sahildar devletlerin hakları, yetkisi veya yükümlükleri

1. Münhasır ekonomik bölgede sahildar devletin aşağıdaki hak, yetki ve yükümlülükleri vardır:

1. Deniz yatağı üzerindeki sularda, deniz yataklarında ve bunların toprak altında canlı ve cansız doğal kaynaklarını araştırılması, işletilmesi muhafazası ve yönetimi konuları ile; aynı şekilde sudan, akıntılardan ve rüzgarlardan enerji üretimi gibi, bölgenin ekonomik amaçlarla araştırılmasına ve işletilmesine yönelik diğer faaliyetlere ilişkin egemen haklar:
2. İşbu Sözleşmenin ilgili hükümlerine uygun olarak;
   1. suni adalar, tesisler ve yapılar kurma ve bunları kullanma;
   2. denize ilişkin bilimsel araştırma yapma
   3. deniz çevresinin korunması ve muhafazası; konularına ilişkin yetki;
3. İşbu sözleşmede öngörülen diğer hak ve yükümlülükler.

2. Münhasır ekonomik bölgede sahildar devlet, işbu Sözleşme uyarınca haklarını kullanırken ve yükümlülüklerini yerine getirirken, diğer devletlerin haklarını ve yükümlülüklerini gerektiği şekilde gözönünde bulunduracak ve işbu Sözleşme hükümleriyle bağdaşacak biçimde hareket edecektir.

3. İşbu maddede deniz yatağına ve bunların toprak altına ilişkin olarak belirtilen haklar, VI Kısma uygun olarak kullanılacaktır.

Madde 57

Münhasır ekonomik bölgenin genişliği

Münhasır ekonomik bölge, karasularının ölçülmeye başlandığı esas hatlardan itibaren 200 deniz milinin ötesine uzanmayacaktır.

Madde 58

Münhasır ekonomik bölgede diğer Devletlerin hakları ve yükümlülükleri

1. Münhasır ekonomik bölgede, sahili bulunsun veya bulunmasın, bütün devletler, işbu sözleşmenin ilgili hükümlerinde öngörülen şartlar içerisinde, 87. maddede sözkonusu olan seyrüsefer serbestliği ile uçuş serbestliğinden ve denizaltı kabloları ve petrol boruları döşeme serbestliğinden; keza, bu serbestliklerin kullanımına ilişkin olarak, özellikle gemilerin, uçakların ve denizaltı kabloları ve petrol borularının işletilmesinde, denizin uluslararası diğer yasal amaçlarla kullanılması serbestliğinden işbu Sözleşmenin diğer hükümleri ile bağdaşır bir şekilde yararlanırlar.

2. 88. ila 115. maddeler ve ilgili diğer uluslararası hukuk kuralları işbu Kısma aykırı olmadığı ölçüde münhasır ekonomik bölgeye de uygulanır.

3. Münhasır ekonomik bölgede devletler, işbu Sözleşme uyarınca haklarını kullanırken, ve yükümlülüklerini yerine getirirken, sahildar devletin haklarını ve yükümlülüklerini gerektiği şekilde gözönünde bulunduracaklar; ve sahildar devletin işbu Kısım ve diğer uluslararası hukuk kuralları uyarınca kabul ettiği kanun ve kurallar, işbu sözleşme ile bağdaşır olduğu ölçüde, riayet edeceklerdir.

Madde 59

Münhasır ekonomik bölge içerisinde Sözleşmenin ne hak ve ne de yetki tanıdığı durumda uyuşmazlıkların çözümünün esası

İşbu sözleşmenin münhasır ekonomik bölge içerisinde ne sahildar devlete ve ne de diğer devletlere haklar ve yetki tanımadığı ve sahildar devletin menfaatleri ile diğer devlet veya devletlerin menfaatleri arasında uyuşmazlık çıkan durumlarda bu uyuşmazlık, hakkaniyete dayanarak ve diğer bütün ilgili şartlar ışığında sözkonusu menfaatlerin taraflar için ve uluslararası toplumun bütünü için olan önemi gözönünde bulundurularak çözümlenmelidir.

Madde 60

Münhasır ekonomik bölge içerisinde sun'i adalar tesisler ve yapılar

1. Münhasır ekonomik bölgede, sahildar devleti:

1. Sun'i adalar;
2. Maddede öngörülen amaçlar veya diğer ekonomik amaçlarla tesis ve yapılar;
3. Bölgede salihdar devletin haklarını kullanmasını engelleyebilecek tesis ve yapılar inşa etmek ve bunların inşaasına, işletilmesine ve kullanılmasına izin vermek ve inşaasını, işletilmesini ve kullanılmasını düzenlemek konularında münhasır hakka sahip olacaktır.

2. Sahildar devlet, bu sun'i adalar, tesisler ve yapılar üzerinde gümrük, maliye, sağlık, güvenlik ve muhaceret konularındaki kanun ve kurallardan doğanlar dahil olmak üzere, münhasır yetkiye sahip olacaktır.

3. Bu sun'i adaların tesislerin ve yapılan inşaatı gereken şekilde duyurulmalı ve mevcudiyetlerini sürekli olarak belirtecek işaretler idame ettirilmelidir. Terkedilen veya kullanılmayan tesisler ve yapılar, seyir güvenliğini sağlamak amacıyle, bu konuda yetkili uluslararası kuruluş tarafından konulmuş ve genel kabul görmüş uluslararası kurallar gözönüne alınarak, kaldırılacaktır. Bunların kaldırılmasında balıkçılık deniz çevresinin korunması ve diğer devletlerin hakları ve yükümlülükleri de gereken şekilde gözönüne alınacaktır. Tamamiyle kaldrılamayan bir tesis veya yapıdan geride kalan parçaların yeri, boyutları ve derinliği uygun şekilde ilan edilecektir.

4. Sahildar devlet gerektiği takdirde, bu suni adalar, tesisler veya yapıların etrafında, hem seyir güvenliğini ve hem de suni adaların, tesislerin ve yapıların güvenliğini sağlamak üzere içerisinde uygun tedbirler alabileceği, makul boyutlarda güvenlik bölgeleri kurabilir.

5. Sahildar devlet uygulanabilir uluslararası kuralları gözönünde bulundurarak, güvenlik bölgelerinin genişliğini tespit edecektir. Bu güvenlik bölgeleri, sun'i adaların, tesislerin veya yapıların niteliği ve işlevleri ile makul bir bağlantı içerisinde tespit edilecek ve bunların genişliği, genel kabul görmüş uluslararası kuralların izin verdigi veya yetkili uluslararası kuruluşun tavsiye ettiği sapmalar dışında, suni ada, tesis veya yapının dış kenarlarından itibaren ölçülmek üzere 500 metreden fazla olamayacaktır. Güvenlik bölgelerinin genişliği, gereken şekilde duyurulacaktır.

6. Bütün gemiler, bu güvenlik bölgelerine saygı gösterecekler; ve sun'i adaların, tesislerin, yapıların ve güvenlik bölgelerinin yakınlarında seyrüsefer konusunda genel kabul görmüş uluslararası kurallara uyacaklardır.

7. Sun'i adalar, tesisler veya yapılar ve bunlar etrafındaki güvenlik bölgeleri, uluslararası seyrüseferde kullanılan belli başlı deniz yollarına engel olabilecek yerlerde kurulamaz.

8. Sun'i i adalar, tesisler ve yapılar ada statüsüne sahip değildir. Kendilerine özgü karasuları yoktur ve varlıkları, karasularının, münhasır ekonomik bölgenin veya kıta sahanlığının sınırlandırılmasını etkilemez.

Madde 61

Canlı kaynakların muhafazası

1. Sahildar devlet, kendi münhasır ekonomik bölgesinde avlanacak canlı kaynakların kabul edilebilir av hacmini tespit edecektir .

2. Sahildar devlet, kendi ekonomik bölgesindeki canlı kaynakların idamesinin, aşırı işletme sonucu tehlikeye düşmesini önlemek amacıyle; sahip olduğu en güvenilir bilimsel verileri gözönünde bulundurarak uygun muhafaza ve yönetim tedbirlerini alacaktır. Sahildar devlet ve yetkili alt.bölgesel veya evrensel uluslararası kuruluşlar bu amaçla, uygun şekilde, işbirliğinde bulunacaklardır.

3. Bu tedbirler aynı zamanda, sahillerde balıkçılıkla yaşayan toplulukların ekonomik ihtiyaçları ve kalkınmakta olan devletlerin özel ihtiyaçları da dahil olmak üzere, ilgili ekolojik ve ekonomik faktörler muvacehesinde ve balıkçılık konusundaki usuller, sürülerin birbirlerine olan bağımlılığı ve alt-bölgesel, bölgesel, bölgesel veya evrensel düzeyde genellikle tavsiye edilen uluslararası asgari bütün ilkeler gözönüne alınarak işletilen sürülerin stoklarının azami sabit randıman verecek seviyede tutulmasını veya yeniden bu seviyeye getirilmesini amaçlayacaklardır.

4. Bu tedbirleri alırken sahildar devlet, bu ortak veya bağlı türlerin stoklarını, üretimlerinin tehlikeye düşmeyeceği bir seviyede tutmak veya yeniden bu seviyeye getirmek amacıyle, bu tedbirlerin avlanan türlerle veya onlara bağlı türler üzerindeki etkilerin gözönünde bulunduracaktlr.

5. Elde bulunan bilimsel bilgiler, avlara ve balıkçılığa ilişkin istatistikler ve balık stoklarının muhafazası ile ilgili diğer veriler, gerektiği takdirde, ilgili bütün devletlerin ve özellikle uyruklarına münhasır ekonomik bölgede balık avlama izni verilmiş olanların iştiraki ve yetkili alt-bölgesel veya evrensel kuruluşlar aracılığı ile, muntazaman yayınlanacak ve değiş tokuş edilecektir.

Madde 62

Canlı  kaynakların işletilmesi

1. Sahildar devlet, 6l. maddeyi ihlal etmeksizin, münhasır ekonomik bölgenin canlı kaynaklarının azami derecede işletilmesini sağlamayı gaye edinecektir.

2. Sahildar devlet, münhasır ekonomik bölgede kendisinin canlı kaynakları avlama gücünü tespit edecektir. Bu av gücü, kabul edilebilir toplam hacminden az ise, sahildar devlet anlaşmalar veya diğer düzenlemeler yoluyle ve 4. paragrafta öngörülen usullere, şartlara, kanun ve kurallara uygun olarak, kabul edilebilir av hacminin bakiyesini işletmeleri için diğer devletlere verecektir; bu şekilde davranırken sahildar devlet, özellikle 69. ve 70. madde hükümlerini, özellikle bu maddelerde öngörülen kalkınmakta olan devletler yönünden, gözönünde bulunduracaktır.

3. İşbu madde uyarınca, kendi münhasır ekonomik bölgesini diğer devletlerin girişine açarken, sahildar devlet ilgili bütün faktörleri ve bu meyanda, diğerleri yanında, şunları dikkate alacaktır: bölgenin canlı kaynaklarının kendi ekonomisi ve diğer ulusal çıkarları açısından önemi; 69. ve 70. madde hükümleri; bakiyenin bir kısmının avlanması yönünden bölgede veya alt-bölgede yer alan kalkınmakta olan devletlerin ihtiyaçları; ve uyrukları bölgede genellikle balık avlayan veya balık sürülerinin araştırılmasına ve miktarlarının tespitine büyük ölçüde katkıda bulunan devletlerdeki ekonomik düzensizlikleri asgariye indirme zorunluluğu.

4. Diğer devletlerin münhasır ekonomik bölgede avlanan uyrukları sahildar devletin kanun ve kuralları ile tespit edilen muhafaza tedbirlerine ve diğer usül ve şartlara riayet edeceklerdir. Bu kanun ve kurallar işbu Sözleşmeye uygun olacaktır; bunlar, inter alia, aşağıdaki konulara ilişkin olabilir.

1. Rüsumların ödenmesi veya kalkınmakta olan sahildar devletler söz konusu olduğunda balıkçılık endüstrisinin mali yönden, araç-gereç yönünden ve teknik yönden geliştirilmesi için uygun katkıdan oluşacak diğer her türlü ödemeler de dahil olmak üzere, balıkçılara veya balıkçı teknelerine ve araç.gereçlerine lisans verilmesi;
2. İster belirli sürü veya sürü grupları için veya gemi ile belirli bir zaman boyunca avlanma için olsun; ister bir devletin uyruklarına belirli bir süre boyunca avlanma için olsun, izin verilen türlerin belirtilmesi ve kotalarının tespiti;
3. Av kampanyasının ve bölgelerinin araç.gereç tipinin, büyüklüğünün ve sayısının ve de kullanılabilecek balıkçı gemilerinin tiplerinin büyüklüklerinin ve sayılarının düzenlenmesi;
4. Avlanabilecek balıkların ve diğer türlerin yaşının ve büyüklüklerinin tespiti;
5. Av ve balık çekme gücüne ilişkin istatistikler ve teknelerin yerlerinin bildirilmesi de dahil olmak üzere, balıkçı teknelerinden talep olunan bilgiler;
6. Avlanan ürünün örneklenmesi, örneklerin tasnifi, biriktirilmesi, gideceği yer ve bunlara ilişkin bilimsel verilerin iletilmesi de dahil olmak üzere, sahildar devletin izni ile ve onun kontrolü altında balıkçılık konusunda araştırma programları yapılması ve bunların yürütülmesinin düzenlenmesi yükümlülüğü;
7. Sahildar devlet tarafından, bu gemilere gözlemciler veya stajyerler konulması;
8. Avlanan ürünün bütününün veya bir kısmının bu gemilerden, sahildar devletin limanlarına boşaltılması;
9. çok uluslu ortak yatırımlara veya diğer işbirliği şekillerine ilişkin usul ve şartıar;
10. Sahildar devletin balıkçılık konusundaki araştırma yeteneklerinin güçlendirilmesi de dahil olmak üzere, balıkçılık alanında kişilerin yetiştirilmesi ve balıkçılık teknoloiisi için gerekli şartlar;
11. Uygulamaya ilişkin tedbirler.

5. Sahildar devlet, muhafaza ve işletme ile ilgili olarak kabul ettiği kanun ve kuralları gereken şekilde duyuracaktlr.

Madde 63

Birçok devletin münhasır ekonomik bölgeleri içerisinde veya münhasır ekonomik bölge ile buna bitişik bir alanda aynı zamanda mevcut bulunan balık stokları

1. Aynı türden veya ortak türden balık sürülleri iki veya daha çok devletin münhasır ekonomik bölgeleri içinde bulunursa, bu devletler, işbu Kısmın diğer hükümlerine halel gelmeksizin, doğrudan doğruya veya ilgili alt.bölgesel veya bölgesel kuruluşlar aracılığı ile, bu sürüllerin muhafazasını ve geliştirilmesini düzenlemek ve sağlamak için gerekli tedbirler üzerinde anlaşmak için gayret göstereceklerdir.

2. Aynı türden veya ortak türden balık sürülleri, aynı zamanda hem münhasır ekonomik bölgede ve hem de bu bölgeye bitişik alanda bulunursa sahildar devlet ve bu sürüleri bitişik alanda işleten devletler, doğrudan doğruya veya ilgili alt.bölgesel kuruluşlar aracılığı ile bitişik alanda bu sürülerin muhafazası için gerekli tedbirler üzerinde anlaşmak hususunda gayret göstereceklerdir.

Madde 64

Büyük sürü oluşturan göçmenler

1. Sahildar devlet ile, uyrukları o bölgede Ek I'de zikredilen büyük sürü oluşturan göçmen türlerini avlayan diğer devletler, doğrudan doğruya veya ilgili uluslararası kuruluşlar aracılığı ile, münhasır ekonomik bölgede olduğu kadar bunun ötesindeki bütün bölgede, sözkonusu türlerin muhafazasını ve bu türlerin azami derecede işletilmesini sağlamak için işbirliğinde bulunacaklardır. İlgili uluslararası kuruluşun bulunmadığı bölgelerde, sahildar devlet ile, uyrukları o bölgede bu türleri avlayan devletler, böyle bir kuruluş kurmak ve onun çalışmalarına katılmak için işbirliğinde bulunacaklardır.

2. 1. paragraf hükümleri, işbu Kısmın diğer hükümlerine ilaveten uygulanır.

Madde 65

Deniz Memelileri

1) İşbu Kısmın hiçbir hükmü, deniz memelilerinin işletilmesinin yasaklanmasına, sınırlandırılmasına veya düzenlenmesine ilişkin olarak işbu Kısımda öngörülen hükümlerden daha katı hükümler koyma konusunda sahildar devletin haklarını veya uluslararası bir kuruluşun yetkisini sınırlandırmaz. Devletler, deniz memelilerinin korunmasını sağlamak üzere işbirliğinde bulunacaklar ve özellikle ilgili uluslararası  kuruluşlar aracılığı  ile, balinagilleri korumak, yönetmek ve incelemek için gayret göstereceklerdir.

Madde 66

Anadrom balık stokları

1. Akarsularında anadrom balık türleri üreyen devletler, bunlar üzerinde çıkarları en başta gelen ve bunlardan ilk sorumlu olan devletler olacaktır.

2. Anadrom balık sürüsünün menşe devleti, bunların muhafazasını, kendi münhasır ekonomik bölgesinin dış sınırının berisinde kalan bütün sulardaki avlanmanın ve 3. Paragrafın b) fıkrasında öngörülen avlanmanın düzenlenmesine ilişkin uygun tedbirleri kabul ederek, sağlayacaktır. Menşe devleti 3. ve 4. paragrafta zikredilen ve bu sürüleri işleten diğer devletlere danıştıktan sonra, akarsularında üreyen balıkların kabul edilebilir toplam av hacmini tespit edebilir.

3.

1. Avlanması menşe devletinden başka bir devletin ekonomisinde düzensizliklere sebebiyet vermedikçe anadrom balık türleri sadece münhasır ekonomik bölgelerin dış sınırlarının berisinde kalan sularda avlanacaktlr. Münhasır ekonomik bölgelerin dış sınırlarının ötesindeki avlanmalara ilişkin olarak, ilgili devletler, bunların muhafazasını ve söz konusu stoklar yönünden menşe devletinin ihtiyaçlarını gerektiği şekilde dikkate alarak, bu avlanmanın usul ve şartları üzerinde uyuşmak üzere danışmalarda bulunacaklardır.
2. Menşe devleti, bu stokları avlayan diğer devletlerin normal olarak avladıkları miktar ile avlanma şekillerini ve bu stokların avlandığı bütün alanları dikkate alarak, bu devletlerin ekonomik düzensizliklerinin asgariye indirilmesine katkıda bulunacaktır.
3. (b) fıkrasında zikredilen ve menşe devleti ile anlaşma yoluyle, anadrom balık türlerinin ıslahını amaçlayan tedbirlere, özellikle bunlarla ilgili harcamalara katkıda bulunarak katılan devletler, menşe devleti tarafından akarsularında üreyen türlerin avlanması açısından, özellikle gözönüne alınacaklardır.
4. Münhasır ekonomik bölgenin ötesindeki anadrom balık sürülerine ilişkin düzenlemelerin uygulanması, menşe devleti ile diğer ilgili devletler arasında anlaşma ile sağlanacaktır .

4. Anadrom balık sürüleri menşe devletinden başka bir devletin münhasır ekonomik bölgesinin dış sınırının berisindeki sulara doğru göç eder veya bu sulardan geçerse, bu devlet menşe devletiyle bu sürülerin muhafazası ve yönetilmesi için işbirliğinde bulunacaktır.

5. Anadrom balık sürülerinin menşe devleti ile bu balıkları avlayan devletler, işbu madde hükümlerinin uygulanması amacıyle gerektiğinde bölgesel kuruluşlar aracılığı ile düzenlemelere gideceklerdir.

Madde 67

Katadrom türler

1. Sularında katadrom balık türlerinin hayatlarının büyük çoğunluğunu geçirdiği bir sahildar devlet, bu türlerin yönetiminden sorumlu olacak ve göçmen balıkların buralara girip çıkabilmelerine dikkat edecektir.

2. Katadrom balık türleri, ancak münhasır ekonomik bölgelerin dış sınırlarının berisinde kalan sularda avlanacaktır. Münhasır ekonomik bölgelerde avlanma, işbu madde hükümlerine ve işbu Sözleşmenin bu bölgelerde balık avcılığı ile ilgili diğer hükümlerine tabi olacaktır.

3.Yavru olsun veya büyük olsun, katadrom balıkların başka devletin münhasır ekonomik bölgesi boyunca göç etmeleri halinde, avlanması da dahil olmak üzere, bu balıkların yönetimi, I. paragrafta zikredilen devletle diğer ilgili devlet arasında anlaşma yoluyla düzenlenecektir. Bu anlaşma söz konusu türlerin makul şekilde yönetimini sağlayacak ve I. paragafta zikredilen devletin bu türlerin muhafazasına ilişkin sorumluluğunu gözönünde bulunduracaktır .

Madde 68

Sedanter türler

İşbu Kısım 77. maddenin 4. paragrafında tanımlanan sedanter türlere uygulanmaz.

Madde 69

Sahili bulunmayan devletlerin hakkı

1. İlgili bütün devletlerin özel ekonomik ve coğrafi durumları  dikkate alınarak, işbu maddeye ve 2. maddelere uygun olarak, sahili bulunmayan bir devletin, hakkaniyet esasları içerisinde, aynı alt-bölge veya aynı bölgede bulunan devletlerin, münhasır ekonomik bölgelerinde canlı kaynaklar bakiyesinin uygun bir bölümünün avlanmasına katılmaya hakkı olacaktır.

2. Bu katılmanın şartları ve usulleri, ilgili devletler arasında iki taraflı alt-bölgesel veya bölgesel anlaşmalarla ve inter alia, aşağıdaki hususlar gözönünde bulundurularak tespit edilecektir.

1. Sahildar devletlerin balıkçılar topluluğuna veya balıkçılık endüstrilerine zarar verici her türlü etkilerden kaçınılması zorunluluğu;
2. Sahili bulunmayan devletin, işbu maddeye uygun olarak, mevcut alt-bölgesel veya bölgesel anlaşmalar uyarınca, diğer sahildar devletlerin münhasır ekonomik bölgelerinde canlı kaynakların avlanmasına katılmasının veya katılma hakkının boyutları;
3. Sahili bulunmayan diğer devletlerin veya coğrafi bakımdan elverişsiz devletlerin, sahildar devletin münhasır ekonomik bölgesinde canlı kaynakların avlanmasına şimdiki katılımlarının boyutu ve böyle bir sahildar devlete veya bunun bu çeşit bir bölgesine, özellikle ağır bir yük yüklemekten kaçınma zorunluluğu;
4. İlgili devletlerin nüfusları için gerekli besin ihtiyaçları.

3. Sahildar devletin gücü, kendi münhasır ekonomik bölgesindeki canlı kaynakların avlanması hususunda, kabul edilebilir av hacminin hemen hemen bütününe erişmesine imkan veriyorsa; bu devlet ve diğer ilgili devletler, aynı alt-bölge veya aynı bölgedeki sahili bulunmayan kalkınma yolundaki devletlere, bütün tarafları tatmin edici uygun şart ve hükümlerle, sahildar devletlerin münhasır ekonomik bölgelerinde canlı kaynakların avlanmasına katılma imkanı veren, hakkaniyete uygun iki taraflı alt.bölgesel veya bölgesel düzeyde anlaşmalar akdetmek için işbirliğinde bulunacaklardır. İşbu hükmün uygulanmasında, 2. paragrafta zikredilen unsurlar da, aynı şekilde dikkate alınacaktır.

4. Sahili bulunmayan gelişmiş devletler, işbu madde uyarınca, canlı kaynakların avlanmasına katılma hakkına, ancak aynı alt-bölgesel veya aynı bölgedeki gelişmiş sahildar devletlerin münhasır ekonomik bölgelerinde sahip olacaklar; ve bu husus diğer devletlere kendi münhasır ekonomik bölgesindeki canlı kaynaklardan yararlanma imkânı tanırken sahildar devletin balıkçılar topluluğuna zararlı etkileri ve uyrukları bölgede genellikle balık avlayan devletlerin ekonomik düzensizliklerini asgari düzeye indirme zorunluluğunu gözönünde bulundurması  ölçüsünde gerçekleştirilecektir.

5. Yukarıdaki hükümler, sahildar devletlerin münhasır ekonomik bölgelerindeki canlı kaynaklardan yararlanma konusunda aynı alt-bölge veya aynı bölgedeki sahili bulunmayan devletlere eşit veya tercihli haklar tanıyabilecekleri ve alt-bölge veya bölgede gerektiğinde akdedilmiş olan düzenlemelere halel getirmeyecektir.

Madde 70

Coğrafi bakımdan elverişsiz devletlerin hakkı

1. İlgili bütün devletlerin özel ekonomik ve coğrafi durumları  dikkate alınarak ve işbu maddeye ve  ve 62. maddelere uygun olarak, coğrafi bakımdan elverişsiz devletlerin, hakkaniyet esasları içerisinde, aynı alt-bölge veya aynı bölgede bulunan devletlerin münhasır ekonomik bölgelerinde canlı kaynaklar bakiyesinin uygun bölümünün avlanmasına katılmaya hakkı olacaktır.

2. İşbu Kısmın amaçları uyarınca, “coğrafi bakımdan elverişsiz devletler”den, kapalı veya yarı kapalı bir denize kıyısı bulunan devletler de dahil olmak üzere, coğrafi durumları nüfuslarının bütününün veya bir kısmının besin olarak balık ihtiyacını yeterli şekilde sağlamalarını alt-bölgesel veya bölgesel devletlerin münhasır ekonomik bölgelerindeki canlı kaynakları kullanmalarına bağlı kılan sahildar devletler ile; kendilerine has bir münhasır ekonomik bölge iddiasında bulunamayan sahildar devletler anlaşlır.

3. Bu katılmanın şartıarı ve usulleri, ilgili devletler arasında iki taraflı alt-bölgesel veya bölgesel anlaşmalarla ve inter alia, aşağıdaki hususlar gözönünde bulundurularak tespit edilecektir:

1. Sahildar devletlerin balıkçılar topluluğuna veya balıkçılık endüstrilerine zarar, verici her etkilerden kaçınılması zorunluluğu;
2. Coğrafi bakımdan elverişsiz devletin, işbu maddeye uygun olarak, mevcut alt-bölgesel veya bölgesel anlaşmalar uyarınca, diğer sahildar devletlerin münhasır ekonomik bölgelerinde canlı kaynakların avlanmasına katılmasının veya katılma hakkının boyutları;
3. Coğrafi bakımdan elverişsiz diğer devletlerin ve sahili bulunmayan devletlerin, sahildar devletin münhasır ekonomik bölgesinde canlı kaynakların avlanmasına şimdiki katılmalarının boyutu ve böyle bir sahildar devlete veya bunun bu çeşit bir bölgesine, özellikle ağır bir yük yüklemekten kaçınma zorunluluğu;
4. İlgili devletlerin nüfusları için gerekli besin ihtiyaçları.

4. Sahildar devletin gücü, kendi münhasır ekonomik bölgesindeki canlı kaynakların avlanması hususunda, kabul edilebilir av hacminin hemen hemen bütününe erişmesine imkan veriyorsa; bu devlet ve diğer ilgili devletler, aynı alt-bölge veya bölgedeki coğrafi bakımdan elverişsiz kalkınma yolundaki devletlere, bütün taratları tatmin edici uygun şart ve hükümlerle, sahildar devletlerin münhasır ekonomik bölgelerinde canlı kaynakların avlanmasına katılma imkanı veren, hakkaniyete uygun iki taratlı alt-bölgesel veya bölgesel düzeyde anlaşmalar akdetmek için işbirliğinde bulacaklardır. İşbu hükmün uygulanmasında 3. paragrafta zikredilen unsurlar da, aynı şekilde dikkate alınacaktır.

5. Coğrafi bakımdan elverişsiz gelişmiş devletler, işbu madde uyarınca canlı kaynakların avlanmasına katılma hakkına, ancak aynı alt.bölge veya aynı bölgedeki gelişmiş sahildar devletlerin münhasır ekonomik bölgelerinde sahip olacaklar; ve bu husus diğer devletlere kendi münhasır ekonomik bölgesindeki canlı kaynaklardan yararlanma imkanı tanırken sahildar devletin, balıkçılar topluluğuna zararlı etkileri ve uyrukları bölgede genellikle balık avlayan devletlerin ekonomik düzensizliklerini asgari düzeye indirme zorunluluğunu gözönünde bulundurması ölçüsünde gerçekleştirilecektir.

6. Yukarıdaki hükümler, sahildar devletlerin aynı alt-bölge veya aynı bölgedeki coğrafi bakımdan elverişsiz devletlere, münhasır ekonomik bölgelerindeki canlı kaynaklardan yararlanma konusunda eşit veya tercihli haklar tanıyabilecekleri ve alt-bölge veya bölgede gerektiğinde yapılmış düzenlemelere halel getirmeyecektir.

Madde 71

69. ve 70. maddelerin uygulanabilir olmaması

69. ve 70. maddeler, ekonomileri çok büyük ölçüde, kendi münhasır ekonomik bölgelerindeki canlı kaynakların işletilmesine bağlı olan sahildar devletlere uygulanmaz.

Madde 72

Hakların devrinde kısıtlamalar

1. İlgili devletler aksini kararlaştırmadıkça, 69. ve 70. maddelerde öngörülen canlı kaynakların işletilmesine ilişkin haklar ne kira veya lisans yoluyla, ne çok uluslu ortak yatırımlar kurulması, yoluyla ve ne de böyle bir devirle sonuçlanacak diğer herhangi bir düzleme uyarınca doğrudan doğruya veya dolaylı olarak üçüncü devletlere veya bunların uyruklarına devredilecektir.

2. 1. paragrafta öngörülen sonuçları  doğurmaması  şartıyle, yukarıdaki hükümler, ilgili devletlerin, 69. ve 70. maddelere uygun olarak haklarını kullanmalarını kolaylaştırmak amacıyle, üçüncü devletlerden ve uluslararası kuruluşlardan teknik veya mali yardım almalarını engellemez.

Madde 73

Sahildar devletin kanun ve kurallarının yürürlüğe konulması

1. Münhasır ekonomik bölgedeki canlı kaynakların araştırılması, işletilmesi, muhafazası ve yönetimi konularındaki egemen haklarının kullanılmasında, sahildar, devlet işbu Sözleşmeye uygun olarak kabul ettiği kanunlara ve kurallara riayeti sağlamak için gemiye çıkılması, geminin denetimi, gemiye elkonulması ve hakkında dava açılması da dahil olmak üzere, gerekli bütün tedbirleri alabilir.

2. Bir teminat veya diğer yeterli bir garanti gösterilirse, el konulan gemi ve tutuklanan mürettebatı, gecikmeksizin serbest bırakılacaktır.

3. Münhasır ekonomik bölgede balıkçılık konusundaki kanunlara ve kurallara riayetsizlikler hakkında sahildar devletin öngördüğü müeyyideler, ilgili devletler başka türlü kararlaştırmadıkça, hapis cezasını veya diğer bir bedeni cezayı içeremez.

4. Yabancı bir gemiye el konulması veya geminin seferden alıkonulması halinde, sahildar devlet, gecikmeksizin bayrak devletini, uygun vasıtalarla, alınan tedbirlerden ve daha sonra verilen cezalardan haberdar edecektir.

Madde 74

Sahilleri bitişik veya karşı karşıya bulunan devletler arasında münhasır ekonomik bölgenin sınırlandırılması

1. Sahilleri bitişik veya karşı karşıya bulunan devletler arasında münhasır ekonomik bölgenin sınırlandırılması, hakkaniyete uygun bir çözüme ulaşmak amacıyle, Uluslararası Adalet Divanı Statüsünün 38. maddesinde belirtildiği şekilde uluslararası hukuka uygun olarak anlaşma ile yapılacaktır.

2. Uygun bir süre içerisinde bir anlaşmaya varamadıkları takdirde ilgili devletler XV. Kısımda öngörülen usullere başvuracaklardır.

3.1. paragrafta öngörülen anlaşma akdedilinceye kadar ilgili devletler, anlayış ve işbirliği ruhu içerisinde, pratik çözüm getiren geçici düzenlemelere girişmek ve bu geçiş süresi içerisinde nihai anlaşmanın akdini tehlikeye düşürmemek veya engellememek için ellerinden gelen gayreti göstereceklerdir. Geçici düzenlemeler, nihai sınırlandırmaya halel getirmeyecektir.

4. İlgili devletler arasında yürürlükte olan bir anlaşma varsa, münhasır ekonomik bölgenin sınırlandırılmasına ilişkin sorunlar bu anlaşmaya uygun olarak çözümlenecektir.

Madde 75

Deniz haritaları ve coğrafi kordinatlara ilişkin listeler

1. İşbu Kısım hükümleri saklı kalmak üzere, münhasır ekonomik bölgenin dış sınır çizgileri ve 74. maddeye göre çizilen sınırlandırma çizgileri, yerlerinin tespiti amacıyle uygun ölçekli deniz haritalarında gösterilecektir. Gerektiği takdirde bu dış sınırların çizgileri veya sınır çizgileri yerine, kullanılan jeodezik sistemi belirten noktaların coğrafi koordinatlarına ilişkin bir liste ikame edilebilir.

2. Sahildar devlet bu haritalar veya coğrafi koordinatlara ilişkin listeleri gereken şekilde yayınılayacak ve bunların bir nüshasını Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri nezdine tevdi edecektir.

KISIM VI

KIT' A SAHANLIĞI

Madde 76

Kıt'a sahanlığının tanımı

1. Sahildar bir devletin kıt'a sahanlığı, karasularının ötesinde kıt'a kenarının dış eşiğine kadar veya bu eşik daha az bir mesafede ise, karasularının ölçülmeye başlandığı esas hatlardan itibaren 200 deniz mili mesafeye olan kısımda, bu devletin kara ülkesinin doğal uzantısının bütünündeki denizaltı alanlarının deniz yatağı ve toprak altlarını içerir.

2. Kıt'a sahanlığı  4. ila 6. paragraflarda öngörülen sınırların ötesine uzamayacaktır.

3. Kıt'a kenarı sahildar devletin toprak kiltlesinin su altındaki uzantısıdır; kıt'a kenarı, kıt'a sahanlığının, yamacının ve yüksekliğinin deniz yatağı ve toprak altından oluşur. Kıt'a kenarı ne sıradağları ile birlikte derin okyanus tabanlarını ve ne de bunların toprak altlarını içerir.

4.

1. İşbu Sözleşmenin amaçları uyarınca sahildar devlet, kıt'a dış eşiğini, eğer bu eşik, karasularının ölçülmeye başlandığı esas hatlardan itibaren 200 deniz milinin ötesine uzanıyorsa aşağıdaki esaslardan birine göre tespit edecektir:
   1. Sedimanter kayaların yülksekliğinin, kıt'a yamacı ayağı ile sabit uç noktalar arasındaki mesafenin en az yüzde birine eşit olduğu yerdeki sabit uç noktaları esas alınarak 7. paragrafa göre çizilen bir çizgi ile; veya
   2. Kıt'a yamacı ayağından en çok 60 deniz mili uzaklıkta sabit noktalar esas alınarak, 7. paragrafa göre çizilen bir çizgi ile;
2. Aksi ispatlanmadıkça, kıt'a yamacı ayağı, yamacın eğiminin dipte en belirgin kırılmaya uğradığı yer olacaktır.

5. Deniz yatağında kıt'a sahanlığının dış sınırını belirleyen ve 4. Paragrafın a), i), ii) fikralarına göre çizilen çizgiyi oluşturan sabit noktalar, ya karasularının genişliğinin ölçülmeye başlandığı esas hatlardan itibaren 350 deniz milini veya 2500 metre su derinliği noktalarını birleştiren 2500 metre eşderinlik çizgisinden itibaren 100 deniz milini aşmayacaktır.

6. 5. Paragraf hükmüne rağmen, bir denizaltı sıra dağı üzerinde, kıt'a sahanlığının dış sınırı, karasularının ölçülmeye başlandığı esas hatlardan itibaren 350 deniz milini aşmayacaktır. İşbu paragraf, kıt'a kenarının doğal unsurlarını oluşturan, yaylar, eşikler, tepeler, taş katmanları veya çıkıntılar gibi, kıt'a kenarının içerdiği denizaltı yüksekliklerine uygulanmaz.

7. Kıt'a sahanlığı, karasularının genişliğinin ölçülmeye başlandığı esas hatlardan itibaren 200 deniz milinin ötesine uzandığı durumlarda, sahildar devlet kıt'a sahanlığının dış sınırını, enlem ve boylam koordinatları ile tespit edilmiş sabit noktaları, uzunluğu 60 deniz milini aşmayan düz çizgilerle birleştirerek belirleyecektir.

8. Kıt'a sahanlığı, karasularının genişliğinin ölçülmeye başlandığı esas hatlardan itibaren 200 deniz milinin ötesine uzandığı durumlarda, sahildar devlet kıt'a sahanlığının sınırları hakkındaki bilgileri II. Ek'e göre hakkaniyete uygun bir coğrafi temsil esasına göre kurulmuş bulunan Kıta Sahanlığı Sınırları Komisyonu'na bildirecektir. Komisyon sahildar devletlere kıt'a sahanlıklarının dış sınırlarının tespitine ilişkin konularda tavsiyelerde bulunacaktır. Sahildar bir devlet tarafından bu tavsiyeler esas alınarak tespit edilen sınırlar kesin ve bağlayıcı olacaktır.

9. Sahildar devlet, kıt'a sahanlığının dış sınırını kalıcı bir şekilde belirten haritaları ve jeodezik veriler de dahil olmak üzere, ilgili bilgileri, Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreterine tevdi edecektir. Genel Sekreter bu belgeleri gereken şekilde ilan edecektir.

10. İşbu madde, sahilleri bitişik veya karşı karşıya olan devletler arasında kıt'a sahanlığının sınırlandırılması sorununa halel getirmez.

Madde 77

Kıt'a sahanlığı üzerinde sahildar devletin hakları

1. Sahildar devlet, kıt'a sahanlığı üzerinde araştırmada bulunmak ve buranın doğal kaynaklarını işletmek amacı ile egemen haklar kullanır.

2. 1. paragrafta öngörülen haklar şu anlamda münhasırdır ki, sahildar devlet kıt'a sahanlığında araştırmada bulunmadığı veya buranın doğal kaynaklarını işletmediği takdirde hiç kimse, sahildar devletin açık rızası olmadan bu çeşit faaliyetlere girişemez.

3. Sahildar devletin kıt'a sahanlığı üzerindeki hakları fiili veya nazari işgalden bağımsız olarak mevcut olduğu kadar hertürlü açık beyandan da bağımsız olarak mevcuttur.

4. İşbu kısımda öngörülen doğal kaynaklar, deniz yatağı ve toprak altının madensel kaynaklarını ve diğer cansız kaynaklarını ve keza sedanter türden canlı organizmaları; yani hasata elverişli duruma geldikleri zaman, deniz yatağında veya bu yatağın altında ya hareketsiz bulunan veyahut da hareketleri deniz yatağı veya toprak altı ile sürekli temasa bağlı olan organizmaları içerir.

Madde 78

Suların ve suların üzerindeki hava sahasının hukuki rejimi ve diğer devletlerin hakları ve serbestlikleri

1. Sahildar devletin kıt'a sahanlığı üzerindeki hakları bu alanın üstündeki suların veya bu sular üzerindeki hava sahasının hukuki rejimine halel getirmez.

2. Sahildar devletin kıt'a sahanlığı üzerindeki haklarını kullanması, seyrüsefere veya işbu Sözleşme ile diğer devletlere tanınmış olan diğer haklara ve serbestilere zarar vermemeli ve de bunların kullanılmasını haksız şekilde engellememelidir.

Madde 79

Kıt'a sahanlığı üzerinde denizaltı kabloları ve petrol boruları

1. Bütün devletlerin kıt'a sahanlığı üzerine işbu maddeye uygun olarak denizaltı kabloları ve petrol boruları döşemeye hakkı vardır.

2. Kıt'a sahanlığı   üzerinde araştırmalar yapmak, bu alandaki doğal kaynakları   işletmek, petrol boruları ile kirlenmeyi önlemek, azaltmak ve kontrol etmek amacıyle makul tedbirler alma hakkı saklı kalmak üzere sahildar devlet, bu kabloların ve petrol borularının döşenmesini veya bakımını engelleyemez.

3. Kıt'a sahanlığına döşenen petrol borularının takip edeceği hat sahildar devlet tarafından kabul edilmelidir.

4. İşbu Kısmın hiç bir hükmü, sahildar devletin, ülkesine veya kara sularına giren kablolara veya petrol borularına uygulanacak şartları tespit etme hakkına; ve kendi kıt'a sahanlığının araştırılmasına veya kaynaklarının işletilmesine; veyahut da kendi yetkisi altındaki sun'i adaların, tesis veya yapıların işletilmesine ilişkin olarak yerleştirilmiş bulunan veya bu amaçlarla kullanılan kablo ve petrol boruları üzerindeki yetkisine halel getirmez.

5. Denizaltı kabloları veya petrol boruları döşerken, devletler daha önceden mevcut olan kabloları ve petrol borularını gerektiği şekilde gözönünde bulunduracaklardır. Devletler özellikle, bunların tamir imkanını tehlikeye düştürmemeye dikkat edeceklerdir.

Madde 80

Kıt'a Sahanlığı üzerinde sun'i adalar, tesisler ve yapılar

60. madde,  kıt'a  sahanlığı   üzerindeki  sun'i  adalara,  tesis  ve  yapılara,  gerekli  değişikliklerle uygulanır.

Madde 81

Kıt'a sahanlığı üzerinde sondaj faaliyetleri

Sahildar devletin, hangi amaçla olursa olsun, kıt'a sahanlığı üzerindeki delme faaliyetlerine izin verme ve bu konuda düzenlemelerde bulunma konusunda münhasır hakkı olacaktır.

Madde 82

deniz milinin ötesinde kıt'a sahanlığının işletilmesine ilişkin akdi veya ayni katkılar

1. Kara sularının genişliğinin ölçülmeye başlandığı esas hatlardan itibaren 200 deniz milinin ötesinde kıt'a sahanlığının cansız kaynaklarının işletilmesine ilişkin olarak, sahildar devlet nakdi veya ayni katkıda bulunacaktır.

2. Nakdi ve ayni katkılar, belirli bir işletme sahasının ilk beş yıllık üretimini takiben, bu sahadaki bütün üretimler için yıllık olarak yapılacaktır. Altıncı yıl için, nakti veya ayni katkı miktarı işletme sahasının üretiminin değerinin veya hacminin %1'i oranında olacaktır. Bu oran onikinci yıla kadar, her yıl için %1 oranında artacak ve onikinci yıldan sonra % 7 olarak kalacaktır. Üretim, işletme çerçevesinde kullanılan kaynakları içermez.

3. Kendi kıt'a sahanlığından çıkartılan bir madeni kesin olarak ithal etme durumunda bulunan kalkınma yolundaki her devlet, bu madene ilişkin olarak, bu nakti veya ayni katkıda bulunmaktan muaftır.

4. Nakdi veya ayni katkılar, Otorite aracılığı ile yapılacak; Otorite; bunları özellikle en az gelişmiş veya sahili bulunmayan kalkınmakta olan devletlerinkiler başta olmak üzere, kalkınmakta olan devletlerin çıkarlarını ve ihtiyaçlarını gözönüne alarak, hakkaniyete uygun dağıtım kriterlerine göre, işbu Sözleşmeye Taraf Devletler arasında bölüştürülecektir.

Madde 83

Sahilleri bitişik veya karşı karşıya bulunan devletler arasında kıt'a sahanlığının sınırlandırılması

1. Sahilleri bitişik veya karşı karşıya bulunan devletler arasında kıt'a sahanlığının sınırlandırılması, hakkaniyete uygun bir çözüme ulaşmak amacıyle, Uluslararası Adalet Divanı Statüsünün 38. maddesinde belirtildiği şekilde, uluslararası hukuka uygun olarak anlaşma ile yapılacaktır.

2. Uygun bir süre içerisinde bir anlaşmaya varamadıkları takdirde, ilgili devletler XV. Kısımda öngörülen usullere başvuracaklardır.

3. 1. paragrafta öngörülen anlaşma akdedilinceye kadar , ilgili devletler, anlayış ve işbirliği ruhu içerisinde, pratik çözüm getiren geçici düzenlemelere girişmek ve bu geçiş süresi içerisinde nihai anlaşmanın akdini tehlikeye düşürmemek veya engellememek için ellerinden gelen gayreti göstereceklerdir. Geçici düzenlemeler nihai sınırlandırmaya halel getirmeyecektir .

4. İlgili devletler arasında yürürlükte olan bir anlaşma varsa, kıt'a sahanlığının sınırlandırılmasına ilişkin sorunlar bu anlaşmaya uygun olarak çözümlenecektir.

Madde 84

Deniz haritaları ve coğrafi koordinatlara ilişkin listeler

1. İşbu Kısım hükümleri saklı kalmak üzere kıt'a sahanlığının dış sınır çizgileri, ve 83. maddeye göre çizilen sınırlandırma çizgileri, yerlerinin tespiti amacıyla uygun ölçekli deniz haritalarında gösterilecektir. Gerektiği takdirde bu dış sınırların çizgileri, veya sınırlandırma çizgileri yerine, kullanılan jeodezik sistemi belirten noktaları coğrafi koordinatlarına ilişkin bir liste ikame edilebilir.

2. Sahildar devlet bu haritaları veya coğrafi koordinatlara ilişkin listeleri gereken şekilde yaynılayacak ve bunların bir nüshasını Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri nezdine ve kıt'a sahanlığının dış sınır çizgilerini belirtenler söz konusu olduğunda Otorite'nin Genel Sekreteri nezdine tevdi edecektir.

Madde 85

Yer altı geçitlerinin kazılması

İşbu Kısım, toprak altının üzerindeki suların derinliği ne olursa olsun, sahildar devletin toprak altını tüneller açarak işletmek hakkına halel getirmez.

KISIM VII

AÇIK DENİZ

BÖLÜM 1

GENEL HÜKÜMLER

Madde 86

Bu Kısmın uygulanma alanı

İşbu Kısmın hükümleri bir devletin münhasır ekonomik bölgesine, karasularına veya iç sularına veya takımada sularına dahil olmayan tüm deniz alanlarına uygulanır. İşbu madde, 58. madde uyarınca münhasır ekonomik bölgede bütün devletlerin yararlandıkları  serbestileri, hiçbir şekilde kısıtlamaz.

Madde 87

Açık denizlerin serbestliği

1. Açık denizler, sahili bulunsun veya bulunmasın bütün devletlere açıktır. Açık denizlerin serbestliği, işbu Sözleşmede yer alan şartlar ve diğer uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde kullanılır. Bu serbesti, sahili bulunsun veya bulunmasın bütün devletler için, inter alia, aşağıdakileri kapsar:

1. Seyrüsefer serbestisi;
2. Açık deniz üzerinden uçma serbestisi;
3. Kısım saklı kalmak şartıyla, denizaltı kabloları  ve petrol boruları  döşeme serbestisi;
4. Kısım saklı kalmak şartıyla, sun'i adalar ve uluslararası hukukun izin verdiği diğer tesisleri inşa etme serbestisi;
5. Bölümde zikredilen şartlar saklı kalmak şartıyla, balık avlanma serbestisi;
6. ve XIII. Kısımlar saklı kalmak şartıyla, bilimsel araştırma serbestisi.

2. Bu serbestiler bütün devletler tarafından, diğer devletlerin açık denizlerin serbestliğini kullanmalarındaki çıkarları ve Bölge'de yürütülen faaliyetlere ilişkin olarak işbu Sözleşme ile tanınmış olan haklar, gerektiği şekilde gözönünde bulundurularak, kullanacaktır.

Madde 88

Açık denizlerin barışçı amaçlara tahsisi

Açık denizler barışçı  amaçlarla kullanılacaktır.

Madde 89

Açık denizler üzerinde egemenlik iddialarının geçersizliği

Hiçbir devlet, açık denizlerin herhangi bir kısmını kendi egemenliğine tabi tutmayı yasal olarak ileri süremez.

Madde 90

Seyrüsefer hakkı

Sahili bulunsun veya bulunmasın her devlet, açık denizlerde kendi bayrağını taşıyan gemileri seyrettirme hakkına sahiptir.

Madde 91

Gemilerin Tabiiyeti

1. Her devlet, gemilere hangi şartlar ile tabiiyetini vereceğini, gemilerin kendi ülkesinde tescil şartlarını ve kendi bayrağını çekme hakkına sahip olmaları için gerekli şartları tespit edecektir. Gemiler bayrağını çekme iznine sahip oldukları devletin tabiiyetine sahiptir. Devlet ile gemi arasında gerçek bir bağ bulunmalıdır.

2. Her devlet, bayrak çekme hakkını  verdiği gemilere bununla ilgili belgeleri verecektir.

Madde 92

Gemilerin Hukuki Statüsü

1. Gemiler tek bir devletin bayrağı altında seyredecekler ve uluslararası andlaşmalarda ve işbu Sözleşmede açıkca belirtilen istisnalar dışında, açık denizlerde o devletin münhasır yetkisine tabi olacaklardır. Mülkiyetin gerçekten nakli veya sicilde değişiklik durumları haricinde bir gemi yolculuk sırasında veya bir limanda bayrağını değiştiremez.

2. İki veya daha fazla devletin bayrağı altında seyreden ve bunları işine geldiği gibi kullanan bir gemi, bu tabiiyetlerden hiç birini diğer devletlere karşı ileri süremez ve tabiiyetsiz bir gemi gibi işlem görür.

Madde 93

Birleşmiş Milletler Teşkilatı'nın, Birleşmiş Milletler Uzmanlık Kurumlarının veya Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın bayrağını taşıyan gemiler

Yukarıdaki maddeler, Birleşmiş Milletler Teşkilatı'nın veya Birleşmiş Milletlerin Uzmanlık Kurumlarının veya Uluslararası Atom Enerjisi Aiansı'nın resmi hizmetlerinde kullanılan ve Teşkilatın bayrağını taşıyan gemilerin durumunu etkilemez.

Madde 94

Bayrak devletinin yükümlülükleri

1. Her devlet, kendi bayrağını taşıyan gemiler üzerinde, idari, teknik ve sosyal konulardaki yetki ve kontrolünü fiilen kullanacaktır.

2. Her devlet özellikle;

1. Küçük boyutlu olmaları dolayısıyle, genel kabul görmüş uluslararası kurallarda öngörülmeyenler hariç olmak üzere, kendi bayrağını taşıyan gemilerin isimlerini ve özelliklerini ihtiva eden bir denizcilik sicili tutacaktır;
2. Kendi bayrağını taşıyan bütün gemiler ile kaptan, gemi zabitleri ve mürettebat hakkında, gemiye ilişkin idari, teknik ve sosyal konularda, kendi iç hukukuna göre yetkisini kullanacaktır.

3. Her devlet kendi bayrağını taşıyan gemiler hakkında denizde güvenliği sağlamak amacıyle özellikle aşğıdaki hususlarda gerekli tedbirleri alacaktır:

1. Geminin inşaası ve donatımı ile denize elverişliliği;
2. Uygulanabilir uluslararası metinleri gözönüne alarak, mürettebatın oluşumu, çalışma şartları ve yetiştirilmesi;
3. İşaretlerin kullanılması, haberleşmenin iyi bir şekilde ilerlemesi ve çatmaların önlenmesi;

4. Bu tedbirler, aşağıdaki hususları  sağlamak için gerekli olanları  içerecektir:

1. Her geminin sicile kaydolmadan ve daha sonra uygun aralıklarla yetkili bir gemi sörveyörü tarafından denetlenmesi ve gemide seyrüsefer güvenliği gerektirdiği seyrüsefer araç ve gereçlerinin bulunması;
2. Her geminin, özellikle manevra, seyrüsefer, haberleşme ve makinaların kullanılması konularında, istenen vasıflara sahip bir kaptana ve zabitlere tevdi edilmiş olması; ve mürettebatın istenen vasıflara sahip olması ve geminin tipine, büyüklüğüne makinalarına ve donanınma göre yeter sayıda bulunmaları;
3. Kaptanın, gemi zabitlerinin, gerekli olduğu ölçüde mürettebatın, denizde can kurtarmaya, çatmaların önlenmesine, kirliliğin önlenmesine, azaltılmasına ve kontrol altına alınınasına ve radyokomünikasyon hizmetlerinin idamesine ilişkin uygulanabilir uluslararası kuralları tam bir şekilde bilmeleri ve bunlara riayet etmeleri.

5. 3. ve 4. paragraflarda öngörülen tedbirleri alırken, her devlet, genel kabul görmüş uluslararası kurallara, usullere ve uygulamalara uymak ve bunlara riayeti sağlamak için gerekli bütün düzenlemeleri yapmak durumundadır.

6. Bir gemi üzerinde uygun yetkilerin kullanılmadığı ve uygun kontrolün yapılmadığı konusunda ciddi gerekçeleri bulunan her devlet, olayları bayrak devletine rapor edebilir. Böyle bir rapor alan bayrak devleti konuyu soruşturacak ve gerekirse durumu düzeltmek için gerekli tedbirleri alacaktır.

7. Her devlet, açık denizde kendi bayrağını taşıyan bir geminin karıştığı ve başka bir devletin vatandaşlarının hayatına malolan veya ağır şekilde yaralanmalarına sebep olan veya başka bir devletin gemilerine veya tesislerine veyahut da deniz çevresine önemli zarar veren, her deniz kazası veya seyrüsefer olayı hakkında gereği şekilde yetkilendirilmiş kişi veya kişilerce veya onlar huzurunda yürütülecek bir soruşturma açılmasını emredecektir. Bayrak devleti ve diğer devlet bu çeşit bir deniz kazası veya seyrüsefer olayı hakkında, bu diğer devletin her soruşturmasının yürütülmesi konusunda işbirliğinde bulunacaklardır.

Madde 95

Açık denizlerde savaş gemilerinin dokunulmazlığı

Savaş gemileri, açık denizlerde, bayrağını taşıdıkları devlet dışında, diğer devletler yönünden mutlak yargı bağışıklığına sahiptirler.

Madde 96

Münhasıran, ticari olmayan bir kamu hizmetinde kullanılan gemilerin dokunulmazlığı

Bir devlete ait olan veya onun tarafından işletilen ve münhasıra ticari olmayan bir kamu hizmetinde kullanılan gemiler, açık denizde bayrağını taşıdıkları devlet dışında, diğer devletler yönünden mutlak yargı bağışıklığına sahiptirler.

Madde 97

Çatma ve deniz seyrüseferine ilişkin diğer her türlü olayda cezai yargı yetkisi

1. Açık denizde, kaptanın veya gemi hizmetindeki diğer herhangi bir kişinin ceza veya disiplin sorumluluğunu intaç ettiren bir çatma halinde veya deniz seyrüseferine ilişkin diğer herhangi bir olayda, bu kişiler hakkında ceza veya disiplin kovuşturması, ancak ya geminin bayrağını taşıdığı devletin veya bu kişilerin tabiiyetinde bulundukları devletin adli veya idari makamları nezdinde açılabilir.

2. Disiplin konusunda bir kaptan brövesi veya yeterlilik veya ehliyet belgesi vermiş olan devlet, belge sahibi, bu devletin vatandaşı olmasa dahi, yasal yollara riayet ederek, bu belgelerin geri alınınasına karar verme hususunda münhasır yetkili olacaktır.

3. Bayrak devleti yetkilileri dışında hiç bir makam tarafından soruşturma amacıyla da olsa, gemiye el konulması veya geminin seferden alıkonulması emredilmeyecektir.

Madde 98

Yardım etme yükümlülüğü

1. Her devlet kendi bayrağını taşıyan bir geminin, kaptanından, gemi mürettabat ve yolcular için ciddi bir tehlike oluşturmadan ifa edilebilecek ise, aşağıdaki hususları gerçekleştirmesini talep edecektir.

1. Denizde tehlike içerisinde bulunan her kişiye yardım etmek;
2. Yardım ihtiyaçlarından haberdar edildiği takdirde, tehlikede bulunan kişileri, kendisinden makul olarak beklenebilen ölçüde ve mümkün olduğu kadar çabuk kurtarmaya gitmek;
3. Bir çatmadan sonra, diğer gemiye, mürettebatına ve yolcularına yardımda bulunmak ve mümkün olduğu ölçüde kendi gemisinin adını, tescil limanını ve uğrayacağı en yakın limanı diğer gemiye bildirmek.

2. Sahili bulunan bütün devletle, deniz ve hava güvenliğini sağlamak üzere uygun ve etkili bir sürekli arama ve kurtarma servisinin kurulmasını ve işleyişini kolaylaştıracaklar ve gerektiği takdirde bu amaçla komşu devletlerle bölgesel düzenlemeler çerçevesinde işbirliğinde bulunacaklardır.

Madde 99

Köle taşınmasının yasaklanması

Her devlet kendi bayrağını çekmeğe yetkili gemilerde köle taşınmasını önlemek ve cezalandırmak ve bayrağının bu amaçla kullanılmasını önlemek üzere etkili tedbirler alacaktır. Bayrağı ne olursa olsun, bir gemiye sığınan her köle ipso facto hür olacaktır.

Madde 100

Deniz haydutluğunun önlenmesi konusunda işbirliğinde bulunma yükümlülüğü

Bütün devletler, açık denizde veya hiçbir devletin yetkisine tabi bulunmayan diğşer herhangi bir yerde deniz haydutluğunu cezalandırmak üzere mümkün olan en büyük ölçüde işbirliğinde bulunacaklardır.

Madde 101

Deniz Haydutluğu'nun tanımı

Aşağıda sayılan fiillerden herhangi biri deniz haydutluluğunu teşkil eder;

1. Bir özel geminin veya bir özel uçağın mürettebatı veya yolcuları tarafından:
   1. Açık denizde, bir gemiye veya uçağa veya bunlardaki kişi veya mallara karşı;
   2. Hiç bir devletin yetkisine tabi olmayan bir yerde, bir gemiye veya uçağa, kişilere veya mallara karşı, kişisel amaçlarla işlenen her türlü yasa dışı şiddet veya alıkoyma veya yağma fiili;
2. Gemiye veya uçağa deniz haydudu gemi veya uçak niteliğini veren olaylara ait bilgisi olmak kaydıyla bir geminin veya bir uçagın kullanılmasına isteyerek katılma fiili;
3. a) ve b) fikralarında tanımlanan fiillerin işlenmesini teşvik eden veya bunları kolaylaştırmak üzere işlenen her fiil.

Madde 102

Mürettebatı isyan eden bir savaş gemisi, bir devlet gemisi veya bir devlet uçağı yoluyla deniz haydutluğu

Mürettebatının isyan ederek denetimini ele geçirdiği bir savaş gemisi, bir devlet gemisi veya bir devlet uçağı tarafından işlenen 101. maddede tanımlanmış deniz haydutluğu fiilleri, özel bir gemi veya uçak tarafından işlenen fiillerle bir tutulur.

Madde 103

Deniz haydutu bir gemi veya bir uçağın tanımı

Fiilen kontrol altında bulundukları kimseler tarafından 101. maddede öngörülen fiillerden birini işlemeye tahsis edilmiş gemiler veya uçaklar, deniz haydudu gemi veya uçak sayılırlar. Bu gibi fiilleri işlemeye hizmet etmiş gemiler veya uçaklar da bu fiilleri işlemekle suçlu kişilerin kontrolü altında kaldıkları sürece deniz haydudu gemi veya uçak sayılırlar.

Madde 104

Deniz haydutu bir gemi veya bir uçağın tabiiyetini muhafaza etmesi veya kaybetmesi

Bir gemi veya uçak, deniz haydudu uçak veya gemi niteliğini almasına rağmen, tabiiyetini muhafaza edebilir. Tabiiyetin muhafazası veya kaybı bu tabiiyeti vermiş olan devletin iç hukukuna tabiidir.

Madde 105

Deniz haydutu bir gemi veya bir uçağa el konulması

Her devlet açık denizde veya hiçbir devletin yetkisine tabi olmayan her hangi bir yerde, deniz haydudu birgemiyi veya uçağı yahut deniz haydutluğu fiilleri sonucunda ele geçirilmiş olan ve deniz haydutlarının elinde bulunan bir gemiye el koyabilir ve bu gemide ve uçakta bulunan kişileri yakalayabilir ve mallara el koyabilir. El koyan devletin mahkemeleri verilecek cezalar ile iyi niyet sahibi üçüncü kişilerin hakları saklı kalmak şartıyle gemi, uçak veya mallara ilişkin tedbirler konusunda karar verebilir.

Madde 106

Keyfi el koyma halinde sorumluluk

Deniz haydudu olduğundan şüphe edilen bir gemi veya uçağa, yeter sebep olmadan el konulduğu taktirde, el koyan devlet, geminin veya uçağın tabiiyetinde bulunduğu, devlete karşı el koymadan doğan her türlü zarar ve kayıp için sorumlu olacaktır.

Madde 107

Deniz haydutluğu nedeniyle el koymayı gerçekleştirmeye yetkili gemi ve uçaklar

Deniz haydutluğu sebebiyle el koyma, ancak savaş gemileri veya askeri uçaklar veya açık dış işaretlerle bir kamu hizmetine tahsis edilmiş oldukları ve bu konuda yetkili kılındıkları belli olan diğer gemi veya uçaklar tarafından yapılabilir.

Madde 108

Uyuşturucu maddelerin ve psikotrop maddelerin gayrimeşru trafiği

1. Bütün devletler açık denizde seyreden gemilerin, uluslararası sözleşmelere aykırı olarak, uyuşturucu maddelerin ve psikotrop maddelerin gayri meşru trafiğine girişmelerini önlemek üzere işbirliğinde bulunacaklardır.

2. Kendi bayrağını taşıyan bir geminin uyuşturucu maddelerin veya psikotrop maddelerin gayri meşru trafiğine giriştiği konusunda ciddi gerekçeleri olan her devlet, bu tür trafiğe son vermek üzere diğer devletlerin işbirliğini talep edebilir.

Madde 109

Açık denizlerden izinsiz radyo yayınları

1. Bütün devletler, açık denizden izinsiz bir şekilde yapılan yayınlara son vermek üzere işbirliği yapacaklardır.

2. İşbu Sözleşmenin amaçları uyarınca “izinsiz yayın”dan açık denizlerde, uluslararası kurallara aykırı olarak, kamu kiltlesine hitaben radyo ve televizyon yaynılarının bir gemi veya tesisten yaymak anlaşılır. Ancak buna, yardım çağrılarının yayını dahil değildir.

3. İzinsiz yayına katılan herhangi bir kişi aşağıdakilerin mahkemeleri huzurunda yargılanabilir:

1. Yayın yapan geminin bayrak devleti;
2. Tesisin tescil edildiği devlet;
3. İlgili kişinin vatandaşı olduğu devlet;
4. Yayınların alınabildiği herhangi bir devlet; veya
5. Yayınların yasal radyo iletişimini karıştırdığı herhangi bir devlet.

4. Açık denizde 3. paragrafa göre yargılama yetkisi bulunan bir devlet, izinsiz yayın yapan kişiyi 110. maddeye uygun olarak tevkif edebilir veya gemiyi durdurabilir ve yayın araç.gerecine el koyabilir.

Madde 110

Ziyaret Hakkı

1. Müdahalenin bir andlaşma ile tanınan yetkilerden kaynaklanması  durumu dışında, açık denizde ve 96. maddelerde öngörülen tam dokunulmazlıklardan yararlananlar haricindeki bir yabancı gemiyle karşılaşan bir savaş gemisi aşağıda belirtilen konularda ciddi nedenler olmadıkça, bu gemiyi durdurup denetleme hakkına sahip değildir.

1. Geminin deniz haydutluğu yaptığı;
2. Geminin köle ticaretine karıştığı;
3. Savaş gemisinin bayrağını taşıdığı devletin 109. madde uyarınca yargılama yetkisine sahip olduğu bir durumda, geminin izinsiz yayına hizmet ettiği;
4. Geminin tabiiyetsiz olduğu; veya
5. Yabancı bir bayrak çekmiş olmasına veya bayrağını göstermekten kaçınmasına rağmen, geminin gerçekte savaş gemisiyle aynı tabiiyette olduğu.

2. 1. paragrafta öngörülen durumlarda, savaş gemisi, geminin bayrağını çekmeye yetki veren belgelerinin doğruluğunu inceleyebilir. Bu amaçla şüpheli gemiye bir subayın kumandasında bir araç gönderebilir. Belgelerin incelenmesi sonucunda şüpheler devam ederse, gemide mümkün olan nezaketle daha etraflı incelemeye geçilebilir.

3. Şüpheler gerçekleşmezse, durdurulan geminin şüpheleri haklı gösterecek hiç bir eylem yapmaması şartıyle, maruz kaldığı her türlü zarar ve kayıp tazmin edilecektir.

4. İşbu hükümler gerekli değişikliklerle askeri uçaklara da uygulanır.

5. İşbu hükümler, keza açık dış işaretlerle bir kamu hizmetine tahsis edilmiş oldukları ve bu konuda yetkili kılındıkları belli olan, diğer gemilere veya uçaklara da uygulanabilir.

Madde 111

Kesintisiz izleme hakkı

Sahildar devletin yetkili makamları, bu devletin kanunlarına ve kurallarına aykırı hareket ettiğine ilişkin yeterli kanıya sahip oldukları takdirde bir yabancı geminin izlenmesine girişebilirler. Bu izleme, yabancı gemi veya bunun araçlarından birini izleyen devletin iç sularında, takımada sularında, karasularında veya bitişik bölgesinde iken başlamalıdır; ve karasularının veya bitişik bölgenin ötesinde, ancak kesintiye ugramamak şartıyle devam edebilir. Karasularında veya bitişik bölgede seyreden bir yabancı gemiye dur emrini veren geminin, yabancı geminin dur emrini aldığı zaman bulunduğu sular içerisinde bulunması zorunlu değildir. Yabancı gemi işbu Sözleşmenin 33. maddesinde tanımı yapılan bir bitişik bölgede bulunuyorsa, izlemeye ancak, bu bitişik bölgenin tesisini gerektiren korunma amaçlarının ihlali halinde girişilebilir.

2. Kesintisiz izleme hakkı, kıt'a sahanlığı üzerindeki tesisleri çevreleyen güvenlik bölgeleri de dahil olmak üzere münhasır ekonomik bölgede veya kıt'a sahanlığında, sahildar devletin işbu Sözleşme uyarınca uygulanabilir kanun ve kurallara aykırılık halinde, aykırılığın zikredilen alanlarda meydana gelmiş olması şartı ile, mutatis mutandis uygulanacaktır.

3. İzleme hakkı, izlenen geminin kendi devletinin karasularına veya üçüncü bir devletin karasularına girmesi ile sona erer.

4. İzleme ancak, izleyen gemi, izlenen geminin veya bunun araçlarından birinin veya ekip halinde çalışıp izlenen gemiyi ana gemi olarak kullanan diğer araçların, karasuları içerisinde veya duruma göre, bitişik bölgede veya münhasır ekonomik bölgede veya kıt'a sahanlığı üzerinde bulunduğuna elindeki kullanılabilir vasıtalarla kanaat getirdiği takdirde, başlamış kabul edilir. İzleme ancak, gözle görülür veya kulakla işitilir bir durma işaretinin verilmesinden sonra başlıyabilir; bu işaret, yabancı gemiye görebi. leceği veya işitebileceği bir mesafeden verilir.

5. İzleme hakkı, ancak savaş gemileri veya askeri uçaklar veya açık dış işaretlerle bir kamu hizmetine tahsis edilmiş oldukları ve bu konuda yetkili kılındıkları belli olan, diğer gemiler veya uçaklar tarafından kullanılıbilir.

6. Geminin uçak tarafından izlendiği durumda:

1. 1. ve 4. Paragraf hükümleri gerekli değişikliklerle uygulanacaktır.
2. Dur emrini veren uçak, gemiyi kendisi tutuklamak imkanına sahip olmadıkça, sahildar devlete ait ve ilk uçak tarafından haberdar edilen bir uçak veya gemi izlemeyi devam ettirmek üzere gelene kadar, izlemeyi fiilen sürdürmek zorundadır. Uçak dur emrini verip izlemediği veya diğer uçak ve gemiler izlemeyi kesintisiz sürdürmedikleri takdirde, geminin uçak tarafından suçlu veya şüpheli olarak gözlemlendiği şeklinde bir açıklama, geminin karasuları dışında tutuklanmasını haklı göstermeye yetmez.

7. Bir devletin yetkisine dahil bir yerde tutuklanmış ve yetkili makamlarca soruşturma açılmak üzere o devletin bir limanına götürülmekte olan bir geminin ve refakat gemisinin yolculuk sırasında şartların gerektirmesi sebebiyle açık denizin veya münhasır ekonomik bölgenin bir kısmından geçmiş olmaları halinde sırf münhasır ekonomik bölgenin veya açık denizin bir kısmından geçiş yüzünden, geminin serbest bırakılması istenemez.

8. İzlemenin haklı gösterilmediği şartlarda, karasuları dışında durdurulmuş veya tutuklanmış bir geminin bu yüzden maruz kalması muhtemel her türlü kayıp veya zararı tazmin edilecektir.

Madde 112

Denizaltı kabloları veya petrol boruları döşeme hakkı

1. Bütün devletler, kıt'a sahanlığının ötesinde, açık deniz yataklarında, denizaltı kabloları ve petrol boruları döşeme hakkına sahiptirler.

2. 79. maddenin 5. paragrafı  bu çeşit kablolara ve petrol borularına uygulanır.

Madde 113

Bir denizaltı kablosunun veya petrol borusunun kopması veya zedelenmesi

Her devlet kendi bayrağını taşıyan bir gemi veya kendi yetkisine tabi bir kişi tarafından, açık denizde yüksek gerilimli bir denizaltı kablosuna veya bir denizaltı petrol borusuna bilerek ve isteyerek veya kusurlu bir ihmal ile zarar vermesi veya bunları koparması fiilinin ve bir telgraf veya telefon kablosuna, telefon ve telgraf haberleşmelerini zedeleyecek veya kesintiye uğratacak bir şekilde yine bilerek ve isteyerek veya kusurlu bir ihmal ile zarar vermesi veya bunları koparması fiilinin cezayı gerektirecek bir suç teşkil etmesi amacıyle gerekli kanun ve kuralları kabul edecektir. Bu hüküm, aynı zamanda, bu çeşit kablo veya petrol borularının zedelenmesini veya koparılmasını amaçlayan veya böyle bir sonuç doğurması mümktün olan davranışlara da uygulanacaktır. Bununla birlikte, bu hüküm, bu çeşit kablo ve petrol borularını koparma veya zedeleme fiili, bunu önlemek için gerekli bütün tedbirleri alan, ancak hayatlarını veya gemilerini kurtarma yasal amacıyle, başka türlü hareket edemeyen kişilerin yapmış olduğu koparma veya zedeleme hallerinde uygulanmayacaktır.

Madde 114

Bir denizaltı kablosunun veya petrol borusunun başka bir kablo veya petrol borusu sahibi tarafından koparılması veya zarara uğratılması

Her devlet, açıkdenizde, bir denizaltı kablosunun veya petrol borusunun sahibi olup da, bu kablonun veya petrol borusunun döşenmesi veya tamiri sırasında bir başka kablo veya petrol borusunun kopmasına veya zedelenmesine sebebiyet veren ve kendi yetkisine tabi olan bir kişinin bundan doğan tamir masraflarını yüklenmesi için gerekli kanun ve kuralları kabul edecektir.

Madde 115

Bir denizaltı kablosuna veya petrol borusuna zarar vermemek için uğratılan kayıpların tazmini

Her devlet, bir denizaltı kablosuna veya petrol borusuna zarar vermemek için bir çapasını, bir ağını veya diğer bir av aletini feda ettiğini ispat eden bir gemi sahibinin, makul bütün önleyici tedbirleri almış olması şartı ile, kablonun veya petrol borusunun sahibi tarafından tazmin edilmesi için gerekli kanun ve kuralları kabul edecektir.

BÖLÜM 2

AÇIK DENİZLERİN CANLI KAYNAKLARININ KORUNMASI VE YÖNETİMİ

Madde 116

Açık denizlerde balık avlama hakkı

Bütün devletlerin

1. Sözleşmeden doğan yükümlülükleri;
2. Sahili bulunan devletlerin, diğerleri arasında, 63. maddenin 2. paragrafında ve 64. ila 67. maddelerde öngörülen hak ve yükümlülükleri ile çılkarları; ve
3. İşbu bölüm'ün hükümleri,

saklı  kalmak şartıyla, vatandaşlarının açık denizde balık avlamaları  hususunda hakları  vardır.

Madde 117

Devletlerin, vatandaşlarına karşı açık denizlerin canlı kaynaklarının muhafazasına ilişkin tedbirleri alma yükümlülüğü

Bütün  devletlerin,  açık  denizlerin  canlı    kaynaklarının  muhafazası    için  gerekli olabilecek  ve  kendi vatandaşlarına karşı  uygulanabilecek tedbirleri alma veya bunların alınması konusunda diğer devletlerle işbirliğinde bulunma yükümlülüğü vardır.

Madde 118

Canlı kaynakların muhafazası ve yönetimi konusunda devletlerin işbirliği

Devletler, açık denizlerdeki canlı kaynakların muhafazası ve yönetimi konusunda işbirliğinde bulunacaklardır. Vatandaşları, aynı bölgede bulunan farklı canlı kaynakları veya aynı canlı kaynakları işleten devletler, söz konusu canlı kaynakların muhafazası için gerekli tedbirleri almak amacıyle görüşmelerde bulunacaklardır. Bu amaçla, gerektiği takdirde, alt-bölgesel veya bölgesel balıkçılık teşkilatları kurmak için işbirliğinde bulunacaklardır.

Madde 119

Açık denizlerin canlı kaynaklarının muhafazası

1. Kabul edilebilir av hacmini tespit ederlerken ve açık denizlerdeki canlı kaynakların muhafazası amacıyle diğer tedbirleri alırlarken, devletler:

1. Ellerinde bulunan en güvenilir bilimsel verilere dayanarak, avlanan tür stoklalarının, kalkınmakta olan devletlerin özel ihtiyaçları da dahil olmak üzere, ilgili ekolojik ve ekonomik faktörler muvacehesinde balık avlama metodları, stokların birbirine bağımlılıkları ve alt.bölgesel, bölgesel veya evrensel düzeyde, genel olarak tavsiye edilmiş asgari uluslararası ilkeleri gözönünde bulundurarak, sabit azami randıman sağlayacak seviyede tutulmasını veya bu seviyede tutulmasını veya bu seviyeye getirilmesini öngören tedbirleri alacaklar;
2. Bu tedbirlerin, avlanan türlerle ortak veya onlara bağlı türler üzerindeki etkilerini, bu ortak veya bağlı tür stoklarını, çoğaltmalarının ciddi bir şekilde tehlikeye düşmesini önleyecek bir seviyede tutmak veya bu seviyeye getirmek amacıyle, gözönüne alacaklardır.

2. Elde bulunan bilimsel bilgiler, avlara ve balıkçılığa ilişkin istatistikler ve balık stoklarının muhafazası ile ilgili diğer veriler yetkili uluslararası alt.bölgesel, bölgesel veya evrensel kuruluşlar aracılığı ile ve gerektiğinde igili bütün devletlerin katılmaları ile düzenli bir şekilde yaynılanacak ve değiş tokuş edilecektir.

3. İlgili devletler, muhafaza tedbirlerinin ve bunların uygulanmasının, hangi devletin vatandaşı olursa olsun, hiç bir balıkçıya karşı hukuki veya fiili bir ayırıma sebebiyet vermemesine dikkat edeceklerdir.

Madde 120

Deniz memelileri

65. madde, açık denizlerdeki deniz memelilerinin muhafaza yönetimine de uygulanır.

KISIM VIII

ADALARIN REJİMİ

Madde 121

Adaların Rejimi

1. Bir ada, sularla çevrili olan ve sular yükseldiğinde su üstünde kalan, doğal olarak meydana gelmiş bir kara parçasıdır.

2. 3. paragraf hükümleri saklı kalmak üzere, bir adanın karasularının, bitişik bölgesinin, münhasır ekonomik bölgesinin ve kıta sahanlığının sınırlandırılması, işbu Sözleşmenin diğer kara parçalarına uygulanabilir hükümlerine uygun olarak yapılır.

3. İnsanların oturmasına elverişli olmayan veya kendilerine özgü ekonomik bir yaşamı bulunmayan kayalıkların münhasır ekonomik bölgeleri veya kıta sahanlıkları olmayacaktır.

KISIM IX

KAPALI VEYA YARI KAPALI DENİZLER

Madde 122

Tanım

İşbu Sözleşmenin amaçları uyarınca “kapalı veya yarı kapalı deniz”den, iki veya daha çok devlet tarafından çevrili ve diğer bir denize veya okyanusa dar bir geçitle bağlı bulunan veyahut da bütünüyle veya büyük bir bölümü ile, iki veya daha çok devletin kara sularından ve münhasır ekonomik bölgelerinden oluşan bir körfez, bir deniz havzası veya bir deniz anlaşılır.

Madde 123

Kapalı veya yarı kapalı denizlere kıyısı bulunan devletler arasında işbirliği

Kapalı veya yarı kapalı bir denize sahildar olan devletler, işbu sözleşme gereğince kendilerine ait olan hakların kullanılmasında ve yükümlülükerin yerine getirilmesinde aralarında işbirliğinde bulunmalıdırlar. Bu amaçla, doğrudan doğruya veya ilgili bir bölgesel kuruluş aracılığı ile aşağıdaki konularda gayret göstereceklerdir:

1. Denizin canlı kaynaklarının yönetimini, araştırılmasını ve işletilmesini koordine etmek;
2. Deniz çevresinin korunmasına ve muhafazasına ilişkin haklarının kullanılması ve yükümlülükerinin yerine getirilmesini koordine etmek;
3. Bilimsel araştırma politikalarını koordine etmek ve gerektiği takdirde, sözkonusu bölgede ortak bilimsel araştırma programlarına girişmek;
4. İşbu maddenin uygulanmasında, kendileriyle işbirliğinde bulunmaları için, gerektiğinde diğer devletleri veya ilgili uluslararası kuruluşları davet etmek.

KISIM X

SAHİLİ BULUNMAYAN DEVLETLERİN DENİZE VE DENİZDEN İTİBAREN ULAŞMA HAKLARI VE TRANSİT SERBESTİSİ

Madde 124

Terimlerin kullanılışı

1. İşbu Sözleşmenin amaçları  uyarınca;

1. “Sahili bulunmayan devlet” teriminden, denize kıyısı bulunmayan bir devlet;
2. “Transit geçiş devleti” teriminden, deniz sahili bulunsun veya bulunmasın, sahili bulunmayan bir devlet ile deniz arasında yer alan ve ülkesi üzerinden transit geçiş trafiğinin yapıldığı bir devlet;
3. “Transit geçiş trafiği” teriminden, aktarma, ambarlama, yüklemede kopukluk veya taşıma şeklinde değişiklik olsun veya olmasın, transit geçiş devleti ülkesi üzerinden geçişin, sahili bulunmayan devletin ülkesinde başlayan veya bu ülkede biten tam bir yolculuğun bir bölümünü teşkil etmesi şartıyla, kişilerin, bagajların, malların ve ulaştırma araçlarının bir veya birçok transit geçiş devletinin ülkesinden transit geçişi;
4. “Ulaştırma araçları” teriminden:
   1. Demiryolundan giden tekerlekli vasıtalar, deniz, göl veya nehir ulaştırmasında kullanılan gemiler ve karayolu vasıtaları;
   2. Yerel şartlar gerektirdiğinde hamallar ve yük hayvanları, anlaşılır.

2. Sahili bulunmayan devletler ve transit geçiş devletleri, aralarında anlaşarak ulaştırma araçlarına, petrol boru hatlarını, gaz nakil hatlarını ve I. paragrafta zikredilenlerden başka ulaştırma araçlarını dahil edebilirler.

Madde 125

Denize ve denizden itibaren ulaşma hakkı ve transit serbestisi

1. Sahili bulunmayan devletler, açık denizlerin serbestliğine ve insanlığın ortak mirasına ilişkin olanlar da dahil olmak üzere, işbu Sözleşme ile öngörülen haklarını kullanmak için, denize ulaşma ve denizden ulaşma hakkına sahip olacaklardır. Bu amayla, transit geçiş devletinin ülkesinden her türlil ulaştırma araçlarıyla transit geçiş serbestisinden yararlanacaklardır.

2. Transit geçiş serbestisinin kullanılmasının şartları ye usulleri, sahili bulunmayan devletler ile ilgili transit geçiş devletleri arasında iki taraflı, alt.bölgesel veya bölgesel anlaşmalar yoluyla belirlenecektir.

3. Ülkeleri üzerindeki mutlak egemenliklerini kullanırken, transit geçiş devletlerinin, sahili bulunmayan devletler lehine işbu Kısımda zikredilen hakların ve kolaylıkların kendi yasal çıkarlarını hiç bir şekilde zedelememesini sağlamak üzere gerekli bütün yasal tedbirleri almaya hakları olacaktır.

Madde 126

En çok gözetilen ulus kuralının uygulanmasının hariç bırakılması

Özel coğrafi durumları nedeniyle işbu Sözleşmenin ve özel anlaşmaların sahili bulunmayan devletler lehine denize ulaşma ve denizden ulaşma konularında haklar ve kolaylıklar öngören hükümleri, en çok gözetilen ulus kuralının uygulanması dışında bırakılır.

Madde 127

Gümrük resimleri, vergiler ve diğer mali yükümlülükler

1. Transit geçiş trafiği, bu trafik ile ilgili özel hizmetler karşılığı alınan resimler hariç olmak üzere, hiç bir gümrük vergisine, resme veya diğer ödemeye tabi olmayacaktır.

2. Sahili bulunmayan devlet için öngörülen ye onun tarafından kullanılan transit ulaştırma araçları ve diğer transit kolaylıkları, transit geçiş devletinin ulaştırma araçlarının kullanımı için alınan vergi veya resimlerden daha yüksek vergi veya resimlere tabi tutulmayacaktır.

Madde 128

Serbest bölgeler ve diğer gümrük kolaylıkları

Transit geçiş trafiğini kolaylaştırmak amacıyle, sahili bulunmayan devletlerle transit geçiş devletleri arasında anlaşma yoluyla, bu sonuncuların giriş ye çıkış limanlarında serbest bölgeler veya diğer gümrük kolaylıkları öngörülebilir.

Madde 129

Ulaştırma araçlarının yapımı ve geliştirilmesi konusunda işbirliği

Transit geçiş devletinde, transit geçiş serbestisinin fiilen kullanılmasına imkan verecek ulaştırma araçları bulunmadığı takdirde veya liman tesisleri ye teçhizatı da dahil olmak üzere, mevcut araçlar herhangi bir yönden yetersiz olduğu taktirde; transit geçiş devleti ve sahili bulunmayan ilgili devlet, yenilerini inşa etmek veya mevcutları islah etmek üzere işbirliğinde bulunabilirler.

Madde 130

Transit geçiş trafiğinin akışındaki gecikmeleri veya teknik nitelikteki zorlukları önlemeye veya sebeplerini ortadan kaldırmaya yönelik tedbirler

1. Transit geçiş devleti, transit geçiş trafiğinin akışındaki gecikmeleri veya teknik nitelikteki zorlukları önlemek için uygun bütün tedbirleri alacaktır.

2. Gecikme veya zorlukların ortaya çıkması halinde bunların sebeplerini acilen ortadan kaldırmak üzere, transit geçiş devleti ile sahili bulunmayan devletin yetkili makamları işbirliğinde bulunacaklardır.

Madde 131

Deniz limanlarında eşit işlem

Sahili bulunmayan bir devletin bayrağını taşıyan gemiler, deniz limanlarında, diğer yabancı gemilere uygulanan işlemlere eşit bir işlemden yararlanacaklardır.

Madde 132

Daha geniş transit kolaylıkların bahşedilmesi

İşbu Sözleşme hiç bir şekilde, Taraf Devletler arasında kabul edilmiş veya taraf devletlerden birince tanınmış olan daha geniş transit geçiş kolaylıklarının geri alındığı anlamına gelmez. Keza, işbu Sözleşme hiçbir şekilde taraf devletlerin gelecekte daha geniş kolaylıklar tanımalarını yasaklamaz.

KISIM XI
BÖLGE

BÖLÜM 1
GENEL HÜKÜMLER

Madde 133

Terimlerin kullanılışı

İşbu Kısmın amaçlan uyarınca,

a) “Kaynaklar”dan, deniz yatağının üstünde veya toprak altında doğal ortam içinde bulunan farklı madenlerden oluşan yumrular da dahil olmak üzere, katı, sıvı ve gaz halindeki bütün madensel kaynaklar anlaşılır.

b) Bölge’den bir kere çıkarıldıktan sonra, kaynaklar “madenler” olarak adlandırılır.

Madde 134

Bu Kısmın uygulanma alanı

1. İşbu Kısım Bölge’ye uygulanır.
2. Bölge’de yütiitülen faaliyetler işbu Kısım hükümleri ile düzenlenir.
3. Birinci maddenin 1. paragrafında öngörülen sınır yerlerini belirten haritalann veya coğrafi koordinatlara ilişkin listelerin tevdii ile bu haritaların veya listelerin ilanına ilişkin hususlar VI. Kısım hükümleri ile düzenlenir.
4. İşbu maddenin hiçbir hükmü kıta sahanlığının dış sınırının VI. Kısma göre tespitine veya sahilleri bitişik veya karşı karşıya olan devletler arasındaki sınırlandırmaya ilişkin anlaşmaların geçerliliğine halel getirmez.

Madde 135

Suların ve sular üzerindeki hava sahasının hukuki rejimi

Ne işbu Kısım ve ne de işbu Kısım uyarınca tanınan veya kullanılan haklar, Bölge’nin üzerindeki suların veya bu sular üzerindeki hava: sahasının hukuki rejimini etkileyecektir,

BÖLÜM 2

BÖLGE’Yİ YÖNETEN PRENSİPLER

Madde 136

İnsanlığın ortak mirası

Bölge ve kaynakları insanlığın ortak mirasıdır.

Madde 137

Bölge’nin ve kaynaklarının hukuki rejimi

1. Hiç bir devlet Bölge’nirı veya kaynaklarının herhangi bir bölümü üzerinde egemenlik veya egemen haklar iddia edemeyecek veya kullanamayacaktır; hiç bir devlet ve hiç bir gerçek veya tüzel kişi Bölge’nin veya kaynaklarının herhangi bir bölümünü kendine maledemeyecektir, Bu çeşit hiç bir hak iddiası, egemenliğin veya egemen hakların herhangi bir şekilde kullanımı ve kendine maletmeye ilişkin hiç bir fiil tanınmayacaktır.
2. Adına Otorite’nin hareket edeceği bütün insanlığa, Bölge’nin kaynakları üzerindeki haklar tevdi edilmiştir. Bu kaynaklar başkasına devredilemez. Bölge’den çıkartılan madenlere gelince, bunlar ancak işbu Kısma ve Otorite’nin kurallarına, düzenlemelerine ve usullerine uygun olarak başkalarına devredilebilir.
3. Bir devlet veya gerçek veya tüzel kişi, Bölge’den çıkartılan madenler üzerinde, ancak işbu Kısma uygun olarak hak iddia edebilecek, hak sahibi olabilecek veya haklar kullanabilecektir. Diğer şekilde iddia edilen, elde edilen veya kullanılan haklar tanınmayacaktır.

Madde 138

Bölge’ye ilişkin olarak devletlerin genel davranışları

Bölge’ye ilişkin genel davranışlarında devletler, barış ve güvenliği devam ettirmek ve uluslararası işbirliğini ve karşılıklı anlayışı gerçekleştirmek ve uluslararası işbirliğini ve karşılıklı anlayışı gerçekleştirmek düşüncesi ile işbu Kısım hükümlerine, Birleşmiş Milletler Andlaşmasında belirtilen ilkelere ve Uluslararası hukukun diğer kurallarına uyacaklardır.

Madde 139

Sözleşmeye uyulmasına özen gösterme yükümlülüğü ve zarar halinde sorumluluk

1. Taraf Devletler, Bölge’de ister bizatihi kendileri tarafından, ister kendilerine ait devlet şirketleri tarafından veya kendi tabiiyetlerinde olan veya fiilen kendileri veya tabilyetlerindeki kişilerce kontrol edilen gerçek veya tüzel kişiler tarafından yürütülen faaliyetlerin, işbu Kısma uygun olmasını sağlamaktan sorumlu olacaklardır. Aynı sorumluluk, Bölge’de ‘kendileri tarafından yürütülen faaliyetlere füşkin olarak, uluslararası kuruluşlar için de söz konusu olur.

2. Uluslararası Hukuk kuralları ve III. Ek’in 22. maddesi saklı kalmak üzere, bir Taraf Devlet veya uluslararası bir kuruluş işbu Kısım uyarınca kendisine düşen yükümlülüklere ilişkin ihmalden ortaya çıkacak zararlardan sorumlu olacaktır; ortak olarak hareket eden Taraf Devletler veya uluslararası kuruluşlar bu sorumluluğu müştereken ve mütelsilen üstleneceklerdir. Bununla beraber, Taraf Devlet, eğer 153. maddenin 4. paragrafında ve III. Ek’in 4. maddesinin 4. paragrafında öngörüldüğü şekilde, işbu Kısma ve buna ilişkin eklere etkili bir riayeti sağlamak için gerekli ve uygun bütün tedbirleri almışsa, 153. maddenin 2. paragrafının b) fıkrası uyarınca kendisi tarafından desteklenen bir kişinin ihmali neticesi ortaya çıkan zararlardan sorumlu olmayacaktır.

3. Uluslararası kuruluşlara üye bulunan Taraf Devletler, bu kuruluşlara ilişkin olarak, işbu maddenin uygulanmasını sağlamak üzere uygun tedbirleri alacaklardır.

Madde 140

İnsanlığın çıkarı

1. Söz konusu olan sahili bulunan veya sahili bulunmayan devletler olsun, devletlerin, coğrafi durumlarından bağımsız olarak Bölge’de yürütülen faaliyetlere işbu Kısım’da açıkca öngörüldüğü şekilde ve özellikle kalkınmakta olan devletlerin ve tam bağımsızlıklarına kavuşmamış veya Genel Kurulun 1514 (XV) sayılı ve diğer ilgili kararlarına uygun olarak Birleşmiş Milletlere tanınmış diğer bir bağımsızlık rejimine kavuşmamış halkların çıkarları ve ihtiyaçları gözönünde bulundurularak, bütün insanlığın çıkarları doğrultusunda olacaktır.

2. Otorite, 160. maddenin 2. paragrafının f), i) fıkralarına uygun olarak elverişli bir sistem ile, Bölge’de yürütülen faaliyetlerden elde edilen mali avantajların ve diğer ekonomik avantajların, ayırım gözetmeksizin hakkaniyete uygun bölüştürülmesini sağlayacaktır.

Madde 141

Bölge’nin münhasıran barışçı amaçlarla kullanılması

Herhangi bir ayırım yapılmaksızın ve işbu Kısmın diğer hükümlerine halel gelmeksizin Bölge, sahili bulunsun veya bulunmasın, bütün devletlerin münhasıran barışçı amaçlarla kullanımına açık olacaktır.

Madde 142

Sahildar devletlerin yasal hakları ve çıkarları

1. Bölge’nin, sınırlarının ötesine uzanan kaynak damarlarının mevcut olduğu bir durumda, Bölge’deki faaliyetler, bu damarların yetki alanına uzandığı sahildar devletin yasal haklan ve çıkarları gerektiği şekilde göz önünde bulundurularak yürütülecektir.

2. Bu haklara ve çıkarlara karşı her türlü zararı önlemek amacı ile, ilgili devletle danışmalarda bulunmayı ve özellikle önceden haber vermeyi içeren bir sistem tesis edilecektir. Bölge’de yürütülen faaliyetlerin, sahildar bir devletin ulusal yetki sınırlan içerisindeki kaynakların işletilmesine yol açabileceği durumlarda, bu devletin ön rızası gerekli olacaktır.

3. Bölge’de yürütülen faaliyetlerden kaynaklanan bir kirlenme veya kirlenme tehlikesine veya bu çeşit faaliyetlerin sebep olduğu diğer her türlü kazalara atfedilebilecek ve sahillerine veya buralara ilişkin çıkarlarına karşı söz konusu olacak ağır ve yakın bir tehlikeyi önlemek, azaltmak veya ortadan kaldırmak için, sahildar devletlerin XII. Kısmın ilgili hükümleri ile bağdaşan gerekli olabilecek tedbirleri alma haklarına, ne işbu Kısım ve ne de işbu Kısım gereğince tanınan veya kullanılan haklar, halel getirecektir.

Madde 143

Denize ilişkin bilimsel araştırma

1. Bölge’de denize ilişkin bilimsel araştırma, XIII. Kısım’a uygun olarak, münhasıran barışçı amaçlarla ve bütün insanlığın çıkarları doğrultusunda yürütülecektir.

2. Otorite, Bölge ve buranın kaynakları hakkında denize ilişkin bilimsel araştımalar yapabilir ve bu amaçla mukaveleler akdedebilir. Otorite, Bölge’de denize ilişkin bilimsel araştırmaları destekleyecek ve özendirecek ve bu araştırmaların ve analizlerin sonuçlarını, elde edilebilir olduklarında, düzenleyecek ve yayınlayacaktır.

3. Taraf devletler Bölge’de denize ilişkin bilimsel araştırmalar yapabilirler. Taraf devletler, Bölge’de denize ilişkin bilimsel araştırmalar konusunda uluslararası işbirliğini aşağıdaki davranışlarla destekleyeceklerdir:

a) Uluslararası programlara katılarak ve çeşitli devletlerin ve Otorite’nin personeli tarafından gerçekleştirilen denize ilişkin bilimsel araştırmalar konusundaki işbirliğini özendirerek;

b) Gerektiğinde kalkınmakta olan devletlerin ve teknolojik yönden azgelişmiş devletlerin lehine:

1. Bunların araştırma potansiyelini kuvvetlendirmek;
2. Bunların ve Otorite’nin personelini araştırma tekniklerine ve uygulamalarına alıştırmak;
3. Bölge’de yürütülen araştırmalar için, vasıflı personellerinin kullanılmasını deseklemek:

amaçlarıyla Otorite veya diğer uluslararası kuruluşlar aracılığıyle programların hazırlanmasına dikkat ederek;

c) Elde edilebilir olduklarında, Otorite veya gerekirse diğer uluslararası kanallar aracılığıyle, araştırmaların ve analizlerin sonuçlarını etkili bir şekilde yayımlayarak.

Madde 144
Teknoloji transferi

1. Otorite, işbu Sözlemeye uygun olarak:

a) Bolge’de yürütülen faaliyetlere ilişkin bilimsel bilgileri ve teknikleri elde etmek;

b) Bütün taraf Devletlerin yararlanabilmelerini sağlayacak şekilde. Bu tekniklerin ve bilımsel bilgilerin kalkınmakta olan devletlere transferini desteklemek ve özendirmek amaçlarıyle tedbirler alacaktır.

2. Bu amaçla Otorite ve Taraf Devletler, Bölgede yürütülen faaliyetlere ilişkin tekniklerin ve bilimsel bilgilerin transferini, bunlardan Teşebbüs’ün ve bütün Taraf Devletlerin faydalanacakları şekilde geliştirmek üzere işbirliğinde bulunacaklardır. Otorite ve Taraf Devletler özellikle aşağıdaki konularda işbirliğinde bulunacaklardır. Otorite ve Taraf Devletler özellikle aşağıdaki konularda, girişimi ele alacak veya destekleyeceklerdir:

a) Diğerleri yanında özellikle Teşebbüs’ün ve kalkınmakta olan devletlerin ilgili tekniklere, doğru ve makul usul ve şartlarla ulaşmaları hususu da dahil olmak üzere, Bölge’de yürütülen faaliyetlere ilişkin tekniklerin Teşebbüs’e ve kalkınmakta olan devletlere transferini öngören programların hazırlanması;

b) Özellikle Teşebbüs’ün ve kalkınmakta olan devletlerin personellerinin deniz bilimleri ve teknolojisi konusunda bir formasyona sahip olmalarına ve Bölge’de yürütülen faaliyetlere tam olarak katılmalarına imkân verecek ve Teşebbüs’ün teknolojisinin ve kalkınmakta olan devletlerin yerli teknolojilerinin gelişmesini sağlamayı amaçlayan tedbirlerin alınması.

Madde 145

Deniz çevresinin korunması

Bölge’de yürütülen faaliyetlere ilişkin olarak, bu faaliyetlerden doğabilecek zararlı etkilerden deniz çevresini etkili bir şekilde koruyabilmek için, gerekli tedbirler işbu Sözleşmeye uygun olarak alınacaktır. Bu amaçla Otorite, özellikle:

a) Deniz çevresini, delmeler, taramalar, kazmalar, artıkların yok edilmesi ve tesislerin, petrol boru hatlarının veya bu işlemler için kullanılan diğer teçhizatın inşaası, işletilmesi veya bakımı gibi faaliyetlerin zararlı etkilerinden koruma zorunluluğuna özel bir önem göstererek, sahillerde dahil olmak üzere, deniz çevresinin kirlenmesinin önlenmesi, azaltılması ve kontrol altına alınması ve çevreyi tehdit eden diğer tehlikelere ve aynı şekilde deniz çevresinin ekolojik dengesini bozacak herşeye karşı konulmasını;

b) Bölge’nin doğal kaynaklarının korunması ve muhafazası ile deniz, bitki ve hayvan varlığına karşı meydana gelecek zararların önlenmesini öngören uygun kuralları, düzenlemeleri ve usulleri kabul edecektir.

Madde 146

İnsan hayatının korunması

Bölge’de yürütülen faaliyetlere ilişkin olarak, insan hayatının etkili bir şekilde korunmasını sağlamak üzere gerekli tedbirler alınacaktır. Bu amaçla Otorite, bu konudaki anlaşmaların içerdiği uluslararası hukuku tamamlamak için uygun kuralları, düzenlemeleri ve usulleri kabul edecektir.

Madde 147

Bölge’de yürütülen faaliyetler ile deniz alanında gerçekleştirilen diğer faaliyetlerin bağdaşması

1. Bölge’deki faaliyetler, deniz çevresinde gerçekleştirilen diğer faaliyetler makul bir şekilde gözönünde tutularak, yürütülecektir.

2. Bölge’de yürütülen faaliyetlerde kullanılan tesisler aşağıdaki şartlara tabi olacaktır:

a) Bu tesisler ancak, işbu Kısma uygun olarak ve Otorite tara[ından tespit edilen kurallar, düzenlemeler ve usuller çerçevesinde monte edilecek, yerine konacak ve kaldınlacaktır. Tesislerin montajı, yerine konulması ve kaldırılması gerekli şekilde duyurulmalı ve bunların mevcudiyetlerini belirten sürekli işaretlerin bakımı sağlanmalıdır;

b) Bu tesisler, uluslararası deniz seyrüseferi için kabul edilmiş belli başlı önemli ulaşım yollarını engelleyecek yerlere ve yoğun balık avcılığı yapılan bölgelere konulmamalıdır;

c) Bu tesisler, bizatihi tesislerin ve seyrüseferin güvenliğini sağlayacak biçimde, gerekli şekilde işaretlenmiş, güvenlik bölgeleri ile çevrelenmiş olacaktır. Bu güvenlik bölgelerinin şekil ve yerleri, gemilerin bazı deniz alanlarına yasal girişlerini veya uluslararası seyrüseferde kullanılan yollarda seyrüseferi engelleyecek bir hat oluşturacak biçimde tespit edilmeyecektir;

d) Bu tesisler münhasıran barışçı amaçlarla kullanılacaktır;

e) Bu tesisler ada statüsüne sahip değildir. Kendilerine özgü karasuları yoktur ve varlıkları karasularının, münhasır ekonomik bölgenin veya kıta sahanlığının sınırlandırılmasını etkilemez.

3. Deniz çevresindeki diğer faaliyetler, Bölge’de yürütülen faaliyetler makul şekilde gözönünde bulundurularak, yürütülecektir.

Madde 148

Kalkınmakta olan devletlerin Bölge’de yürütülen faaliyetlere katılmaları

Kalkınmakta olan devletlerin Bölge’de yürütülen faaliyetlere katılmaları, bu devletlerin çıkarları ve ihtiyaçları ve bilhassa bu devletler arasında sahili bulunmayanlarının veya coğrafi bakımdan elverişsiz olanlarının elverişsiz durumlarından, özellikle Bölge’den uzak olmalanndan ve Bölge’ye veya Bölge’den ulaşma zorluklarından kaynaklanan engelleri aşmak konusundaki özel ihtiyaçları gözönünde bulundurularak, işbu Kısımda öngörüldüğü gibi desteklenecektir. 

Madde 149
Arkeolojik ve tarihi eşyalar

Bölge’den bulunan arkeolojik ve tarihi nitelikteki bütün eşyalar özellikle menşe devletinin veya ülkesinin veya kültürel yönden menşe devletinin veyahut da tarihi veya arkeolojik yönden menşe devletinin tercihli hakları gözönünde bulundurularak, bütün insanlığın menfaati için muhafaza edilecek veya yerinde bırakılacaktır.

BÖLÜM 3

BÖLGE’NİN KAYNAKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Madde 150

Bölge’de yürütmen faaliyetlere ilişkin genel politika

Bölge’deki faaliyetler, işbu Kısmın açık bir şekilde öngördüğü gibi, dünya ekonomisinin ahenkli bir şekilde gelişmesini ve uluslararası ticaretin dengeli bir şekilde büyümesini kolaylaştıracak biçimde, bütün ülkelerin ve özellikle kalkınmakta olan devletlerin kalkınmalarını amaçlayan uluslararası işbirliğini geliştirecek biçimde ve aşağıdaki hususlar gözönünde buIundurularak yürütülecektir:        ·

1. Bölge’nin kaynaklarının geliştirilmesi;
2. Bölge’nin kaynaklarının, özellikle Bölge’de yürütülen faaliyetlerin etkili bir şekilde, sağlıklı muhafaza prensiplerine uygun olarak her türlü savurganlığı önleyerek yürütülmesi de dahil olmak üzere, metodik, emin ve sağduyulu bir şekilde yönetimi;
3. Bu faaliyetlere katılma imkânlarının, özellikle 144. ve 148. maddelerle bağdaşacak şekilde, arttırılması;
4. İşbu Sözleşmeye uygun olarak Otorite’nin gelirlere katılmasının; teknolojinin Teşebbüs’e ve kalkınmakta olan devletlere transferinin sağlanması;
5. Bölge’den çıkartılan madenlerle birlikte, diğer kaynaklardan sağlanan madenlerin elde bulundurulan miktarlarının ihtiyaçlar ölçüsünde bu madenleri kullananların gereksinimlerini karşılamak üzere, arttırılması:
6. Bölge’den çıkartılan madenlerle, diğer kaynaklardan elde edilen madenler için adil ve istikrarlı, üretici için kârlı ve tüketici: için adil fiatlann oluşturulmasına yardımcı olunması ve uzun bir dönemde arz ve talep dengesinin sağlanması;
7. Sosyal ve ekonomik sistemlerinden veya coğrafi durumlarından bağımsız olarak, bütün Taraf Devletlere, Bölge’nin kaynaklannm değerlendirilmesine en geniş şekilde katılma imkânlarının verilmesi ve Bölge’de yürütülen faaliyetlerin tekelleşmesinin engellenmesi;
8. Kalkınmakta olan devletlerin, Bölge’den çıkartılan bit madenin fiatındaki bir indirimin veya bu madenin ihracat hacminin azaltılmasırun bu devletlerin ekonomileri veya ihracat gelirleri üzerinde meydana getirebileceği olumsuz etkilerden, bu indirim veya azaltılmanın 151. maddeye uygun olarak Bölge’de yürütülen faaliyetlerden kaynaklanması ölçüsünde, korunması;
9. Ortak mirasın, bütün insanlığın çıkarı doğrultusunda geliştirilmesi; ve
10. Bölge’den çıkartılan madenlerin ve bu madenlerden elde edilen temel malların ithaline uygulanan şartların diğer kaynaklardan elde edilenlerin ithaline uygulananlann en müsaitlerinden daha müsait olmayacak şekilde düzenlenmesi.

Madde 151
Üretim politikası

1. a) 150. maddede belirtilen amaçlara halel gelmemek şartıyla ve aynı maddenin h) fıkrasını uygulamak amacıyle Otorite, mevcut forumlar aracılığı ile veya gerektiğinde üreticiler ve tüketiciler de dahil olmak üzere, bütün ilgili tarafların katıldıkları anlaşma ve düzenlemeler çerçevesinde hareket ederek, Bölge’den çıkartılan madenlerden elde edilen temel mallar piyasasının üreticiler için kârlı ve tüketiciler için adil fiatlarla gelişmesi, etkili bir biçimde işlemesi ve istikrarlı olması için gerekli tedbirleri alacaktır. Bütün Taraf Devletler bu amaçla işbirliğinde bulunacaklardır.

b) Çalışmaları bu temel mallara ilişkin olan ve üretici ve tüketiciler de dahil olmak üzere, bütün ilgili tarafların katıldıkları bütün üretim konferanslarına Otorite’nin katılma hakkı olacaktır. Otorite’nin bu çeşit konferanslar sonucunda aktedilecek düzenlemelere veya anlaşmalara taraf olma hakkı olacaktır. Bu çeşit düzenlemeler veya anlaşmalar uyarınca kurulan organlara Otorite’nin katılması, Bölge’deki üretimle ilgili ve söz konusu organların kurallanna uygun olacaktır.

c) Otorite, işbu paragrafta öngörülen düzenlemeler ve anlaşmalar uyarınca kendisine düşen yükümlülükleri, Bölge’de söz konusu madenlerin üretiminin bütününe bir örnek ve ayırım gözetmeyen uygulamayı sağlayacak şekilde yerine getirecektir. Böyle davranırken, Otorite yürürlükte olan mukavelelerin hükümlerine ve Teşebbüs tarafından kabul edilmiş çalışma planlarının şartlarına uygun hareket edecektir.

2. a) 3. paragrafta belirlenen geçici dönem içinde onaylanan bir çalışma planı uyarınca ticari üretim, ancak, işletenin Otorite’ye üretim için talepte bulunması ve ondan üretim izni alması halinde başlıyacaktır. Bu çeşit üretim izni, Otorite, kendi kurallarında, düzenlemelerinde ve usullerinde projelerin icrasının niteliğini ve takvimini gözönünde bulundurarak başka bir süre belirtmedikçe, çalışma planı uyannca yapılacak ticari üretimin başlangıcı için öngörülen tarihden önceki beş yılı aşan bir süre için talep edilemez veya verilemez.

b) İzin talebinde işleten onaylanan çalışma planı çerçevesinde çıkartmayı öngördüğü yıllık nikel miktarını belirtecektir. İzin talebi, izin alındıktan sonra işletenin yapacağı ve öngörülen tarihte ticari üretimin başlamasına imkân verecek şekilde sağduyu ile hesaplanmış bir giderler tablosu ihtiva edecektir.

c) a) ve b) fıkralarının uygulanması amacıyle Otorite, Ek III’ün 17. maddesi uyarınca icra kuralları kabul edecektir.

d) Otorite, talepte belirtilen miktar için üretim izni verecektir; meğer ki, bu miktar ve daha önce izin verilen miktarlar, geçici dönem içerisindeki herhangi bir yılın üretimine ilişkin olarak hesap edilen nikel üretim tavanını 4. paragrafa göre iznin verildiği yıl için aşmasın.

e) Talep ve üretim izni, onaylanan çalışma planının tamamlayıcı bir parçası olacaktır.        .

f) İşleten tarafından yapılan izin talebi, d) fıkrası uyarınca reddedildiği takdirde, işleten her zaman Otorite’ye yeni bir talepte bulunabilir.

3. Geçici dönem, onaylanan bir çalışma planı çerçevesinde ilk ticari üretimin başlamasının öngörüldüğü yılın 1 Ocak’ından beş yıl önce başlayacaktır. Bu ticari üretimin başlaması, öngörülenden sonraki bir yıla ertelendiği takdirde, geçici dönemin başlangıcı ve başlangıçta hesap edilen üretim tavanı bu ertelemeye göre yeniden düzenlenecektir. Geçici dönem en erken tarih benimsenmek üzere, 25 yılın sonunda veya 155. maddede öngörülen yeniden gözden geçirme Konferansının sonunda veya 1. paragrafta öngörülen yeni anlaşmaların veya düzenlemelerin yürürlüğe girişinde sona erecektir. Bu düzenlemeler veya anlaşmalar herhangi bir sebeple hükümsüz oldukları veya yürürlükten kalktıkları takdirde Otorite, geçici dönemin geri kalan süresi için işbu maddede öngörülen yetkileri yeniden elde edecektir.

4. a) Geçici dönemin herhangi bir yılı için geçerli üretim tavanı aşağıdakilerin toplamı olacaktır:

1. değerler b) fıkrasına göre hesaplanmak üzere; ilk ticari üretimin başlangıç yılından bir önceki yılın nikel tüketim eğilimi eğrisinin değeri ile bu eğrinin geçici dönemin başlangıcından bir önceki bir yıl için olan değeri arasındaki fark; ve
2. değerler b) fıkrasına göre hesaplanmak üzere, üretim izni talep edilen yılın nikel tüketim eğilim eğrisinin değeri ile bu eğrinin ilk ticari üretimin başladığı yıldan bir önceki yıl için olan değeri arasındaki farkın yüzde altmışı.

b) a) fıkrasının amaçları uyarınca:

1. Nikel üretiminin tavanını hesap etmek için kullanılan eğilim eğrilerinin değerleri, üretim izninin verildiği yıl içerisinde düzenlenen eğilim eğrisinde okunan nikel tüketiminin yılık değerleri olacaktır. Elde verileri bulunan en yakın geçmışteki 15 yıllık süreye tekabül eden yıllık fiili nikel tüketiminin logaritmalarının lineer azaltılması ile elde edilecektir. Bu eğilim çizgisi, ilk eğilim eğrisi olarak adlandırılacaktır;
2. İlk eğilim eğrisi ile belirtilen yıllık artış oranı 100’de 3’ten az ise, bu eğri yerine, a) fıkrasında öngörülen mıktarları tespit etmek için ilk eğilim eğrisi, nazarı itibare alınan 15 yıllık sürenin 1. yılındaki üretimin değerini belirten noktadan kesen ve eğilimi yıllık 100’de 3’e tekabül eden bir eğilim eğrisi ile ikame edilecektir. Bununla beraber, geçici dönemin herhangi bir yılı için tespit edilen üretim tavanı, hiç bir durumda, söz konusu yıl için ilk eğilim eğrisi değeri ile bu eğrinin geçici dönemin başlamasından önceki yıl için olan değeri arasındaki farkı aşamaz.

5. Otorite; başlangıç üretimi olarak Teşebbüs’e 4. paragrafa uygun şekilde üretim tavam olarak tespit edilen miktar üzerinden 38.000 metrik ton nikel ayıracaktır.

6. a) Bir işleten, herhangi bir yıl boyunca, polimetal yumrulardan elde edilen madenleri, üretim izni belgesinde belirtilen yıllık üretim miktarı altında üretebilir veya bu miktan en çok 100’de 8 aşabilir; şu şartla ki, toplam üretimi, bu izin belgesinde belirlenen miktarı aşmasın. Miktarın, herhangi bir yıl için 100’de 8 ile 20 arasındaki her aşılması veya tespit edilen miktarın ardarda aşıldığı iki yılı izleyen ilk veya daha sonraki yıllardaki aşılmaları, Otorite ile görüşme konusu yapılacaktır; Otorite, işletenden ek üretimleri kapsamak üzere bir ek üretim izni talep etmesini isteyebilir.

b) Otorite, ek üretim izin taleplerini, ancak gündemindeki bütün üretim izin taleplerini karara bağladıktan ve diğer taleplerin yapılması ihtimalini gereken şekilde dikkate aldıktan sonra inceleyecektir. Bu konuda, Otorite’ye rehber olacak ilke, geçici dönemin herhangi bir yılında üretim tavanı içerisinde izin verilen toplam üretim miktanmn aşılmaması ilkesi olacaktır, Otorite, yıllık 46.500 metrik tonu aşan miktarda nikel üretirnine, hiç bir çalışma planında izin vermeyecektir.

7. Bir üretim iznine dayanarak çıkartılan polimetal yumrulardan elde edilen bakır, kobalt, manganez gibi diğer metallerin üretim seviyeleri işletenin bu yumrulardan, işbu maddeye göre hesap edilen miktarın azami ölçüsünde nikel elde etmesi halinde erişebileceği üretim seviyesini aşmamalıdır. Otorite, işbu maddenin uygulanma yöntemlerini öngören kuralları, düzenlemeleri ve usulleri Ek IIl’ün 17. maddesine uygun olarak kabul edecektir.

8. İlgili çok taraflı ticari anlaşmalarda öngörülen haksız ekonomik uygulamalara ilişkin haklar ve yükümlülükler, Bölge’nin minerallerinin araştırılmasına ve işletilmesine de uygulanacaktır. İşbu hükümden doğan uyuşmazlıkların çözümü için, bu çok taraflı ticari anlaşmalara taraf olan Taraf Devletler, bunlarda öngörülen çözüm usullerine başvuracaklardır.

9. Otorite, polimetal yumrulardan çıkartılan minerallerden başka minerallerin, Bölge’deki üretim seviyesini, 161. maddenin 8. paragrafına uygun şekilde, kurallar kabul ederek sınırlama yetkisine sahip olacaktır.

10. Kalkınmakta olan devletlerden ekonomileri veya ihracat gelirleri Bölge’den çıkartılanlar arasında yer alan bir mineralin fiatındaki indirimden veya mineralin ihracat hacminin azaltılmasından büyük ölçüde olumsuz yönde etkilenecek olanlara bu indirim veya azaltılmanın Bölge’de yürütülen faaliyetlerden meydana gelmesi ölçüsünde yardımcı olmak amacıyle, Ekonomik Planlama Komisyonu’nun görüşüne dayanan Meclis’in tavsiyesi üzerine, Kurul, uzmanlık kurumları ve diğer kuruluşlarla işbirliğinde bulunulması da dahil olmak üzere, bir tazminat sistemi oluşturacak veya ekonomik ayarlamayı kolaylaştırmak amacıyle, diğer yardım tedbirlerini alacaktır.

Madde 152

Yetkilerin kullanımı ve görevlerin yerine getirilmesi

1. Otorite, özellikle Bölge’de faaliyetlerde bulunma imkanını tanımak da dahil olmak üzere, yetkilerini kullanırken ve görevlerini yerine getirirken her türlü ayırımdan kaçınacaktır.

2. Bununla beraber, Otorite, işbu Kısımda yer alan açık hükümler gereğince, kalkınmakta olan devletlere ve bunlardan özellikle sahili bulunmayanlara veya coğrafi bakımdan elverişsiz olanlara, özel bir dikkat atfedebilecektir.

Madde 153
Araştırma ve işletme sistemleri

1. Bölge’deki faaliyetler, işbu maddeye ve işbu Kısmın ilgili diğer maddelerine ve bunlara ilişkin eklere ve aynı şekilde Otorite’nin kurallarına, düzenlemelerine ve usullerine uygun olarak, Otorite tarafından bütün insanlık hesabına düzenlenecek, yürütülecek ve kontrol edilecektir.

2. Bölge’deki faaliyetler 3. paragrafa uygun olarak aşağıdakiler tarafından yürütülecektir:

1. Teşebbüs; ve
2. Otorite ile ortak olarak Taraf Devletler veya Taraf Devletlerin tabiiyetindeki gerçek kişiler veya tüzel kişiler veya bu devletler tarafından desteklenen ve fiilen onlann veya vatandaşlannın kontrolünde bulunan devlet şirketleri veya işbu Kısımdaki ve Ek III’deki şartları yerine getiren, az önce zikredilen her çeşit kategori grubu.

3. Bölge’deki faaliyetler, Ek III’e uygun olarak hazırlanan ve Hukuki Teknik Komisyon’un incelemesini takiben Meclis tarafından onaylanan kesin ve yazılı bir çalışma planına göre yürütülecektir. Otorite’nin izni üzerine, Bölge’deki faaliyetlerin 2. paragrafın b) fıkrasında belirtilen kuruluş veya kişiler tarafından yürütülmesi halinde, çalışma planı, Ek III’ün 2. maddesine uygun olarak bir mukavele şeklini alacaktır. Bu mukavele, Ek III’ün 2. maddesi uyarınca ortak işletme anlaşmaları öngörebilir. ·

4. Otorite, Bölge’de yürütülen faaliyetler üzerinde, işbu Kısmın ve buna ilişkin Eklerin ilgili hükümlerine, Otorite’nin kurallarına, düzenlemelerine ve usullerine ve ayın zamanda 3. paragrafa uygun olarak kabul edilen çalışma planlarına riayeti sağlamak için gerekli kontrol yetkisini kullanacaktır. Taraf Devletler, bu metinlere riayeti sağlamak için 139. madde uyannca gerekli bütün tedbirleri alarak Otorite’ye yardım edeceklerdir.

5. Otorite, işbu Kısımdaki hükümlere riayeti sağlamak ve işbu Kısım veya bir mukavele gereğince kendisine düşen kontrol ve düzenleme görevlerini yerine getirmek için, her zaman işbu Kısımda öngörülen her tedbiri alma hakkına sahip olacaktır. Otorite, Bölge’de yürütülen faaliyetlerde kullanılan ve Bölge içerisinde bulunan bütün tesisleri denetleme hakkına sahip olacaktır.

6. 3. paragrafa uygun olarak akdedilen her mukavele süre garantisini öngörecektir. Dolayısıyle mukavele ancak Ek III’ün 18. ve 19. maddelerinin uygulanması yoluyle değiştirilebilecek, askıya alınabilecek veya feshedilebilecektir.

Madde 154

Belirli sürelerle inceleme

Sözleşmenin yürürlüğe girişini takiben her beş yılda bir, Kumul Bölge’nin işbu Sözleşme ile tesis edilen uluslararası rejiminin uygulamada nasıl işlediğinin genel ve sistematik bir incelemesini yapacaktır. Bu incelemenin ışığında Kurul, işbu Kısımda ve buna ilişkin eklerde öngörülen hükümlere ve usullere uygun ve rejimin işleyişinin iyileşmesine imkân verecek tedbirler alabilir veya bunları almalarını diğer organlara tavsiye edebilir.

Madde 155

Gözden Geçirme Konferansı

1. Onaylanmış bir çalışma planı çerçevesinde yapılan ilk ticari üretimin başladığı yılın 1 Ocak gününden 15 yıl sonra Kurul işbu Kısmın ve buna ilişkin eklerin Bölge’deki kaynakların araştırılması ve işletilmesi sistemlerini düzenleyen hükümlerini gözden geçirmek üzere bir konferans toplayacaktır. Gözden Geçirme Konferansı, geçen süre içerisinde edinilen tecrübelerin ışığında, etraflı bir şekilde aşağıdaki hususları inceleyecektir:

1. İşbu Kısmın, Bölge’nin kaynaklarının araştırılmasını ve işletilmesini düzenleyen hükümlerinin her yönden amaçlarına ulaşıp ulaşmadığı ve özellikle bunlardan bütün insanlığın yararlanıp yararlanmadığı;
2. 15 yıllık dönem içerisinde, mahfuz sahaların mahfuz olmayan sahalara oranla etkili ve dengeli bir biçimde işletilip işletilmediği;
3. Bölge’nin ve kaynaklarının geliştirilmesinin ve kullanılmasının dünya ekonomisinin uyumlu bir şekilde kalkınmasını ve uluslararası ticaretin dengeli gelişmesini destekleyecek şekilde yapılıp yapılmadığı;
4. Bölge’de yürütülen faaliyetlerin tekelleşmesinin önlenip önlenemediği;
5. 150. ve 151. maddelerde öngörülen politi·kalann izlenip izlenmediği; ve
6. Özellikle kalkınmakta olan devletlerin çıkarları ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak, sistemin, sonuçta Bölge’de yürütülen faaliyetlerden ekle edilen avantajların hakkaniyetle paylaştınlmasına imkân verip vermediği.

2. Gözden Geçirme Konferansı, insanlığın ortak mirası prensibinin; Bölge’nin, özellikle kalkınmakta olan devletlerinki olmak üzere, bütün devletlerin yararına hakkaniyetle işletilmesini öngören uluslararası rejimin ve Bölge’deki faaliyetleri düzenlemek, yürütmek ve kontrol etmekle yükümlü bir otoritenin varlığının sürdürülmesini sağlıyacaktır. Gözden Geçirme Konferansı, keza işbu Kısımda belirtilen şu konulardaki prensiplerin sürdürülmesini de sağlayacaktır: Bölge’nin herhangi bir bölümünde egemenlik iddiası veya kullanımının kabul edilmemesi; işbu Sözleşmeye uygun olarak devletlerin Bölge’ye kabul edilmesi: işbu Sözleşmeye uygun olarak devletlerin Bölge’ye ilişkin haklan ve genel tutumları ile keza Bölge’de yürütülen faaliyetlerin tekelleştirilmesinin önlenmesi; Bölge’nin münhasıran barışçı amaçlarla kullanımı: Bölge’de yürütülen faaliyetlerin ekonomik yönleri; denize ilişkin bilimsel araştırmalar; teknoloji transferi; deniz çevresinin korunması ve insan hayatının korunması; sahildar devletlerin haklan; Bölge’nin üzerindeki suların ve bu sular üzerindeki hava sahasının hukuki rejimi ve Bölge’de yürütülen faaliyetler ile deniz çevresinde yapılan diğer faaliyetlerin bağdaşabilirliği.

3. Gözden Geçirme Konferansı, Birleşmiş Milletler Üçüncü Deniz Hukuku Konferansı’nın karar alma usulünü uygulayacaktır. Konferans bütün değişiklikler hakkında konsensüs yoluyle anlaşmaya varılması için her türlü gayreti gösterecektir ve konsensüse varmak için bütün gayretler tüketilmedikçe, bu çeşit konularda oylama yapılmamalıdır,

4. Gözden Geçirme Konferansr, eğer başlamasından itibaren beş yıl içinde Bölge’nin kaynaklarının araştırılması ve işletilmesi sistemi konusunda bir anlaşmaya varamazsa; bu takdirde, müteakip 12 ay içerisinde devletlerin dörtte üç çoğunluğu ile, sistemin değiştirilmesine veya tadiline ilişkin olarak kendisinin gerekli ve uygun gördüğü değişiklik metinlerini benimsemek ve bunlan Taraf Devletlerin onayına veya katılmalanna sunmak kararı alabilir. Bu değişiklik metinleri, Taraf Devletlerin dörtte üçünün onay veya katılma belgelerini sunmalarından 12 ay sonra, bütün Taraf Devletler için yürürülüğe girecektir.

5. Bu maddenin uygulanması yoluyla kabul edilen değişiklik metinleri, mevcut mukaveleler çerçevesinde kazanılmış olan hakları zedelemeyecektir.

BÖLÜM 4
OTORİTE

ALT BÖLÜM A  GENEL HÜKÜMLER
Madde 156

Otorite’nin kuruluşu

1. İşleyişi işbu Kısım hükümleri ile düzenlenecek bir Deniz Yatağı Uluslararası Otoritesi kurulmuştur.

2. Bütün Taraf Devletler ipso facto Otorite’nin üyesidirler.

3. Birleşmiş Milletler Üçüncü Deniz Hukuku Konferansı’na katılan Nihai Sened’i imzalamış olan ve 305. maddenin· paragrafının c), d), e) ve f) fıkralarında öngörülmeyen gözlemcilerin, Otorite’nin kurallarına, düzenlemelerine ve usullerine uygun olacak Otorite’nin çalışmalarına gözlemci sıfatıyla katılmaya haklan olacaktır,

4. Otorite’nin Merkezi Jamaika’da olacaktır.

5. Otorite görevlerinin yerine getirilmesi için merkezler veya bürolar tesis edebilir.

Madde 157

Otorite’nin niteliği ve işleyişini düzenleyen prensipler

1. Otorite, Taraf Devletlerin onun aracılığı ile ve işbu Kısma uygun olarak, özellikle Bölge’nin kaynaklarının yönetimi amacıyla, Bölge’de yürütülen faaliyetleri düzenleyecekleri ve kontrol edecekleri kuruluştur.

2. Otorite’nin yetkileri ve görevleri, işbu Sözleşme ile kendisine açıkca verilenler olacaktır. Otorite, Bölge’de yürütülen faaliyetlere ilişkin olarak bu yetkilerin kullanılmasının ve görevlerin yerine getirilmesinin zorunlu kıldığı ve işbu Sözleşme ile bağdaşan tali yetkilere de sahip olacaktır.

3. Otorite, bütün üyelerinin egemen eşitliği ilkesi üzerine kurulmuştur,

4. Üyelerin her birine, üyelik sıfatından doğan hakları ve yararları sağlamak amacıyle, Otorite’nin bütün üyeleri, işbu Kısım dolayısıyle kendilerine düşen yükümlülükleri iyi niyetle yerine getireceklerdir.

Madde 158

Otorite’nin organları

1. Otorite’nin temel organları olan bir Kurul, bir Meclis ve bir Sekreterlik kurulmuştur.

2. Otorite’nin 170. maddenin l. paragrafında öngörülen görevlerini, aracılığıyle yerine getireceği bir organ olan bir Teşebbüs kurulacaktır.

3. İşbu Kısma uygun olarak, gerekli görülecek, tali organlar kurulabilir.

4. Kendilerine tevdi edilen yetkilerin kullanılmasından ve görevlerin yerine getirilmesinden Otorite’nin temel organlarının her biri ve Teşebbüs’ün kendisi sorumlu olacaktır. Bu yetki ve görevlerin icrasında, her organ, diğer bir organa verilmiş özel yetki ve görevlerin icrasını saptırabilecek veya ona zarar verebilecek şekilde hareket etmekten kaçınacaktır.

ALT BÖLÜM B  KURUL

Madde 159

Yapı, usul ve oy verme

1. Kurul, Otorite’nin bütün üyelerinden oluşacaktır. Her üyenin Kurul’da bir temsilcisi olacak, bu temsilciye vekiller ve danışmanlar eşlik edebilecektir.

2. Kurul her yıl olağan ve kanır verdiği takdirde veya Meclis’in veya üyelerin çoğunluğunun talebi üzerine Genel Sekreter’in davetiyle olağan üstü toplanacaktır.

3. Kurul toplantılan, Kurul aksini kararlaştırmadıkça, Otorite’nin Merkezinde yapılacaktır.

4. Kurul iç tüzüğünü kendisi kabul edecektir. Her olağan toplantının açılışında Kurul, Başkanını ve gereken sayıda başkanlık. Divanı üyelerini seçecektir. Seçilenler, müteakip olağan toplantıda yeni Başkan ve üyeler seçilinceye kadar görevde kalacaklardır.

5. Toplantı nisabı Kurul üyelerinin çoğunluğu ile oluşacaktır.

6. Kurulun her üyesinin bir oy hakkı olacaktır.

7. Kurulun olağan üstü toplantıya çağırılması kararı da dahil olmak üzere, usule ilişkin konulardaki kararları hazır bulunan ve oy veren üyelerin çoğunluğunun oyları ile alınacaktır.

8. Esasa ilişkin konulardaki kararlar, çoğunluğun o dönem toplantılarına katılan üyelerin çoğunluğunu içermesi şartıyle, hazır bulunan ve oy veren üyelerin üçte ikisinin çoğunluğunun oyları ile alınacaktır. Bir konunun esasa ilişkin olup olmadığı hakkında tereddüt olursa, konu esasa ilişkin sayılacaktır; meğer ki Kurul, esasa ilişkin konularda öngörülen karar alma çoğunluğu ile, aksini kararlaştırmasın.

9. Esasa ilişkin bir konu hakkında ilk oylama söz konusu olduğu takdirde Başkan, bu konunurı oya konulmasını beş iş gününü geçmeyecek şekilde erteleyebilir; erteleme talebi Kurul üyelerinin en az beşte birinden geldiği takdirde, Başkan ertelemeyi yapmak zorunda olacaktır. Bu kural, aynı konu için bir defa uygulanabilir ve konunun dönem toplantılarının kapanmasından sonraya ertelenmesine yol açacak biçimde uygulanmayacaktır.

10. Başkan, Kurul önüne getirilen herhangi bir konunun Sözleşmeye uygun olup olmadığı hususunda, Kurul’un istişari mütalaa istemesi için Otorite üyelerinin en az dörtte birinin yazılı talebini aldığı takdirde, Kurul Deniz Hukuku Uluslararası Mahkemesinin Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi’nden bir istişari mütalaa talep edecektir. Konunun oylanması Daire’nin görüşü alınıncaya kadar ertelenecektir. İstişari mütalaa Kurul’a görüşünün talep edildiği dönem toplantılarının son haftasından önce ulaşmadığı takdirde, Kurul ertelenen teklifin oylanması için ne zaman toplanacağını kararlaştıracaktır.

Madde 160
Yetkiler ve görevler

1. Otorite’nin bütün üyelerinden oluşması dolayısıyle Kurul Otorite’nin en yüksek organı kabul edilecek ve işbu Sözleşmede açık bir şekilde öngörüldüğü üzere diğer ana organlar ona karşı sorumlu olacaklardır. Kurul işbu sözleşmenin ilgili hükümlerine uygun olarak, Otorite’nin yetkisine giren butun sorunlarda veya bütün konularda, Otorite’nin genel politikasını tespite yetkili olacaktır. 

2. Buna ilaveten Kurul’un aşağıda sıralanan yetki ve görevleri olacaktır:

1. 161. maddeye uygun olarak, Meclis üyelerini seçmek;
2. Meclis tarafından teklif edilen adaylar arasından Genel Sekreteri seçmek;
3. Mcclis’ln tavsiyesi üzerine, Teşebbüs’ün İdare Heyeti üyelerini ve Teşebbüs’ün Genel Direktörünü seçmek;
4. İşbu Kısma uygun olarak Kurul’un görevlerini yerine getirmek üzere gerekli gördüğü tali organları kurmak, Bu çeşit oganların yapısına ilişkin olarak, hakkaniyete uygun bir coğrafi taksim ve bu organların çalışma sahalarına giren teknik konularda yetkili ve vasıflı üyelere olan ihtiyaç ve çıkarlarının sağlanması esaslan, gereği gibi gözönünde bulıındurulacaktır;
5. Otorite, idari giderlerini karşılamak üzere diğer kaynaklardan yeterli gelir elde edinceye kadar, Birleşmiş Milletler Teşkilatı’nın olağan bütçesi için kullanılan ölçüt esas alınarak tespit edilen bir ölçüte göre, üyelerin Otorite’nin idari bütçesine katkı paylarını tespit etmek;
   1. Özellikle kalkınmakta olan devletlerin ve tam bağımsızlıklarına veya diğer bir bağımsızlık rejimine henüz kavuşmamış halkların ve ihtiyaçlarını gözönünde bulundurarak, Meclis’in tavsiyesi üzerine, Bölge’de yürütülen faaliyetlerden elde edilen mali avantajların hakkaniyete uygun dağıtımına ilişkin kurallar, düzenlemeler ve usuller ile keza 82. maddede öngörülen katkılan incelemek ve kabul etmek. Kurul, Meclis’in tavsiyelerini kabul etmediği takdirde, bunları Kurul’un görüşleri ışığında yeniden incelenmek üzere, Meclis’e geri gönderecektir.
   2. Otorite’nin 162. maddenin 2. paragrafının o), ii) fıkrası uyarınca Meclis tarafından geçici olarak kabul edilen, kurallarını, düzenlemelerini ve usullerini, ve keza bu metinlerde yapılacak her türlü değişiklikleri incelemek ve onaylamak. Bu kurallar, düzenlemeler ve usuller Bölge’de madenlerin araştırılmasına, keşif yapılmasına ve işletmeye, Otorite’nin mali yönetimine ve iç idaresine ve Teşebbüs’ün İdare Meclisi’nin tavsiyesi üzerine, Teşebbüs fonlarının Otorite’ye aktarılmasına ilişkin olacaktır.
6. Bölge’de yürütülen faaliyetlerden elde edilen mali avantajların ve diğer ekonomik avantajların hakkaniyete uygun bir şekilde dağıtımını işbu Sözleşme ve Otorite’nin kuralları, düzenlemeleri ve· usulleri ile bağdaşır şekilde kararlaştırmak;
7. Meclis tarafından sunulan, Otorite’nin yıllık bütçe tasarısını incelemek ve kabul etmek;
8. Meclis’in ve Teşebbüs’ün periyodik raporlarını ve keza Meclis’ten ve Otorite’nin diğer herhangi bir organından talep edilen özel raporları incelemek;
9. Bölge’de yürütülen faaliyetler konusunda uluslararası işbirliğini geliştirecek, uluslararası hukukun  tedrici  gelişmesini  ve  tedvinini  destekleyecek araştırmalar yaptırmak ve tavsiyelerde bulunmak;
10. Bölge’de yürütülen faaliyetlere ilişkin olan ve özellikle kalkınmakta olan Devletlerin karşılaştıkları genel nitelikteki sorunları ve aynı şekildc bu faaliyetlerden dolayı coğrafi durumları nedeniyle, özellikle sahili bulunmayan ve coğrafi bakımdan elverişsiz olanlar gibi, bazı devletlerin karşılaştıkları sorunlan incelemek;
11. Meclis’in Ekonomik Planlama Komisyonu’nun görüşüne dayanan tavsiyesi üzerine, 151. maddenin 10. paragrafının öngördüğü şekilde ekonomik ayarlamayı kolaylaştırmaya yönelik bir tazminat sistemi oluşturmak veya diğer yardım tedbirleri almak;
12. 185. maddenin uygulanması zımnında, üyelik sıfatına bağlı hakların ve muafiyetlerin kullanılmasının askıya alınmasına kanır vermek;
13. Otorite’nin yetkisine giren her sorunu ve her konuyu görüşmek ve Otorite’nin organlan arasında yetki ve görevlerin dağılımına uygun bir şekilde incelenmesi bu organlardan herhangi birine açık bir şekilde verilmemiş olan bir sorunu veya konuyu hangisinin ele alacağına karar vermek.

ALT BÖLÜM C - MECLİS

Madde 161

Yapı, usul ve oy verme

1. Meclis, Otorite’nin, Kurul tarafından aşağıdaki sıraya göre seçilen, 36 üyesinden oluşur:

1. En az bir tanesi Doğu Avrupa Bölgesi (Sosyalist) devletlerinden ve aynı zamanda en büyük tüketici olmak üzere, Bölge’den çıkartılması gereken maden kategorilerine bağlı temel maddeleri, hakkında istatistiklerin bulunduğu son beş yıl içerisinde, dünya toplam tüketiminin 100’de 2’si oranında tüketmiş olan veya dünya toplam ithalatının 100’de 2’sinden fazla oranda net ithal etmiş olan Taraf Devletler arasından seçilen dört üye;
2. En az bir tanesi Doğu Avrupa Bölgesi (Sosyalist) devletlerinden olmak üzere; Bölge’de yürütülen faaliyetlerin hazırlanması ve gerçekleştirilmesi için, doğrudan doğruya veya vatandaşlan aracılığı ile en önemli yatırımları yapan sekiz Taraf Devlet arasından seçilen dört üye;
3. En az iki tanesi, ekonomileri bu madenlerin ihracatına sıkı bir şekilde bağlı bulunan kalkınmakta olan devletlerden olmak üzere, Bölgeden çıkartılması gerekli maden kategorilerinin kendi yetkilerine tabi alanlarda üretimleri ile başlıca net ihracatçıları durumunda· olan Taraf Devletler arasından seçilen dört üye;
4. Kalkınmakta olan Taraf Devletler arasından seçilen ve özel çıkarları temsil eden altı üye Temsil edilmesi gerekli özel çıkarlar: nüfusu kalabalık Devletlerin, sahili bulunmayan veya coğrafi bakımdan elverişsiz olan devletlerin, Bölge’den çıkartılması gerekli maden kategorilerinin başlıca ithalatçıları arasında yer alan devletlerin, bu çeşit madenlerin önemii üreticisi olan devletlerin ve en az gelişmiş devletlerin çıkarları olacaktır:
5. Meclis’teki sandalyelerin bütününün dağılımının; hakkaniyete uygun coğrafi dağılım prensibine uygun olmasını sağlamak amacıyle seçilen, onsekiz üye; işbu paragraf uyarınca, her coğrafi bölgeden en az bir üye olarak seçilecektir. Bu amaçla coğrafi bölgeler şunlar olacaktır: Afrika, Latin Amerika, Asya, Doğu Avrupa (Sosyalist), Batı Avrupa ve diğer devletler.

2. 1. paragrafa göre Kurul, Meclis üyelerini seçerken aşağıdaki hususlara dikkat edecektir:

1. Sahili bulunmayan devletler ile coğrafi bakımdan elverişsiz olan devletlerin temsilinin, Kurul’daki temsil durumlarıyle ahenkli bir ölçüde bulunması;
2. Sahildar devletlerden, özellikle kalkınmakta olan devletlerden 1. paragrafın a), b), c) veya d) fıkralarındaki şartlan taşımayanların temsillerinin, Kurul’daki temsil durumları ile ahenkli bir ölçüde bulunması;
3. Her Taraf Devlet Grubu’nun Meclis’te gerektiğinde bu grup tarafından belirlenecek üyeler tarafından temsil edilmesi.

3. Seçimler, Kurul’un olağan toplantı dönemleri sırasında yapılacaktır. Meclis’in her üyesi dört yıl için seçilmiş olacaktır. Bununla beraber, ilk seçimlerde, 1. paragrafta öngörülen her bir grubu temsil eden üyelerin yarısının görev süresi iki yıl olacaktır.

4. Meclis üyeleri yeniden seçilebilecektir; ancak, üyeliğin rotasyona tabi tutulmasının temenniye şayan olduğu, gerektiği şekilde gözönünde bulundurulmalıdır.

5. Meclis, görevlerini Kurul’un merkezinde yerine getirecektir; Meclis, yılda üç defadan az olmamak üzere, Otorite’nin faaliyetlerinin gerektirdiği sıklıkta toplanacaktır.

6. Toplantı nisabı Meclis üyelerinin çoğunluğu ile oluşacaktır.

7. Meclis’in her üyesinin bir oy hakkı olacaktır.

8. 

1. Usule ilişkin konularda kararlar hazır bulunan ve oy veren üyelerin çoğunluğu ile alınacaktır;
2. 162. maddenin 2. paragrafının f), g), h), i), n.) p), v) fıkraları ve 191. madde dolayısıyle ortaya çıkan esasa ilişkin konulardaki kararlar, çoğunluk içinde Meclis üyelerinin çoğunluğunun da bulunması şartıyle, hazır bulunan ve oy veren üyelerin üçte iki çoğunluğu ile alınacaktır.
3. Aşağıda sıralanan hükümler dolayısıyle ortaya çıkan esasa ilişkin konulardaki kararlar, çoğunluk içinde Meclis üyelerinin çoğunluğunun da bulunması şartıyle, hazır bulunan ve oy veren üyelerin dörtte üç çoğunluğu ile alınacaktır: madde 162, paragraf 1; madde 162, paragraf 2, fıkra a), b), c), d), e), 1), g), r), s), t); riayetsizliğin bir akit veya onu destekleyen bir devlet tarafından yapılması hallerinde u) fıkrası, w) fıkrası, şu şartla ki bu fıkra uyarınca verilen emirler 30 günden fazla bir süre için ancak, d) fıkrası uyarınca alınan bir kararla teyid edildiği takdirde zorunlu olabilirler: madde 162, paragraf 2), fıkra x), y), ve z); madde 163 paragraf 2; madde 174, paragraf 3; IV. Ekin 1l. maddesi;
4. maddenin 2. paragrafının m) ve o) fıkraları dolayısıyla ve aynca XI. kısma ilişkin değişikliklerin kabulü dolayısıyle ortaya çıkan esasa ilişkin konulardaki kararlar konsensüs ile kabul edilecektir.
5. d), f) ve g) fıkralarının amaçları uyarınca konsensüs teriminden, herhangi bir açık itirazın yokluğu anlaşılır. Bir teklifin Meclis’e sunuluşunu takip eden 14 gün içerisinde Başkan, bu teklifin kabulüne karşı bir itiraz olup olmayacağını araştıracaktır. Böyle bir itirazın yapılacağını tespit ettiği takdirde, bunu takip eden üç gün içerisinde Başkan, kendisinin başkanlığında Meclis’in en çok dokuz üyesinden oluşacak ve görevi görüş ayrılıklarını ortadan kaldırmak ve konsensüs ile kabul edilebilecek bir teklif hazırlamak olacak olan bir uzlaştırma komisyonu oluşturacak ve toplantıya çağıracaktır. Komisyon çalışmasına derhal başlayacak ve kuruluşunu takip eden 14 gün içerisinde Meclis’e raporunu sunacaktır. Komisyon, konsensüs ile kabul edilebilecek bir teklif tavsiye etmek imkanım bulamazsa, teklife yapılan itirazların gerekçelerini Raporunda belirtecektir.
6. Otorite’nin kuralları, düzenlemeleri ve usulleri uyarınca veya diğer herhangi bir sıfatla Meclls’in yukarıda sıralananlar dışında hakkında karar alma yetkisi bulunan konulardaki kararlan bu kurallarda, düzenlemelerde ve usullerde belirtilen işbu paragraf hükümleıine uygun olarak veya bunların yokluğu halinde, Meclis’in konsensüs yoluyle kabul ettiği bir karardaki esasa uygun olarak alınacaktır;
7. Bir konunun a), b), c) veya d) fıkralarında öngörülen kategorilere girip girmediği hususunda tereddüt ortaya çıktığı takdirde, Meclis tarafından hu çoğunluk veya konsensüs konusunda aksine bir karar verilmedikçe, konunun duruma göre en yüksek çoğunluğu veya konsensüsü öngören hükmün ilgi sahasına girdiği kabul edilecektir.

9. Otorite’nin Meclis’te temsil edilmeyen bir üyesine, talepte bulunduğu takdirde veya Meclis’te özellikle kendisini ilgilendiren bir konunun görüşülmesi halinde, Meclis’in oturumuna katılmak üzere bir temsilcisini gönderme imkânı verecek bir usulü, Meclis tesis edecektir. Bu üyenin temsilcisi görüşmelere oy hakkı olmaksızın katılabilir.

Madde 162

Yetkiler ve görevler

l. Meclis, Otorite’nin icra organıdır. Meclis’in işbu Sözleşmeye ve Kurul tarafından tespit edilen genel politikaya uygun olarak, Otorite’nin yelkisine giren bütün sorunlarda veya konularda, Otorite tarafından izlenecek özel politikaları tespit etme yetkisi vardır.

2. Bundan başka Meclis:

1. Otorite’nin yetkisine giren bütün sorunlara ve konulara, işbu Kısmın uygulanması hususunu kontrol ve koordine edecek ve uyulmaması hallerinde Kurul’un dikkatini çekecektir;
2. Genel Sekreterlik seçimi için, Kurul’a adayların listesini sunacaktır;
3. Teşebbüs’ün İdare Heyeti üyeliği ve Teşebbüs’ün Genel Direktörlüğü için Kurul’a adaylar tavsiye edecektir;
4. İşbu Kısma uygun olarak görevlerini yerine getirmek üzere, uygun şekilde ve ekonomik ve etkinlik gereklerini gerektiği şekilde gözününde tutarak, gerekli tali organları kuracaktır. Bu çeşit organların yapısına ilişkin olarak, bunların çalışma sahasına giren teknik konularda yetkili ve vasıflı üyelere olan gereksinimin sağlanmasına hakkaniyete uygun bir coğrafi taksim ve özel çıkarlar ilkesi de gereken şekilde gözönünde bulundurularak; gereken önem verilecektir;
5. Başkan’ınırı belirlenmesi usulünü de öngören kendi iç tüzüğüııü kabul edecektir;
6. Otorite adına, Birleşmiş Milletler Teşkilatı ve diğer uluslararası kuruhışlarla, yetki sınırları içerisinde ve Kurul’un onayı şartı ile anlaşmalar akdedecektir;
7. Teşebbüs’ün raporlarını inceleyerek, bunları kendi tavsiyelerini· de ekleyerek, Kurul’a intikal ettirecektir;
8. Kurul’a yıllık raporlar ve Kurul’un kendisinden talep ettiği özel raporları sunacaktır;
9. 170. maddeye uygun olarak Teşebbüs’e talimatlar verecektir:
10. III. Ekin 6. maddesi uyarınca çalışma planlarını onaylayacaktır. Meclis, kendisine oturumlarından birinde Hukuki ve Teknik Komisyon tarafından sunulmuş olan her çalışma planı hakkında, sunuluş tarihinden itibaren 60 gün içerisinde, aşağıda belirtilen usuller uyarınca karar verecektir:
    1. Komisyon bir çalışma planının kabulünü tavsiye ettiği takdirde, Meclis’in hiç bir  üyesi  14  gün  içinde  Başkana  içerisinde  Ek’in 6. maddesinde yer alan şartlara uyulmadığını iddia eden açık, yazılı bir itiraz sunmazsa çalışma planı Meclis tarafından onaylanmış sayılacaktır. Eğer bir itiraz varsa, 161. maddenın 8. paragrafının e) fıkrasında öngörülen uzlaştırma usulu uygulanacaktır. Bu usülün’ uygulanması sonucunda, itiraz hala devam ediyorsa, talepte bulunan devletin veya devletlerin veya talep sahibini destekleyen devletin veya devletlerin oyları hariç olmak üzere, Meclis konsensüs ile çalışma planını reddetmedikçe, Meclis çalışma planını onaylamış sayılacaktır;
    2. Komisyon bir çalışma planının reddini tavsiye ettiği veya herhangi bir tavsiyede bulunmadığı takdirde, Meclis bu planı hazır bulunan ve oy veren üyelerin dörtte üçünün çoğunluğu ile, bu çoğunluğun dönem toplantılarına katılan üyelerin çoğunluğunu içermesi şartıyle, kabul edebilir;
11. j) fıkrasında öngörülen usulleri, gerekli değişikliklerle uygulayarak, Teşebbüs tarafından IV. Ek’in 12. maddesi uyarınca sunulan çalışma planlarını onaylayacaktır;
12. Bölge’de yürütülen faaliyetler üzerinde 153. maddenin paragrafına ve Otorite’nin kurallarına, düzenlemelerine ve usullerine uygun olarak, kontrol icra edecektir;
13. 150. maddenin h) fıkrası hükmü uyarınca, bu hükümde zikredilen elverişsiz ekonomik etkilerden kalkınmakta olan devletleri korumak üzere, Ekonomik Planlama Komisyonu’nun tavsiyesi ile gerekli ve uygun tedbirleri alacaktır;
14. Ekonomik Planlama Komisyonu’nun görüşüne dayanarak, Kurul’a 151. maddenin 10. paragrafının öngördüğü şekilde ekonomik ayarlamayı kolaylaştırmaya yönelik bir tazminat sistemi oluşturulmasına veya diğer tedbirlerin alınmasına ilişkin tavsiyelerde bulunacaktır;
15.  
    1. Özellikle kalkınmakta olan Devletlerin ve tam bağımsızlığa veya diğer bir bağımsızlık rejimine kavuşmamış halkların çıkarlarını ve ihtiyaçlannı gözönünde bulundurarak, Kurul’a Bölge’de yürütülen faaliyetlerden elde edilen mali avantajların ve diğer ekonomik avantajların hakkaniyete uygun biçimde paylaştırılmasına ve 82. maddede öngörülen ödemelere ve katkılara ilişkin kurallar, düzenlemeler ve usuller· tavsiye edecektir;
    2. Hukuki ve Teknik Komisyon’un veya ilgili diğer her bağımlı organın tavsiyelerini gözönünde tutarak ve Kurul’uri onayına kadar; geçici olarak, Otorite’nin kurallarını, düzenlemelerini ve usullerini ve bu metinlerdeki her değişikliği kabul edecek ve uygulayacaktır. Bu kurallar, düzenlemeler ve usuller madenlerin araştırılmasına, Bölge’de keşif ve işletmeye ve Otorite’nin mali idaresine ve iç yönetimine ilişkin olacaktır. Öncelik, polimetal yumruların araştırılmasına ve işletilmesine ilişkin kurallarm, düzenlemelerin ve usullerin kabulüne verilecektir. Polimetal yumrulardan başka, her kaynağın araştınlmasına ve işletilmesine ilişkin kurallar, düzenlemeler ve usuller, bu konuda üyelerinden birinin Otorite’ye yapacağı talepten itibaren üç yıl içerisinde kabul edilecektir. Bütün kurallar düzenlemeler ve usuller Kurul tarafından onaylanıncaya kadar veya Kurul’ca açıklanan görüşler ışığında Meclis tarafından değiştirilinceye kadar, geçici olarak yürürlükte kalacaktır;
16. İşbu Kısma uygun olarak yapılan işler dolayısıyle Otorite’nin ödemesi veya Otorite’ye ödenmesi gereken meblağların ödenmesine dikkat edecektir;
17. üretim izni talep edenler arasında, III. Ek’in 7. maddesi gereğince ve o maddede öngörülen hallerde, bir seçim yapacaktır;
18. Otorite’nin yıllık bütçe tasansını, Kurul’un onayına sunacaktır;
19. Otorite’nin yetkisine giren her sorun veya konu hakkında izlenecek politikaya ilişkin olarak Kurul’a tavsiyelerde bulunacaktır;
20. 185. maddenin uygulanması yoluyla, üyelik sıfatına bağlı hak ve imtiyazların kullarulmasımn askıya alınması hususunda Kurul’a tavsiyelerde bulunacaktır;
21. Riayetsizlik hallerinde, Otorite adına Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi’ne başvuruda bulunacaktır;
22. u) fıkrasına uygun olarak başvurulan Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi’nin verdiği karan Kurul’a bildlrecek ve Kurul’a alınmasını gerekli gördüğü tedbirler hakkında tavsiyelerde bulunacaktır;
23. Bölge’de yürütülen faaliyetler dolayısıyle deniz çevresinde meydana gelebilecek ağır zararları önlemek amacıyle, acil durumlarda, gerektiğinde çalışmaları askıya almak veya değiştirmek emirleri de dahil olmak üzere, emirler verecektir;
24. Deniz çevresinin ağır bir zarara maruz kalacağı konusunda ciddi sebepler bulunduğu takdirde akitlerin: veya Teşebbüs’ün bazı bölgeleri işletmelerini durduracaktır;
25. Aşağıdaki konulara ilişkin mali kurallara, düzenlemelere ve usullere ait tasarıların hazırlanması ile uyumlu tali bir organ kuracaktır:
    1. 171. ila 175. maddelere uygun olarak mali yönetim;
    2. III. Ek’in 13. maddesinde ve 17. maddesinin 1. paragrafının c) fıkrasında öngörülen mali usuller;
26. İşbu Kısıma, Otorite’nin kurallarına, düzenlemelerin ve usullerine ve Otorite ile akdedilen mukavelelerin maddelerine ve hükümlerine uyulup uyulmadığını tespit etmek üzere, Bölge’de yürütülen faaliyetleri denctlemekle yükümlü bir deneticiler grubunu idare etmek ve denetlemek üzere uygun bir mekanizma tesis edecektir.

Madde 163

Meclis’in organları

1. Meclis’in organları olarak:

1. Bir Ekonomik Planlama Komisyonu;
2. Bir Hukuki ve Teknik Komisyon, kurulmuştur.

2. Komisyonlardan herbiri Taraf Devletlerce gösterilen adaylar arasından, Meclis tarafından seçilen 15 üyeden oluşacaktır. Bununla beraber Meclis, gerektiği takdirde, komisyonlardan birinin veya diğerinin yapısını, ekonomik ve etkinlik gereklerini gözönünde tutarak, genişletme kararı alabilir.

3. Bir komisyonun üyeleri, komisyonun yetkisine giren alanlar için gerekli vasıflara sahip olacaklardır. Komisyonlara görevlerini etkili bir biçimde yerine getirme imkânı vermek üzere Taraf Devletler, en yüksek yetki ile doğruluğa ve ilgili alanlar için aranılan vasıflara sahip adaylar belirleyeceklerdir.

4. Seçimler sırasında, hakkaniyete uygun bir coğrafi dağılım ve özel çıkarların temsil edilmesi zorunluluğu, gereken şekilde gözönünde bulundurulacaktır.

5. Aynı komisyon’a hiçbir Taraf Devlet birden fazla aday gösteremez. Hiç kimse birden fazla komisyon’a seçilmeyecektir.

6. Komisyon üyeleri beş yıllık bir süre için seçilecekİerdir. Aynı süre için yeniden seçilmeleri mümkün olacaktır.

7. Komisyonım bir ilyesinin görev süresinin bitiminden önce ölümü, ehliyetsizliği veya istifası halinde, Meclis, geri kalan görev süresini tamamlamak üzere aynı coğrafi bölgeden veya aynı çıkarlar grubunu temsil eden bir üye seçecektir.

8. Komisyonların üyeleri, Bölge’nin araştırılması ve işletilmesine ilişkin faaliyetlerin hiç birinden mali bir çıkar elde etmeyeceklerdir. Komisyonların üyeleri, görev yaptıkları komisyona karşı olan yükümlülükleri saklı kalmak üzere, görevlerinin sona ermesinden sonra dahi devredilen hiç bir sınai sırrı, III. Ek’in 14. maddesinin uygulanması yoluyla Otorite’ye devredilmiş sınai mülkiyete giren herhangi bir veriyi ve görevleri gereği öğrendikleri diğer herhangi bir gizli bilgiyi açığa vurmayacaklardır,

9. Her Komisyon görevlerini, Meclis tarafından tespit edilen, ilke ve direktiflere uygun olarak yerine getirecektir.

10. Her Komisyon, iyi bir şekilde çalışması için gerekli kuralları ve düzenlemeleri tespit edecek ve Meclis’in onayına sunacaktır.

11. Komisyonların karar alma usulleri, Otorite’nin kurallan, düzenlemeleri ve usulleri ile tespit edilecektir. Meclis’e yapılan tavsiyelere, gerektiğinde, komisyon bünyesinde ortaya çıkan görüş aynlıklarının özlü bir açıklaması da eklenecektir.

12. Komisyonlar normal olarak Otorite’nin Merkezinde görev yapacaklar ve görevlerini etkili bir şekilde yapabilmek için gerekli sıklıkta toplanacaklardır.

13. Görevlerini yerine getirirken, her komisyon, gerektiğinde, diğer bir komisyona, Birleşmiş Milletler Teşkilatı’nın veya uzmanlık kuruluşlarının yetkili herhangi bir organına veya ele alınan konuda yetkisi bulunan diğer herhangi bir uluslararası kuruluşa danışabilir.

Madde 164

Ekonomik Planlama Komisyonu

1. Ekonomik Planlama Komisyonu üyeleri özellikle madenlere ilişkin faaliyetler, maden kaynaklarının yönetimi uluslararası ticaret ve uluslararası ekonomi konularında istenilen vasıflara sahip olacaklardır. Meclis, Komisyon’un yapısının, istenilen nitelikleri tam olarak yansıtması için gayret gösterecektir. Komisyon’un üyeleri arasından en az ikisi; ekonomileri, Bölge’den çıkartılacak maden kategorilerinin ihracına çok sıkı bağlı olan kalkınmakta olan devletlerin vatandaşlarından olacaktır.

2. Komisyon:

1. Meclis’in talebi üzerine, Meclis’e, Bölge’de yürütülen faaliyetlere ilişkin olarak, işbu Sözleşmeye göre alınmış kararların uygulanması konusundaki tedbirleri teklif edecek;
2. ithalatçı ve ihracatçı devletlerin ve bunlar arasında özellikle kalkınmakta olan devletlerin çıkarlarını gözönünde bulundurarak; Bölge’den çıkartılabilecek madenlere ilişkin arz ve talep eğilimlerini ve bunlara ait verileri etkileyen etkenleri inceleyecek;
3. İlgili Taraf Devlet veya Devletler tarafından dikkatine sunulan 150 maddenin h) fıkrasında öngörülen olumsuz etkilere yol açabilecek butün durumları inceleyecek ve Meclis’e uygun olan tavsiyelerde bulunacak;
4. Bölge’de yürütülen faaliyetlerden olumsuz yönde etkilenen kalkınmakta olan devletler lehine bir tazminat sistemini veya ekonomik ayarlamayı kolaylaştıncı diğer yardım tedbirlerini 151. maddenin 10. Paragrafında öngörüldüğü gibi Kurul’a sunulmak üzere, Meclis’e teklif edecek; Meclis’e Kurul tarafından kabul edilen sistemin veya tedbirlerin, belirli hallerde, yürürlüğe konulması için gerekli tavsiyeleri yapacaktır.

Madde 165

Hukuki ve Teknik Komisyon

1. Hukuki ve Teknik Komisyon üyeleri, özellikle maden kaynaklarının araştırılması, işletilmesi ve işlenmesi, okyanus bilimi ve deniz çevresinin korunması konulannda veya denizdeki madenlere yönelik faaliyetlere veya diğer benzer alanlara ilişkin ekonomik ve hukuki meseleler konusunda gerekli vasıflara sahip olacaklardır. Meclis, Komisyon’un yapısının, istenilen vasıfları tam olarak yansıtması için gayret gösterecektir.

2. Komisyon:

1. Meclis’e, Otorite’nin görevlerinin icrası konusunda tavsiyelerde bulunacaktır;
2. 153, maddenin 3. paragrafına uygun olarak, Bölge’dc yürütülecek faaliyetlere ilişkin resmi ve yazılı çalışma planlarını inceleyecek ve Meclls’e tavsiyelerde bulunacaktır. Komisyon, tavsiyelerini yalnızca Ek III’ün hükümlerine dayandıracak ve bu konuda Meclis’e tam bir rapor verecektir;
3. Meclis’in talebi üzerine, gerektiğinde faaliyetleri yürüten her bir birim veya kişi veya ilgili devlet veya devletlerle dayanışmalarda ve işbirliğinde bulunarak, Bölge’de yürütülen faaliyetleri gözetleyecek ve Meclis’e rapor verecektir;
4. Bölge’de yürütülen veya yürütülecek faaliyetlerin ekolojik etkilerini değerlendirecektir;
5. Yetkili uzmanların görüşlerim gözönünde bulundurarak, deniz çevresinin korunması konusunda, Meclis’e tavsiyelerde bulunacaktır;
6. Bölge’de yürütülen faaliyetlerin ekpiojik etkilerinin değerlendirilmesi de dahil olmak üzere, ilgili bütün faktörleri gözönünde bulundurarak,162. maddenin 2. paragrafının o) fıkrasında öngörülen kuralları, düzenlemeleri ve usulleri tespit edecek ve Meclis’e sunacaktır;
7. Bu kuralları, düzenlemeleri ve usulleri zaman zaman yeniden inceleyecek ve gerekli ve temenni edilir gördüğü değişiklikleri Meclis’e tavsiye edecektir;
8. Bölge’de yürütülen faaliyetlerin deniz çevresinin kirlenmesi açısından doğuracağı tehlikeleri veya etkileri, kabul edilmiş ilmi metodlarla, muntazam bir şekilde müşahade etmeyi, ölçmeyi, değerlendirmeyi ve analiz etmeyi amaçlayan bir kontrol programının yürürlüğe konulmasına ilişkin tavslyleri Meclis’e yapacak; mevcut düzenlemelerin uygunluğunu ve bunlara riayeti sağlayacak; kontrol programının Meclis tarafından onaylanmasını takiben bunun icrasını koordine edecektir;
9. Meclis’e, Otorite adına, Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi’ne, özellikle 187. maddeyi gözönünde bulundurarak ve işbu Kısma ve buna tekabül eden Eklere uygun olarak, başvurmasını tavsiye edecektir;
10. i) fıkrasına uygun olarak konuyu ele alan Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesinin kararını vermesini takiben; Meclis’e alınacak tedbirler konusunda tavsiyelerde bulunacaktır;
11. Bölge’de yürütülen faaliyetler dolayısıyle deniz çevresinde meydana gelebilecek ağır zararları önlemek amacıyle, Meclis’e, acil durumlarda, gerektiğinde, çalışmaları askıya almaya veya değiştirmeye ilişkin olanları da dahil olmak üzere, emirler vermesini tavsiye edecektir; Meclis bu tavsiyeleri öncelikle inceleyecektir;
12. Deniz çevresi’nin ağır zarara maruz kalacağı konusunda ciddi nedenler bulunduğu takdirde, mukavele tarafları’nın veya Teşebbüs’ün bazı bölgeleri işletmelerini önlemesi için Meclis’e tavsiyede bulunacaktır;
13. Bölge’de yürütülen faaliyetleri kontrol edecek bir müfettişler grubunun idaresine, denetimine; ve işbu Kısma, Otorite’nin kuralları, düzenlemeleri ve usulleri ile Otorite ile akdedilen her mukavelenin hükümlerine ve şartlarına uyulup uyulmadığına ilişkin olarak Meclis’e tavsiyelerde bulunacaktır;
14. Üretim tavanını hesap edecek ve Meclis, gerektiğinde, Ek III’ün 7. maddesine uygun olarak, üretim izni için talepte bulunanlar arasından gerekli seçimi yaptıktan sonra, 151. maddenin 2 ila 7. paragraftan gereği, Otorite adına, üretim izinleri verecektir.

3. Komisyon üyeleri, kontrol ve denetim görevlerini yerine getirirlerken, Taraf Devletlerden herhangi birinin veya ilgili diğer herhangi bir tarafın talebi üzerine, bu devletin veya bu ilgili tarafın bir temsilcisince refakat edileceklerdir.

ALT BÖLÜM D -  SEKRETERLİK

Madde 166

Sekreterlik

1. Otorite’nin sekreterliği bir Genel Sekreter ve Otorite için gerekli personelden oluşacaktır. .

2. Genel Sekreter, Meclis tarafından teklif edilen adaylar arasından Kurulca dört yıl için seçilecek ve yeniden seçilmesi mümkün olabilecektir.

3. Genel Sekreter, Otorite’nin en yüksek memurudur ve Kurul’un Mecli ‘in bütün tali organların bütün toplantılarında bu sıfatla hareket edecektir. Genel Sekreter bu organlar tarafından kendisine verilecek diğer bütün idari görevleri yerine getirecektir.

4. Genel Sekreter, Otorite’nin faaliyetleri konusunda Kurul’a yıllık bir rapor sunacaktır.

Madde 167
Otorite’nin personeli

ı. Otorite’nin personeli bilimsel, teknik ve Otorite’nin idari görevlerini yerine getrmek üzere ihtiyaç duyacağı diğer sahalarda nitelikli kişilerden oluşacaktır.      

2. Personelin alınmasında ve kullanılma şartlarının tespitinde gözönüne alınan temel esas Otorite’ye en yüksek çalışma yetki ve dürüstlük vasıflarına sahip kişilerin hizmetlerini sağlamak gereği olacaktır. Bu esas saklı kalmak üzere, personel alınırken mümkün olduğu kadar geniş bir coğrafi temele dayalı bir tayin yapılmasının önemi gerektiği şekilde gözönüne alınacaktır.

3. Personel, Genel Sekreter tarafından atanacaktır. Personelin tayinlerine, ücretlerine ve işten çıkarılmalarına ilişkin şartlar ve şekiller Otorite’nin kurallarına, düzenlemelerine ve usullerine uygun olacaktır.

Madde 168

Sekreterliğin uluslararası olma niteliği

1. Genel Sekreter ve sekreterlik personeli görevlerini yerine getirirlerken herhangi bir hükümetten veya Otorite dışında diğer herhangi bir kaynaktan ne talimat isteyecekler veya ne de kabul edeceklerdir. Uluslararası memur sıfatları ile bağdaşmayacak her hareketten kaçınacaklar ve yalnız Otorite’ye karşı sorumlu olacaklardır, Her Taraf Devlet, Genel Sekreterin ve personelin görevlerinin münhasıran uluslararası niteliğine saygı göstermeyi ve kendilerine görevlerinin yerine getirilmesinde tesir etmeğe, çalışmamayı taahhüt eder. Bir memurun yükümlülüklerini yerine getirmede kusurlu olması halinde durum, Otorite’nin kurallarına, düzenlemelerine ve usullerine göre tespit edilen bir idari mahkemeye sunulacaktır.

2. Genel Sekreter ve memurlar, Bölge’deki araştırma ve işletme faaliyetlerinin herhangi birinden mali menfaat elde etmeyeceklerdir. Otorite’ye karşı sorumlulukları sakit kalmak şartıyle, Genel Sekreter ve nıemurlar, hiçbir sınai sırrı, Ek III’ün 14. maddesi uyarınca Otorite’ye devredilmiş sınai mülkiyete giren verilerden hiç birini ve ne de Otorite’nin hizmetinde veya onun adına yerine getirdikleri resmi görevler dolayısıyle öğrendikleri gizli bilgilerin hiç birini görevleri sona erdikten sonra dahi, açığa vurmayacaklardır.

3. Otorite’nin bir memurunun 2. paragrafta bellrtilen yükümlülüklere aykırı davranması, böyle bir aykırılıktan zarar gören bir Taraf Devletin veya gerçek kişinin veya 153. maddenin 2. paragafının b) fıkrası uyarınca bir Taraf Devletce desteklenen bir tüzel kişinin talebi üzerine, Otorite’nin kurallarına, düzenlemelerine ve usullerine göre tespit edilen bir mahkemede Otorite’nin söz konusu memur aleyhine dava açmasına yol açar. Zarar gören tarafın davaya katılma hakkı olacaktır. Mahkeme tavsiye ettiği takdi rde, Genel Sekreter söz konusu memuru işten çıkaracaktır.

4. Otorite’nin kuralları, düzenlemeleri ve usulleri, işbu maddenin uygulanmasına ilişkin esasları ihtiva edecektir.

Madde 169

Uluslararası kuruluşlar ve hükümet dışı kuruluşlarla danışmalar ve işbirliği

1. Otorite’nin yetkisine giren konularda, Meclis’in uygun bulması ile, Genel Sekreter uluslararası kuruluşlar ve Birleşmiş Milletler Teşkilatı Bkonomik ve Sosyal Meclisi’nin tanımış olduğu hükümet dışı kuruluşlarla, danışmalarda ve işbirliğinde bulunmak amacıyle anlaşmalar aktedecektir,

2. Genel Sekreterin 1. paragraf uyannca anlaşma akdettiği her kuruluş Otorite’nin organlarının toplantılarına, bu organların iç tüzüklerine uygun olarak, gözlemci sıfatıyle katılacak temsilciler tespit edebilir. Gerekli hallerde bu kuruluşların, görüşlerini bildirmelerini sağlamak için, usuller belirlenecektir.

3. Genel Sekreter, 1. paragrafta öngörülen hükümet dışı kuruluşlar tarafından kendi özel yetki alanlarına giren ve Otorite’nin çahşmalarına ilişkin olan konularda sunulan yazılı raporları Taraf Devletlere dağıttırabilir,

ALT BÖLÜM E  TEŞEBBÜS

Madde 170

Teşebbüs

1. Teşebbüs, Otorite’nin doğrudan doğruya 153. maddenin 2. paragrafının a) fıkrası gereğince Bölge’de faaliyetlerde bulunan ve aynı şekilde Bölge’den çıkarılan madenlerin taşınması, işlenmesi ve pazarlanması faaliyetlerini yürüten organı olacaktır.

2. Teşebbüs, Otorite’nin uluslararası hukuki kişiliği çerçevesinde, IV. Ek’de öngörülen hukuki ehliyete sahip olacaktır. Teşebbüs işbu Sözleşmeye ve Otorite’nin kurallarına, düzenlemelerine ve usullerine olduğu kadar, Kurul tarafından tespit edilen genel siyasete uygun olarak hareket edecek; Meclisin direktiflerine riayet edecek ve onun kontroluna tabi olacaktır.

3. Teşebbüs’ün esas iş yeri, Otorite’nin merkezinde olacaktır.

4. Teşebbüs 173. maddenin, 2. paragrafı ve IV. Ek’in 1l. maddesi uyarınca, görevlerini yerine getirebilmek için ihtiyacı olan mali kaynaklarla donatılmış olacak ve 144. madde ve işbu Sözleşmenin diğer ilgili maddeleri uyarınca kendisine transfer olunan teknolojiye sahip bulunacaktır.

ALT BÖLÜM F  OTORİTE’NİN MALİ TEŞKİLATI

Madde 171

Otorite’nin mali kaynakları

Otorite’nin mali kaynaklan aşağıdakileri ihtiva edecektir:

1. Otorite’nin üyelerinin, 160. maddenin 2. paragrafının e) fıkrasına göre tespit edilen katkılan;
2. Otorite’nin, Bölge’de yürütülen faaliyetler çerçevesinde III. Ek’in 13. maddesi uyarınca aldığı gelirler;
3. Teşebbüs tarafından, IV. Ek’in 10. maddesi uyannca devredilen meblağlar;
4. madde uyarınca alınan ödünçler;
5. Üyeler tarafından isteyerek yapılan veya diğer kaynaklardan gelen katkılar;
6. Kaynaklarını, Ekonomik Planlama Komisyonunun tavsiye etmesi gereken bir tazminat fonuna, 151. maddenin 10. paragrafı uyarınca yapılan ödemeler.

Madde 172

Otorite’nin yıllık bütçesi

Genel Sekreter, Ototite’nin yıllık bütçe projesini hazırlayacak ve Meclis’e sunacaktır. Meclis teklif olunan yıllık bütçe projesini inceleyecek ve varsa tavsiyeleri ile birlikte Kurul’a sunacaktır. Kurul, teklif olunan yıllık bütçe projesini inceleyecek ve 160. maddenin 2. paragrafının h) fıkrası uyarınca onaylayacaktır.

Madde 173

Otorite’nin giderleri

1. 171. maddenin a) fıkrasında öngörülen katkılar, Otorite’nin idari giderlerini karşılamak üzere ve Otorite bu amaçla, diğer kaynaklardan yeteri kadar gelir elde edinceye kadar, özel bir hesaba yatırılacaktır.

2. Otorite’nin mali kaynaklan ile önce idari giderler karşılanacaktır 171. maddenin a) fıkrasında öngörülen katkılar dışında idari giderlerin ödenmesinden arta kalan kaynaklar, inter alia:

1. 171.madde ve 160. maddenin 2. paragrafının g) fıkrası uyarınca paylaştırılabilir;
2. Teşebbüs’ün 170. maddenin 4 paragrafında öngörülen mali kaynaklarla donatılmasında kullanılabilir;
3. 151. maddenin 10. paragrafı ve 160. maddenin 2. paragrafının 1) fıkrası uyarınca kalkınmakta olan devletlerin zararlarının karşılanmasında kullanılabilir.

Madde 174

Otorite’nin ödünç alma mukaveleleri akdetme yetkisi

1. Otorite’nin ödünç alma mukaveleleri akdetme yetkisi olacaktır.

2. Kurul bu yetkinin sınırlarını, 160. maddenin 2. paragrafının. f) fıkrası uyarınca kabul edilen Mali Tüzük’te tespit edecektir.

3. Meclis, Otorite’nin bu yetkisini icra edecektir.

4. Taraf Devletler, Otorite’nin borçlarından sorumlu olmayacaklardır.

Madde 175
Hesapların yıllık kontrolü

Otorite’nin raporları, defter ve hesapları, yıllık mali varlıklar da dahil olmak üzere, her yıl, Kurulca atanan bağımsız bir denetçi tarafından denetlenecektir.

ALT BÖLÜM G  HUKUKİ STATÜ, AYRICALIK VE BAĞIŞIKLIKLAR

Madde 176

Hukuki statü

Otorite uluslararası hukuk kişiliğine ve görevlerini yerine getirmek ve amaçlarına erişmek için gerekli olan hukuki ehliyete sahip olacaktır.

Madde 177

Ayııcalık ve bağışıklıklar

Görevlerini yerine getirebilmek için Otorite, Taraf Devletlerin her birinin ülkesinde, işbu alt bölümde öngörülen ayrıcalık ve bağışıklıklardan yararlanacaktır. Teşebbüs’e ilişkin ayrıcalık ve bağışıklıklar, IV. Ek’in 13. maddesinde öngörülenler olacaktır.

Madde 178

Yargı ve icra bağışıklığı

Otorite ile mallan ve alacakları, özel bir durumda Otorite açık bir şekilde vazgeçmedikçe, yargı ve icra bağışıklığından yararlanacaktır.

Madde 179

Arama ve diğer her türlü zorlamadan bağışıklık

Otorite’nin mallan ve alacakları, nerede ve kimin elinde bulunursa bulunsun aramadan, el koymadan, müsadereden, kamulaştırmadan veya idarenin veya yasamanın aldığı bir tedbirden kaynaklanan diğer her türlü zorlamadan muaf olacaktır.

Madde 180

Her türlü kontroldan, kısıtlamadan, düzenlemeden veya moratoryumdan bağışıklık

Otorite’nin malları ve alacakları her türlü kontrolden, kısıtlamadan veya düzenlemeden ve her türlü moratoryumdan muaf olacaktır. 

Madde 181

Otorite’nin arşivleri ve resmi haberleşmeleri

1. Otorite’nin arşivleri, nerede olursa olsun, dokunulmaz olacaktır,

2. Sınai Mülkiyete dahil olan veriler, sınai sırlara giren bilgiler ve benzer bilgiler ile personelin dosyaları, umumun ulaşabileceği arşivlerde muhafaza edilmeyecektir.

3. 3. Taraf Devletlerden her biri, resmi haberleşmeleri konusunda, Otorite’ye en az diğer uluslararası kuruluşlara bahşettikleri müsait davranışı bahşedecektir.

Madde 182

Otorite’nin bünyesindeki kişilerin ayrıcalık ve bağışıklıkları

Taraf Devletlerin Kurul’un, Meclis’in veya Kurul’un veya Meclis’in organlarının toplantılarına katılan temsilcileri ile Genel Sekreter ve Otorite’nin personeli, Taraf Devletlerden her birinin ülkesinde;

1. Duruma göre temsil ettikleri devletin veya Otorite’nin özel bir olayda açık bir şekilde vazgeçtikleri oran saklı kalmak üzere; görevlerinin icrası sırasındaki fiiller için yargı bağışıklığı ve icra bağışıklığından yararlanacaklardır;
2. İlgili Taraf Devletin vatandaşı olmamaları şartı ile, bu devletin, diğer Taraf Devletlerin aynı düzeydeki temsilcilerine, memurlarına ve görevlilerine tanıdığı muhaceret kısıtlamaları, yabancıların tesciline ilişkin talepler ve milli görev yükümlülükleri konusundaki istisnaların aynıları ile kambiyo kısıtlamalarına ilişkin kolaylıkların aynılarından ve seyahat kolaylıklarına ait işlemlerin aynılarından yararlanacaklardır.

Madde 183

Vergi veya harç ve gümrük resimlerinden muafiyet

l. Görevlerinin icrasında Otorite, mallan, alacakları ve gelirleri ile keza işbu Sözleşme ile tanınan faaliyetleri ve muameleleri, her türlü doğrudan vergiden muaf olacaktır; Otorite’nin resmi kullanımı için ithal veya ihraç ettiği mallar her türlü gümrük resminden muaf olacaktır, Otorite, yapılan hizmetler karşılığındaki ödemeler konusunda herhangi bir vergi istisnası talep etmeyecektir.

2. Eğer, Otorite’nin görevlerinin icrası için gerekli· olan, maddi değerdeki malların veya hizmetlerin satın alınması Otorite tarafından veya onun hesabına gerçekleştirilmişse ve bu mal veya hizmetlerin bedelleri vergi, resim veya harçlar ihtiva ediyorsa, Taraf Devletler bu vergi, resim veya harçlardan muafiyet için, veya bunların geri iadesini sağlamak için, mümkün olduğu ölçüde, uygun tedbirleri alacaklardır. İşbu maddede öngörülen muafiyet rejimi içerisinde ithal edilen veya satın alınan mallar, muafiyeti tanıyan devletin ülkesi üzerinde satılamayacağı gibi diğer bir şekilde başkasına da devredilemeyecektir; meğer ki bu hususlar, devlet ile uyuşulan şartlarda gerçekleştirilsin,

3. Taraf Devletler, Otorlte’nin, Genel Sekretere ve Otorite’nin personeli ile kendi vatandaşları olmaması kayıt ve şartıyla, Otorite için görev yapan uzmanlara ödediği ücret, maaş ve diğer meblağları doğrudan doğruya veya dolaylı olarak esas alan hiç bir vergi tahsil etmeyeceklerdir.

ALT BÖLÜM H - ÜYELERİN HAKLARINI KULLANMALARININ VE AYRICALIKLARININ ASKIYA ALINMASI

Madde 184

Oy hakkının askıya alınması

Otorite’ye olan katkılarının ödenmesinde geciken bir Taraf Devlet, gecikmiş ödemelerinin tutarı, geçen tam iki yıllık katkı payına eşit veya fazla ise, oylamalara katılamayacaıktır. Bununla beraber Kurul, bu gecikmenin bu devletin iradesi dışında olan durumlardan ileri geldiğini görürse, bu devletin oylamaya katılmasına izin verebilir.

Madde 185

Üyelikten doğan hakların kullanıımasının, ayrıcalıkların ileri sürülmesinin askıya alınması

1. İşbu Kısım hükümlerini ağır ve sürekli bir şekilde ihlal eden bir Taraf Devletin, Medis’in tavsiyesi üzerine, üyelik sıfatına bağh hak ve ayrıcalıklan kullanması Kurul tarafından askıya alınabilir.

2. Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazhklar Dairesi sözkonusu Devletin işbu Kısmı ağır ve sürekli bir şekilde ihlal ettiğini tespit etmedikçe, 1. paragraf uyarınca hiç bir karar alınamaz.

BÖLÜM 5

UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ VE İSTİŞARI MÜTALAALAR

Madde 186

Deniz Hukuku Uluslararası Mahkemesi’nin Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi

İşbu Bölüm, XV. Kısım ve VI. Ek hükümleri, Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi’nin kuruluşunu ve yetkisini kullanış şeklini düzenleyecektir.

Madde 187

Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi’nin yetkisi

Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi’nin, işbu Kısım ve buna ilişkin Ek’ler uyarınca, Bölge’de yürütülen faaliyetlerle ilgili olarak aşağıdaki uyuşmazlık çeşitleri hakkında yetkisi olacaktır;

1. Taraf Devletler arasında işbu Kısmın ve buna ilişkin Ek’Ierin yorumlanması veya uygulanması hakkındaki uyuşmazlıklar;
2. Bir Taraf Devlet ile Otorite arasında aşağıdaki konularda çıkacak uyuşmazlıklar:
   1. Otorite’nin veya bir Taraf Devletin işbu Kısım veya buna ilişkin Ek’lerin hükümlerine veya bu hükümlere göre Otorite, tarafından kabul edilen kurallara, düzenlemelere veya usullere aykırı olduğu ileri sürülen fiilleri veya ihmalleri dolayısıyle ortaya çıkan uyuşmazlıkları
   2. Otorite’nin, yetkisini aştığı veya yetki saptırması teşkil ettiği ileri sürülen fiillerinden ortaya çıkan uyuşmazlıklar;
3. İster Taraf Devletler, Otorite veya Teşebbüs veya ister 153. maddenin 2. paragrafının b) fıkrasında öngörülen Devlet şirketleri veya gerçek yahut tüzel kişiler sözkonusıı olsun bir mukavelenin taraftan arasında ortaya çıkan, aşağıdaki konulardaki uyuşmazlıklar:
   1. Bir mukavelenin veya bir çalışma planının yorumlanmasına veya icrasına ilişkin uyuşmazlıklar;
   2. Mukavelenin taraflanndan birinin Bölge’de yürütülen faaliyetlere ilişkin ve diğer tarafı etkileyen veya onun yasal çıkarlarını doğrudan zedeleyen fiillerinden veya ihmallerinden doğan uyuşmazlıklar;
4. Otorite ile, 153. maddenin 2. paragrafının h) fıkrası uyarınca bir Devlet tarafından desteklenen ve III. Ek’in 4. maddesinin paragrafında ve 13. maddesinin 2. paragrafında belirtilen şartlara uyan bir talep sahibi, arasında, mukavele akdinin reddine veya mukavelenin müzakeresi sırasında ortaya çıkan hukuki bir soruna ilişkin uyuşmazlıklar;
5. III. Ek’in 22. maddesi uyarınca Otorite’nin sorumlu olduğu iddia edilen ve Otorite ile bir Taraf Devlet, bir devlet şirketi veya gerçek veya 153. maddenin 2. paragrafının b) fıkrası uyarınca desteklenen bir tüzel kişi arasında çıkan uyuşmazlıklar;
6. İşbu Sözleşmede Daire’nln yetkisinin açık bir şekilde belirtildiği diğer bütün uyuşmazlıklar.

Madde 188

Uyuşmazlıkların Deniz Hukuku Uluslararası Mahkemesinin özel bir Dairesine veya Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi’nin ad hoc bir dairesine veya zorunlu bir ticari hakemliğe sunulması

1. Taraf Devletler arasında çıkan ve 187. maddenin a) fıkrasında öngörülen uyuşmazlıklar:

1. VI Ek’i 15  ve    madesine  göre  kurulan  Deniz  Hukuku  Uluslararası Mahkemesi’nin özel bir dairesine, uyuşmazlığa taraf  olanların talebi üzerine; veya
2. Ek’in 36. maddesine göre kurulan Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi’nin özel bir dairesine; uyuşmazlığa taraf olanlardan herhangi birinin talebi üzerine,

götürülebilir.

2. a) 187. maddenin c) fıkrasının, i) bendinde öngörülen, bir mukavelenin yorumlanmasına veya uygulanmasına ilişkin uyuşmazlıklar, uyuşmazlığa taraf olanlar başka türlü kararlaştırmadıkça, uyuşmazlığa taraf olanlardan herhangi birinin talebi üzerine, zorunlu ticari hakemliğe sunulacaktır. Böyle bir uyuşmazlığın sevkedildiği ticari hakem mahkemesi işbu Sözleşmenin yorumuna ilişkin bir konuda karar vermeye yetkili olmayacaktır. Eğer uyuşmazlık XI. Kısının ve Bölge’de yürütülen faaliyetler konusunda o Kısma ilişkin eklerin yorumuna ait bir hususu ihtiva ediyorsa, bu husus karar verilmek üzere Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi’ne havale edilecektir.

b) Böyle bir Hakemliğin başlangıcında veya devamı sırasında Hakem Mahkemesi uyuşmazlığa taraf olanlardan birinin talebi üzerine veya res’en, kararının, Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi’nin bir kararına bağlı olduğunu tespit ederse, bu hususu karar verilmek üzere Daire’ye havale edecektir. Hakem Mahkemesi daha sonra, Daire’nin kararına uygun olarak,
hükmünü verecektir.

c) Mukavele’de, uyuşmazlığa uygulanabilecek hakemlik usulü konusunda bir hüküm bulunmaması halinde, taraflar başka türlü karar vermedikçe, tahkim UNCITRAL Tahkim Tüzüğü’ne göre veya Otorite’nin kurallarında, düzenlemelerinde ve usullerinde öngörülen diğer herhangi bir Tahkim düzenine göre yürütülecektir.

Madde 189

Otorite’nin kararlanna ilişkin yetki kısıtlaınası

Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi’nin, işbu Kısma uygun olarak Otorite’nin kullanacağı, kendi ihtiyarındaki yetkileri konusunda yetkisi olmayacaktır; Otorite’nin ihtiyarındakl yetkilerin kullanılması konusunda Daire hiç bir durumda Otorite’nin yerine geçemeyecektir. 191. maddeye halel gelmemek şartiyle, Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi, kendisine 187. madde uyarınca tanınmış olan yetkilerini kullanırken, Otorite’nin bir kuralının, düzenlemesinin veya usulünün işbu Sözleşmeye uygun olup olmadığı konusunda hüküm vermeyecek ve bu kuralı, düzenlemeyi veya usulü geçersiz beyan edemeyecektir. Daire’nin yetkisi Otorite’nin kurallarının, düzenlemelerinin veya usullerinin uygulanmasının, özel durumlarda, uyuşmazlığa taraf olanların mukaveleden doğan yükümlülükler ile veya işbu Sözleşme ile kendilerine düşen yükümlülüklerle ters düşüp düşmediğine; yetkisizliğe veya yetki saptırmasına ilişkin başvurulara; keza, taraflardan birinin diğeri aleyhine bu sonuncunun mukaveleden doğan yükümlülüklerini veya işbu Sözleşme ile kendisine düşen yükümlülükleri yerine getirmemesinden doğan zarar ziyanın giderilmesine ve diğer düzeltmelere ilişkin talepler hakkında karar vermekle sınırlı olacaktır.

Madde 190

Dava safhalarına katılına ve destek sağlamış taraf Devletlerin mahkeme huzuruna çıkmaları

l. 187. maddede öngörülen bir uyuşmazlığa taraf olan bir gerçek veya tüzel kişiyi destekleyen Taraf Devlet, uyuşmazlıktan haberdar edilecek ve kendisinin yazılı ve sözlü görüşler bildirerek davaya katılmaya hakkı olacaktır.

2. 187. maddenin c) fıkrasında öngörülen bir uyuşmazlığa ilişkin olarak bir Taraf Devlete karşı, diğer bir Taraf Devletçe desteklenen bir gerçek veya tüzel kişi tarafından dava açıldığında, davalı devlet, bu kişiyi destekleyen devletten desteklediği kişi adına duruşmaya çıkmasını talep edebilir. Çıkılmadığı takdirde, davalı Devlet, kendi tabiyetindeki bir tüzel kişi ile kendisini temsil ettirebilir.

Madde 191  
İstişarl mütalaalar

Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi, Kurul’un veya Meclis’in talebi üzerine, bunların faaliyelleri çerçevesinde ortaya çıkan hukuki sorunlar hakkında istişari mütalaa verecektir. Bu mütalaalar en kısa sürede verilecektir.

KISIM XII

DENİZ ÇEVRESİNİN KORUNMASI VE MUHAFAZASI

BÖLÜM 1

GENEL HÜKÜMLER

Madde 192

Genel nitelikte yükümlülük

Devletler deniz çevresini korumak ve muhafaza etmekle yükümlüdürler,

Madde 193

Doğal kaynaklarını işletme konusunda devletlerin egemen hakları

Devletlerin çevre· konusundaki politikalarına göre ve deniz çevresini koruma ve muhafaza etme yükümlülüklerine uygun olarak, doğal kaynaklarını işletme konusunda egemen hakları vardır.

Madde 194

Deniz çevresinin kirlenmesinin önlenmesine, azaltılmasına ve kontrol altına alınmasına yönelik tedbirler

1. Devletler, ayrı ayrı veya ortaklaşa olarak, hangisi uygun ise, kaynağı ne olursa olsun deniz çevresinin kirlenmesini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için işbu Sözleşme ile bağdaşan her tedbiri alacaklardır; devletler bu amaçla; yetenekleri ölçüsünde, sahip oldukları en uygun vasıtaları uygulamaya koyacaklar ve bu konudaki politikalarında uyum sağlamaya gayret edeceklerdir,
2. Devletler, kendi yetki ve kontrolleri altıudaki faaliyetlerin diğer Devletlere ve bunların çevrelerine kirlilik yolu ile zarar vermemesi ve kendi yetki veya kontrolleri altındaki olaylardan veya faaliyetlerden doğan kirliliğin, işbu Sözleşme ile egemen haklar icra ettikleri bölgelerden öteye taşmaması için gerekli bütün tedbirleri alacaklardır.
3. İşbu Kısım uyarınca alınan tedbirler, deniz çevresini kirleten bütün kaynaklar ile ilgili olacaktır. Bu tedbirler, diğerleri yanında, mümkün olduğu ölçüde, özellikle aşağıdakileri asgariye indirmeye yönelik olacaktır:
   1. Zehirli, zararlı veya tehlikeli maddelerin, özellikle kalıcı maddelerin, kara kökenli kaynaklardan, atmosferden veya atmosfer aracılığı ile veya suya batırma yolu ile boşaltılması;
   2. Gemilerin sebep olduğu kirlilik; özellikle kazaları önlemeyi ve tehlike durumlarına karşı koymayı, denizdeki faaliyetlerin güvenliğini sağlamayı iradi veya gayri iradi artıkları önlemeyi ve gemilerin dizaynı, inşaası, donatımı ve işletilmesini düzenlemeyi amaçlayan tedbirler;
   3. Deniz yatağının ve bunların toprak altının doğal kaynaklarının araştırılmasında ve işletilmesinde kullanılan tesis ve makinalardan kaynaklanan kirlilik; özellikle kazalan önlemeyi ve tehlike durumlarına karşı koymayı, denizdeki faaliyetlerin güvenliğini sağlamayı, bu tesis ve makirıaların dizaynı, inşaası, donatımı ve işletilmesini düzenlemeyi amaçlayan tedbirler;
   4. Deniz çevresinde faaliyette bulunan diğer tesis ve makinalardan kaynaklanan kirlilik; özelikle, kazaları önlemeyi ve tehlike durumlarına karşı koymayı, denizdeki faaliyetlerin güvenliğini sağlamayı, bu tesis ve makinaların dizaynı, inşaası, donatımı ve işletilmesini düzenlemeyi amaçlayan tedbirler,
4. Deniz çevresinin kirlenmesinin önlenmesi, azaltılması veya kontrol altına alınması amacıyle tedbirler alırlarken, devletler, işbu Sözleşmeye uygun olarak haklarını kullanan veya yükümlülüklerini yerine getiren diğer devletlerin faaliyetlerine her türlü haksız müdahaleden kaçınacaklardır.
5. İşbu Kısma uygun olarak alınan tedbirler, ender veya hassas olan
   ekosistemlerin korunması ve muhafazası için gerekli olanlar ile azalma halinde, tehdit altında veya yok olma yolunda olan deniz türleri ve diğer organizmaların yetişme yerlerinin korunması ve muhafazası için gerekli olanları içerecektir.

Madde 195

Zararın veya tehlikelerin yerlerini değiştirmeme veya bir tip kirlilik yerine diğer tipi ikame etmeme yükümlülüğii

Deniz çevresinin kirlenmesinin önlenmesi, azaltılması veya kontrol altına alınması amacıyle tedbirler alırlarken, devletler, zararın veya tehlikelerin yerlerini doğrudan doğruya veya dolaylı olarak bir bölge’den diğerine nakletmeyecek şekilde ve bir tip kirlilik yerine diğer bir tipi ikame etmeyecek şekilde hareket edeceklerdir.      

Madde 196

Teknoloji kullanımı veya yabancı veya yeni türlerin dahil edilmesi

1. Devletler deniz çevresinin, kendi yetkileri çerçevesinde veya kontrolları altında teknoloji kullanımından veya deniz çevresinin bir bölümüne, burada önemli ve zararlı değişikliklere yol açabilecek yabancı ve yeni türlerin kasten veya kazaen dahil edilmesinden kaynaklanan kirliliğinin önlenmesi, azaltılması ve kontrol altına alınması için gerekli bütün tedbirleri alacaklardır.        

2. İşbu madde, işbu Sözleşmenin deniz çevresinin kirlenmesinin önlenmesini, azaltılmasını ve kontrol altına alınmasını amaçlayan tedbirlere ilişkin hükümlerinin uygulanmasını etkilemeyecektir.

BÖLÜM 2

EVRENSEL ve BÖLGESEL İŞBİRLİĞİ

Madde 197

Evrensel veya bölgesel düzeyde işbirliği

Devletler bölgesel özellikleri gözönünde bulundurarak; evrensel düzeyde ve gerektiğinde bölgesel düzeyde, doğrudan doğruya veya yetkili, uluslararası kuruluşlar aracılığı ile deniz çevresini korumak ve muhafaza etmek üzere kural ve ilkeler ile işbu Sözleşmeyle bağdaşan uluslararası nitelikteki uygulama ve usullerin tespiti ve kabulü hususunda işbirliğinde bulunacaklardır.

Madde l98

Çok yakın bir zarar tehlikesinin veya gerçek bir zararın bildirilmesi

Deniz çevresinin kirlilik dclayısıyle çok yakın bir zarar tehlikesi ile karşı karşıya bulunduğu veya zarar gördüğü durumdan haberdar olan her devlet bu durumdan bu zararlara maruz kalacağını düşündüğü diğer devletler ile yetkili uluslararası kuruluşları derhal haberdar edecektir.

Madde 199

Kirliliğe karşı acil planlar

198. maddede öngörülen durumlarda, etkilenen bölgede bulunan devletler, yeteneklerine göre ve yetkili uluslararası kuruluşlar, mümkün olan ölçüde, kirlenmenin etkilerini ortadan kaldırmak ve zararları önlemek veya asgariye indirmek amacıyle işbirliğinde bulunacaklardır. Bu amaçla, devletler deniz çevresinin kirlenmesine yol açan olaylara karşı koymak için ortaklaşa acil durum planlan düzenleyecekler ve geliştireceklerdir.

Madde 200

İncelemeler, araştırma programları ve bilgi ve verilerin değiş tokuşu

Devletler, deniz çevresinin kirlenmesi hakkında incelemeler yapmak, bilimsel araştırma programlanna girişmek ve bilgi ve verilerin değiş tokuşunu desteklemek amacıyla, doğrudan doğruya veya yetkili uluslararası kuruluşlar aracılığı ile işbirliğinde bulunacaklardır. Devletler, kirliliğin niteliğinin ve genişliğinin, kirlenmeye maruz kalma durumunun, kirliliğin oluştuğu yolların, kirliliğin sebep olacağı tehlikelerin ve bunlara karşı mümkün olan çarelerin tespiti konulannda gerekli olan bilgilerin toplanmasını amaçlayan bölgesel ve evrensel programlara faal bir şekilde katılmak için gayret göstereceklerdir.

Madde 201

Düzenlemelerin tesbiti için bilimsel kriterler

200. maddenin uygulanması ile toplanan bilgi ve veriler muvacehesinde Devletler, doğrudan doğruya veya yetkili uluslararası kuruluşlar aracılığı ile deniz çevresinin kirlenmesinin önlenmesi, azaltılması ve kontrol altına alınmasını amaçlayan kural ve ilkeler ile tavsiye edilen uygulama ve usullerin tespiti ve kabulü için uygun bilimsel kıstaslar tespit etmek üzere işbirliğinde bulunacaklardır.

BÖLÜM 3

TEKNİK YARDIM

Madde 202

Kalkınmakta olan devletlere bilimsel ve teknik yardım

Devletler, doğrudan doğruya veya yetkili uluslararası kuruluşlar aracılığı ile hareket ederek, aşağıdaki hususları gerçekleştireceklerdir:

a) Deniz çevresini korumak ve muhafaza etmek ve deniz kirliliğini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak üzere bilimsel alanda, eğitim alanında, teknik alanda ve diğer alanlarda kalkınmakta olan devletlere yardım programları geliştirmek. Bu yardım özellikle şu hususları içerecektir: ·

1. Bu devletin bilimsel ve teknik personelini oluşturmak;
2. Bu personelin ilgili uluslararası programlara katılmaiannı kolaylaştırmak;
3. Bu devletlere gerekli malzeme ve imkânları sağlamak;
4. Bu devletlerin, bu malzemeyi bizzat yapma yeteneklerini artırmak;
5. Danışma hizmetleri sağlamak ve araştırma, sürekli denetim, eğitim programlarına ve diğer programlara ilişkin maddi imkânları geliştirmek;

b) Deniz çevresinin önemli ölçüde kirlenmesi tehllkesinf doğuracak büyük kazaların etkilerini asgari düzeye indirmelerine yardım etmek için, özellikle kalkınmakta olan devletlere, uygun yardım sağlamak;

c) Ekolojik dcğerlerıdirmelerin yapılması için, özelikle kalkınmakta olan devletlere, uygun yardım sağlamak.

Madde 203

Kalkınmakta olan devletlere karşı tercihli uygulama

Deniz çevresinin kirlenmesini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak veya kirliliğin etkilerini asgari düzeye indirmek üzere uluslararası kuruluşlar, kalkınmakta olan devletlere aşağıdaki konularda tercihli işlem sağlayacaklardır:

1. Fonlar ve uygun teknik yardım imkanları sağlanması; ve
2. kendi ihtisas hizmetlerinin kullanılması.

BÖLÜM 4

SÜREKLİ GÖZLEME VE EKOLOJİK DEĞERLENDİRME

Madde 204

Kirlenme tehlikelerinin ve kirliliğin etkilerinin sürekli gözlenmesi

1. Devletler, mümkün olduğu ölçüde ve diğer devletlerin hakları ile bağdaşır bir şekilde, doğrudan doğruya veya yetkili uluslararası kuruluşlar aracılığı ile, deniz çevresinin kirlenme tehlikesini veya bu kirliliğin etkilerini, kabul edilmiş bilimsel metodlarla gözlemeye, ölçmeye, değerlendirmeye ve analiz etmeye gayret göstereceklerdir.
2. Devletler, özellikle, izin verdikleri veya kendilerinin giriştikleri bütün faaliyetlerin etkilerini, bunların deniz çevresinin kirlenmesi tehlikesi doğurup doğurmayacağını tespit etmek amacıyle, sürekli olarak denetleyecekterdir.

Madde 205
Raporların yayımı

Devletler, 204. maddenin uygulanması ile elde edilen sonuçlara ilişkin  raporlar yayınlacaklar veya bu çeşit raporları, bütün devlerin emrine sunacak olan yetkili uluslararası kuruluşlara, uygun aralıklarla göndereceklerdir.

Madde 206

Faaliyetlerin sonradan ortaya çıkacak etkilerinin değerlendirilmesi

Devletlerin, kendi yetkileri veya kontrolları altında planlanan faaliyetIerin deniz çevresinin önemli ölçüde kirlenmesine veya etkin ve zararlı bir şekilde değişikliğe uğramasına sebep olacağına dair haklı nedenleri bulunduğu takdirde; bunlar mümkün olduğu ölçüde, bu faaliyetlerin bu çevre üzerinde sonradan görülebilecek etkilerini değerlendirecekler ve bu değerlendirmelerin sonuçlarım 205. maddede öngörüldüğü şekilde rapor edeceklerdir.

BÖLÜM 5

DENİZ ÇEVRESİNİN KİRLENMESİNİN ÖNLENMESİNİ, AZALTILMASINI VE KONTROL ALTINA ALINMASINI AMAÇLAYAN ULUSLARARASI DÜZENLEME VE İÇ HUKUK

Madde 207
Kara kökenli kirlilik

1. Devletler, akarsulardan, haliçlerden, petrol boruları ve boşaltma tesislerinden ileri gelenler de dahil olmak üzere, deniz çevresinin kara kökenli kirliliğini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için uluslararası alanda kabul edilmiş kurallar ve ilkeler ile tavsiye edilen uygulama ve usulleri gözönünde bulundurarak kanunlar ve kurallar kabul edeceklerdir.

2. Devletler, bu kirliliği önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için gerekli olabilecek diğer bütün tedbirleri alacaklardır.

3. Devletler, uygun bölgesel düzeyde bu konudaki politikalannı, uyumlu hale getirmek için gayret göstereceklerdir.

4. Devletler, özellikle yetkili uluslararası kuruluşlar veya bir diplomatik konferans aracılığı ile hareket ederek ve bölgesel’ özellikleri, kalkınmakta olan devletlerin ekonomik yeteneklerini ve ekonomik kalkınmalarının gereksinimlerini gözönünde bulundurarak, bu kirliliği önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için evrensel ve bölgesel düzeyde kural ve ilkeler ile tavsiye edilmiş uygulama ve usulleri kabul etmek için gayret göstereceklerdir. Bu kural ve ilkeler ile tavsiye edilen uygulama ve usuller, gerektiğinde, zaman zaman yeniden incelenecektir.

5. 1 ., 2., ve 4. paragraflarda öngörülen kanunlar, kurallar ve tedbirler ile kural ve ilkeler deniz çevresine zehirli veya zararlı maddelerin, özellikle kalıcı maddelerin boşaltılmasını mümkün olduğu ölçüde, sınırlamaya yönelik olanları ihtiva edecektir.

Madde 208

Ulusal yetki alanına dahil deniz yatağına ilişkin faaliyetlerden kaynaklanan kirlilik

1. Sahildar devletler, deniz yataklarına ilişkin ve kendi yetkilerindeki faaliyetlerden doğrudan doğruya veya dolaylı olarak · kaynaklanan veya 60. ve 80. maddeler uyarınca kendi yetkileri altındaki suni adalardan, tesislerden ve yapılardan kaynaklanan deniz çevresi kirliliğini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için kanun ve kurallar kabul edeceklerdir.

2. Devletler, bu kirliliği önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için gerekli olabilecek diğer bütün tedbirleri alacaklardır.        

3. Bu kanunlar, kurallar ve tedbirler, uluslararası kurallar ve ilkelerden veya uluslararası nitelikte tavsiye edilmiş uygulama ve usullerden dahaaz etkili olmayacaktır.

4. Devletler, uygun bölgesel düzeyde bu konudaki politlkalarım uyumlu hale getirmek için gayret göstereceklerdir.

5. Devletler, özellikle yetkili uluslararası kuruluşlar veya bir diplomatik konferans aracılığı ile hareket ederek, l. paragrafta öngörülen deniz çevresi kirliliğini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için evrensel ve bölgesel düzeyde, kural ve ilkeler ile tavsiye edilmiş uygulama ve usulleri kabul edeceklerdir. Bu kural ve ilkeler ile tavsiye edilen uygulama ve usuller, gerektiğinde, zaman zaman yeniden incelenecektir.

Madde 209

Bölge’de yürütülen faaliyetlerden kaynaklanan kirlilik

1. Bölge’de yürütülen faaliyetlerden kaynaklanan deniz çevresi kirliliğini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için uluslararası kurallar, düzenlemeler ve usuller XI. Kısıma uygun olarak kabul edilecektir. Bu kurallar; düzenlemeler ve usuller, gerektiğinde, zaman zaman yeniden incelenecektir.

2. İşbu Bölümün ilgili hükümleri saklı kalmak üzere, devletler, duruma göre, kendi bayraklarını taşıyan, kendi ülkelerinde tescil edilmiş veya kendi yetkilerine tabi, gemilerin, tesislerin, yapıların veya diğer makinaların Bölge’de gerçekleştirdikleri faaliyetlerden kaynaklanan deniz çevresi kirliliğini önlemek, azaltmak ve kontrol· altına almak için kanunlar ve kurallar kabul edeceklerdir; bu kanunlar ve kurallar, 1. paragrafta öngörülen uluslararası kurallardan, düzenlemelerden ve usullerden daha az etkili olmayacaktır

Madde 210

Suya batırmadan kaynaklanan kirlilik

1. Devletler, deniz çevresinin suya batırma yoluyla kirliliğini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak amacıyle kanunlar ve kurallar kabul edeceklerdir.

2. Devletler bu kirliliği önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için gerekli olabilecek diğer bütün tedbirleri alacaklardır.

3. Bu kanunlar, kurallar ve tedbirler, suya batırmanın hiç bir şekilde devletlerın yetkili makamlarının izni olmaksızın yapılmamasını sağlayacaktır.

4. Devletler, özellikle, yetkili uluslararası kuruluşlar veya bir diplomatik konferans aracılığı ile hareket ederek, bu kirliliği önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için; evrensel ve bölgesel düzeyde kural ve ilkeler ile tavsiye edilmiş uygulama ve usulleri kabul etmek için gayret gösterecek lerdir. Bu kural ve ilkeler ile tavsiye edilen bu uygulama ve usuller, gerektiğinde, zaman zaman yeniden incelenecektir.

5. Kara sularında ve münhasır ekonomik bölgede veya kıta sahanlığı üzerinde suya batırma, sahildar devletin önceden açık rızası olmaksızın olamaz; bu devletin, coğrafi durumları nedeniyle bu batırmanın zararlı etkilerine maruz kalabilecek diğer devletlerle konuyu gerektiği şekilde inceledikten sonra, bu batırmaya izin vermeye, bunu düzenlemeye ve kontrol
etmeye hakkı vardır.

6. Ulusal kanunlar ve kurallar He ulusal tedbirler, bu kirliliği önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için, evrensel nitelikteki kurallardan ve   ilkelerden daha az etkili olmayacaktır.                              

Madde 211
Gemilerin sebep olduğu kirlilik

1. Devletler özellikle, yetkili uluslararası kuruluş veya genel bir diplomatik konferans aracılığı ile hareket ederek, deniz çevresinin gemilerden kirletilmesini önlemeyi, azaltmayı ve kontrol altına almayı amaçlayan uluslararası kurallar ve ilkeler kabul edecekler; ve gerektiği takdirde, yine aynı usul ile, sahiller de dahil olmak üzere deniz çevresini kirletme ve bu nedenle sahildar devletlerin buna bağlı menfaatlerirıe zarar verme ihtimali olan kazaları asgari düzeye indirmeyi amaçlayan, gemi seyrüsefer düzenlerinin kabulünün desteklenmesine özen göstereceklerdir. Bu kurallar ve ilkeler, aynı şekilde, gerektiğinde, zaman zaman yeniden incelenecektir.

2. Devletler, kendi bayraklarını taşıyan veya kendileri tarafından tescil edilmiş gemilerden deniz çevresinin kirletilmesini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için kanun ve kurallar kabul edeceklerdir. Bu kanun ve kurallar yetkili uluslararası kuruluş veya bir genel diplomatik konferans aracılığı ile tespit edilmiş uluslararası genel kabul görmüş kurallardan; ve ilkelerden daha az etkili olmayacaktır.

3. Deniz çevresinin kirlenmesinin önlenmesi, azaltılması ve kontrol altına alınması amacıyle, limanlarına veya iç sularına giriş veya açıktaki terminal tesislerinden yararlanma konusunda yabancı gemilere özel şartlar keyan devletler bu şartlan gereken şekilde ilan edecekler ve yetkili uluslararası kuruluşa bunları bildireceklerdir, Bu konuda izlenen politikanın uyumlu hale getirilmesi amacıyla iki veya daha çok sahildar devlet bu eşit şartları aynı şekil altında koyarlarsa, bildirimde bu çeşit düzenlemelere hangi devletlerin katıldıkları belirtilecektir. Her devlet kerıdı bayrağını taşıyan veya kendisi tarafından tescil edilmiş bir geminin kaptanından; gemi bu ortak düzenlemelere katılan bu devletin karasularında bulunduğunda, bu devletin talebi üzerine, aynı bölgede bu düzenlemelere katılmış bir Devlete doğru seyredip etmediğini ve eğer seyrediyorsa geminin bu devletin limanlarına giriş konusunda koymuş olduğu şartlan haiz olup olmadığını belirtmesini isteyecektir. İşbu madde, bir geminin zararsız geçiş hakkını kullanmaya devam etmesine veya 25. maddenin 2. paragrafının uygulanmasına halel getirmez.

4. Sahildar devletler, karasuları üzerindeki egemenliklerini kullanırlarken, zararsız geçiş hakkını kullanan gemiler de dahil olmak üzere, yabancı gemiler tarafından deniz çevresinin kirletilmesini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için kanun ve kurallar kabul edebilirler. Bu kanun ve kurallar, II. Kısım’ın 3. Bölümü uyarınca, yabancı gemilerin zararsız geçişini engellemeyecektir.

5. 6. Bölümde öngörülen uygulamaya koyma amacıyle, sahildar Devletler, kendi münhasır ekonomik bölgelerinde gemilerin sebep olacağı kirliliğin önlenmesini, azaltılmasını ve kontrol altına alınmasını arnaçlayan ve yetkili uluslararası kuruluş veya bir genel diplomatik konferans aracılığı ile tesbit edilen uluslararası genel kabul görmüş kurallara ve ilkelere uygun ve bunlara etkinlik sağlayan kanunları ve kuralları kabul edebilirler.

6. a) 1. paragrafta öngörülen uluslararası kurallar ve ilkeler özel durumlar karşısında uygun olmadığı takdirde ve bir sahildar devlet kendi münhasır ekonomik bölgesinin özel ve açık bir şekilde belirlenmiş bir bölgesinin, oşinografik ve ekolojik özelliklerine, kullanımına veya kaynaklarının korunmasına ve buradaki seyrüseferin özelliğine bağlı olarak kabul edilen teknik sebeplerle, gemilerin sebep olduğu kirliliğin önlenmesi için
özel zorunlu tedbirlerin kabulüne ihtiyaç gösterdiğini haklı olarak düşünüyorsa; bu devlet, ilgili her devletle, yetkili uluslararası kuruluş aracılığı ile uygun görüşmelerde bulunduktan sonra, bu kuruluşa, söz konusu bölge hakkında, destek niteliğinde bilimsel ve teknik gerekçeler ve gerekli kabul tesisleri konusunda bilgileri de ihtiva eden bir bildirimde bulunabilir. Bildirimin alınmasından itibaren 12 aylık bir süre içerisinde, kuruluş söz konusu bölgedeki şartların yukarıda zikredilenlere uyup uymadığına karar verecektir. Eğer kuruluş bu yönde karar verirse, sahildar devlet, bu bölge için, gemılerın sebep olduğu kirliliğin önlenmesini, azaltılmasını ve kontrol altına almasını amaçlayan ve kuruluşça özel bölgelere uygulanabilirliği kabul edilmiş bulunan uluslararası seyrüsefer kurallarına ve ilkelerine veya uygulamalarına yürürlük sağlayan kanun ve kurallar kabul edebilir. Bu kanun vekurallar yabancı gemilere ancak kuruluşa sunulan bildirim tarihinden itiharen 15 aylık bir sürenin bitiminden sonra uygulanabilecektir.

b) Sahildar devlet, özel ve açık bir şekilde belirlenmiş olan bu bölgelerin sınırlarını ilan edecektir,

c) Sahildar devlet, söz konusu bölge için gemilerin sebep olduğu kirliliğin önlenmesini, azaltılmasını ve kontrol altına alınmasını amaçlayan ilave kanun ve kurallar kabul etmek niyetinde ise, yukarıda zikredilen bildirimde bulunurken kuruluşa bunu da bildirecektir. Bu kanun ve kurallar atıklara veya seyrüsefer uygulamalarına ilişkin olabilir; fakat, yabancı gemilere dizayn, inşa ve teçhizat konularında genel olarak kabul edilmiş uluslararası kurallar ve ilkelerden başka ilkelere uyma yükümlülüğü getirmeyecekir; bu kanun ve kurallar, kuruluşa yapılan bildirim tarihinden itibaren 12 ay içerisinde kuruluşun bunları kabul etmesi şartıyle; bildirim tarihinden itibaren 15 aylık bir sürenin bitiminden sonra yabancı gemilere uygulanabilecektir.

7. İşbu maddede öngörülen uluslararası kurallar ve ilkeler, diğerleri yanında, kıyıları veya buralara ilişkin çıkarları, atıklara sebep olan veya olma ihtimali bulunanlar da dahil olmak üzere, deniz kazalarından etkilenme tehlikesi altında bulunan sahildar devletlere, bu kazaları derhal bildirme yükümlülüğünü de ihtiva etmelidir.

Madde 212

Atmosferden veya atmosfer aracılığı ile oluşan kirlilik

l. Devletler, deniz çevresinin atmosferden veya atmosfer aracılığı ile kirlenmesini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için uluslararası alanda kabul edilmiş kurallar ve ilkeler ile tavsiye edilmiş uygulama ve usulleri ve hava seyrüsefer güvenliğini gözönünde bulundurarak, egemenlikleri altındaki hava sahasında ve kendi bayraklarını taşıyan gemilere veya kendileri tarafından tescil edilmiş gemi veya uçaklara uygulanabilecek kanun ve kuralları kabul edeceklerdir.

2. Devletler, bu kirliliği önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için gerekli olabilecek diğer bütün tedbirleri alacaklardır.

3. Devletler, özellikle yetkili uluslararası kuruluşlar veya bir diplomatik konferans aracılığı ile hareket ederek, bu kirliliği önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için evrensel ve bölgesel düzeyde kural ve ilkeler ile tavsiye edilmiş uygulama ve usulleri kabul etmek için gayret göstereceklerdir.

BÖLÜM 6
UYGULAMAYA KOYMA

Madde 213

Kara kökenli kirliliğe ilişkin düzenlemelerin uygulamaya konulması

Devletler, 207. madde uyarınca kabul edilen kanun ve kuralların uygulanmasını sağlayacaklardır; Devletler, deniz çevresinin kara kökenli kirlenmesini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için yetkili uluslararası kuruluşlar veya bir diplomatik konferans aracılığı ile tespit edilmiş uygulanabilir uluslararası kurallara ve ilkelere yürürlük sağlamak üzere kanunlar ve kurallar kabul edecekler ve gerekli diğer tedbirleri alacaklardır.

Madde 214

Deniz yatağına ilişkin faaliyetlerden kaynaklanan kirliliğe ait düzenlemelerin uygulamaya konulması

Devletler, 208. madde uyarınca kabul edilen kanun ve kuralların uygulanmasını sağlayacaklardır; Devletler, deniz yatağına ilişkin ve kendi yetkilerine dahil faaliyetlerden doğrudan doğruya veya dolaylı olarak kaynaklanan veya 60. ve 80. maddeler uyarınca kendi yetkileri altındaki suni adalardan, tesislerden ve yapılardan kaynaklanan deniz çevresi kirliliğini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için yetkili uluslararası kuruluşlar veya bir diplomatik konferans aracılığı ile tespit edilmiş uygulanabilir uluslararası kurallara ve ilkelere yürürlük sağlamak üzere kanunlar ve kurallar kabul edecekler ve gerekli diğer tedbileri alacaklardır.

Madde 215

Bölge’de yürütülen faaliyetlel’den kaynaklanan kirliliğe ilişkin uluslararası düzenlemelerin uygulamaya konulması

Deniz çevresinin, Bölge’de yürütülen faaliyetlerden kaynaklanan kirliliğini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak için XI. Kısım uyarınca tespit edilmiş uluslararası kuralların, düzenlemelerin ve usullerin uygulamaya konulması, işbu Kısıma göre olacaktır.

Madde 216

Suya batırmadan kaynaklanan kirliliğe ilişkin düzenlemelerln uygulamaya konulması

1.  Deniz çevresinin, suya batırmadan kaynaklanan kirliliğini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak amacıyle işbu Sözleşmeye uygun olarak kabul edilen kanunların ve kuralların ve yetkili uluslararası kuruluşlar veya bir diplomatik konferans tarafından tespit edilmiş uygulanabilir uluslararası kuralların ve ilkelerin yürürlüğe konulması:

1. Kendi karasuları veya münhasır ekonomik bölgesi veya kıta sahanlığı sınırları içerisindeki suya batırmaya ilişkln olarak sahildar devlet tarafından;
2. Kendi bayrağını taşıyan gemilere veya kendisi tarafından tescil edilmiş gemiler veya uçaklara ilişkin olarak bayrak devleti tarafından;
3. Kendi ülkesi üzerinde veya açıktaki terminal tesislerinde atıkların yüklenmesine ilişkin olarak her devlet tarafından sağlanacaktır.

2. İşbu madde uyannca bir devlet bir dava açmış ise, hiç bir devlet artık bu madde uyarınca dava açma mecburiyetinde olmayacaktır.

Madde 217

Bayrak Devletinin yetkileri

1. Devletler, kendi bayraklarını taşıyan veya kendileri tarafından tescil edilmiş gemilerin, deniz çevresinin gemilerden kirletilmesin] önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak amacıyle yetkili uluslararası kuruluş veya bir genel diplomatik konferans aracılığı ile tespit edilmiş, uygulanabilir uluslararası kurallar ve ilkeler ile bu devletlerin işbu Sözleşme uyarınca kabul ettikleri kanunlara ve kurallara saygı göstermelerini sağlayacaklar ve bunların etkinliğini gerçekleştirmek üzere kanunlar ve kurallar kabul edecekler ve gerekli tedbirleri alacaklardır. Bayrak devleti, ihlal nerede vuku bulursa bulsun, bu kuralların, ilkelerin, kanunların ve kuralların etkin bir şekilde uygulanmasına dikkat edecektir.

2. Devletler, özelikle, kendi bayraklarını taşıyan veya kendileri tarafından tescil edilmiş olan gemilerin gemi dizaynına, inşasına ve teçhizatına ilişkin olan hükümler de dahil olmak üzere, 1. paragrafta öngörülen uluslararası kurallara ve ilkelere uymadıkları sürece seferden men edilmeleri için uygun tedbirleri alacaklardır.

3. Devletler, kendi bayraklannı taşıyan veya kendileri tarafından tescil edilmiş gemilerin, l. paragrafta öngörülen uluslararası kurallar ve ilkeler uyarınca gerekli veya Verilmiş olan setifikaları havi bulunmalarına dikkat edeceklerdir; devletler, kendi bayraklarını taşıyan gemilerin, sertifikalarda belirtilen hususların gemilerin fiili durumuna uyup uymadığını kontrol etmek üzere periyodik denetimlere tabi tutıılmalarını sağlayacaklardır, Geminin durumunun sertifikalarda belirtilenlere büyük ölçüde uymadığı şeklinde düşünmek için ciddi sebepler olmadıkça, diğer devletler bu sertifikaları geminin durumunun ispnı vasıtası olarak kabul edecekler ve bunlara kendileri tarafından verilen sertifikalarla aynı kuvveti tanıyacaklardır.

4. Bir gemi, yetkili uluslararası kuruluş veya bir genel diplomatik konferans aracılığı ile tespit edilmiş kuralları ve ilkeleri ihlal ettiği takdirde, bayrak devleti, bu ihlalin yeri veya bundan kaynaklanan kirliliğin meydana geldiği veya müşahede edildiği yer neresi olursa olsun, 218., 220. ve 228. maddelere halel gelmeksizin, derhal bir soruşturma başlatacak ve gerekliği takdirde, varsayılan ihlal konusunda bir dava açacaktır,

5. ihlal konusunda soruşturmada bulunurken, bayrak devleti, işbirliğinde bulunması, olayın şartlarını aydınlatmaya yardımcı olabilecek diğer her devletten yardım talep edebilir; devletler, bayrak devletinin uygun sorularına cevap vermeye gayret göstereceklerdir.

6. Devletler, bir devletin yazılı talebi üzerine, kendi bayraklarını taşıyan gemiler tarafından vaki olduğu iddia edilen ihlali soruşturacaklardır. Bayrak devleti, yeterli delil olduğuna kanaat getirirse varsayılan ihlal konusunda kendi iç hukukuna göre gecikmeksizin kovuşturmaya başlayacaknr.

7. Bayrak devleti, talep sahihi devleti vakit geçirmeksizin girişilen kovuşturma ve sonuçlarından haberdar edecektir. Bu çeşit haberleri bütiin devletler öğrenme hakkına sahip olacaklardır,

8. Kendi bayraklarını taşıyan gemilere karşı, devletlerin kanunlarında ve kurallarında öngörülen müeyyideler, nerede vaki olursa olsun ihlali önlemek için yeter derecede sert olacaktır.

Madde 218

Liman Devletinin Yetkileri

1. Bir gemi kendi arzusu ile bir limanda veya açıktaki bir terminal tesisinde bulunduğunda, Liman Devleti iç sularının, karasularının veya münhasır ekonomik bölgesinin ötesinde yetkili uluslararası kuruluş veya bir genel konferans aracılığı ile tespit edilmiş kurallan ve ilkeleri ihlal ederek boşaltılan atık hakkında kovuşturma başlatabilir ve doğrulayıcı kanıtlar varsa dava açabilir.

2. Liman Devleti diğer bir devletin iç sularında, karasularında veya münhasır ekonomik bölgesinde boşaltılan atıklardan mütevellit bir ihlal dolayısıyle, bu atıklar kendi iç sularının, karasularının veya münhasır ekonomik bölgesinin kirlenmesine sebep olmadıkça veya bu alanlarda kirlenme tehlikesi yaratmadıkça veya diğer devlet, bayrak devleti veya bu atıklardan zarar gören veya zarar görme tehdidi altında bulunan bir devlet talep etmedikçe, l. paragraf uyarınca bir kovuşturmaya girişmeyecektir,

3. Bir gemi kendi arzusu ile bir limanda veya açıktaki bir terminal tesisinde bulunduğunda, liman devleti birinci paragrafta öngörülen ihlali oluşturabilecek ve diğer herhangi bir devletin iç sularında, karasularında veya ekonomik bölgesinde yapılmış olabilecek ve bu bölgelerin kirlenmesine neden olmuş veya bu bölgelerde kirlenme tehlikesi yaratmış olabilecek atıklar hakkında bu devletin kovuşturma taleplerini yerine getirmek için gayret gösterecektir. Liman devleti, keza, nerede vaki olmuş olursa olsun, bu çeşit ihlallere ilişkin olarak bayrak devletinin soruşturma taleplerini yerine getirmek için gayret gösterecektir.            ·

4. Liman devleti tarafından, işbu madde uyarınca gerçekleştirilen soruşturma dosyası talepleri üzerine, bayrak devletine veya sahildar devlete iletilecektir. Bu soruşturmaya dayanılarak liman devleti tarafından açılan her dava 7. Bölüm hükümleri saklı kalmak şarnyle; ihlal sahildar devletin iç sularında, karasularında veya münhasır ekonomik bölgesinde vuku bulduğunda, bu devletin talebi, üzerine askıya alınabilir. Bu takdirde ispat vasıtaları, olaya ilişkin dosya ve liman devleti yetkili makamları nezdine yatırılmış olan her türlü teminat veya diğer mali garantiler sahildar devlete havale edilecektir. Bu havale işlemi, kovıışturmanın liman devletinde yürütülmesini engelleyecektir.

Madde 219

Kirliliğe engel olmak amacıyla gemilerin denize elverişliliğini kontrol tedbirleri

7. Bölüm hükümleri saklı kalmak kaydıyle devletler, talep üzerine veya kendi girişimleri ile limanlarından birinde veya açıktaki terminal tesislerinden birinde bulunan bir geminin, gemilerin denize elverişliliğine ilişkin uygulanabilir uluslararası kuralları ve ilkeleri ihlal ettiğini ve bu nedenle deniz çevresine zarar verme tehlikesi yarattığını tespit ettiği takdirde, bu
gemiyi seferden men etmek için uygulanabilir olduğu ölçüde, idari tedbirler alacaklardır. Bu devletler, geminin ancak en yakın onarım tersanesine gitmesine izin verebilirler ve ihlal sebeplerinin ortadan kaldırılmasını takiben geminin vakit geçirmeksizin sefere devam etmesine izin vereceklerdir.

Madde 220
Sahildar devletin yetkileri

1. Bir gemi kendi arzusu ile bir limanda veya açıktaki bir terminal tesisinde bulunduğunda, liman devleti, 7. Bölüm hükümleri saklı kalmak kaydıyle, gemilerin sebep olduğu kirliliğin önlenmesi, azaltılması ve kontrol altına alınması amacıyle işbu Sözleşmeye ve uygulanabilir uluslararası kurallara ve ilkelere göre kabul ettiği kanunların ve kuralların her türlü ihlali hakkında, ihlal kendi karasularında veya münhasır ekonomik bölgesinde vukuu bulmuş jse, dava açabilir.

2. Bir devletin, gemilerln sebep olduğu kirliliğin önlenmesi, azaltılması ve kontrol altına alınması amacıyle işbu Sözleşme veya uygulanabilir uluslararası kurallar ve ilkeler uyarınca kabul ettiği kanunların ve kuralların karasularında seyreden bir gemi tarafından geçiş sırasında, ihlal edildiği hususunda ciddi nedenleri varsa; bu devlet, II. Kısmın 3. Bölümünün ilgili hükümlerinin uygulanmasına halel gelmeksizin, ihlali tespit için geminin maddi denetimine girişebilir ve deliller haklı kılarsa, bir dava açabilir ve bu meyanda, 7. Bölüm hükümleri saklı kalmak kaydıyle, kendi iç hukukuna göre geminin durdurulmasını emredebilir.

3. Bir devletin, kendi münhasır ekonomik bölgesinde veya karasularında seyreden bir geminin, gemilerin sebep olduğu kirliliğin önlenmesi, azaltılması ve kontrol altına alınması amacını güden uygulanabilir uluslararası kuralları ve ilkeleri veya bu kurallara ve ilkelere uygun olarak kabul ettiği ve bunlara etkinlik sağlayan kanunları ve kuralları münhasır ekonomik bölgede ihlal ettiği hususunda ciddi nedenleri varsa: bu devlet, gemiden kimliğine ve tescil limanına, son uğradığı ve ilk uğrayacağı limanlara ilişkin bilgileri ve bir ihlalin olup olmadığım tespit için gerekli diğer ilgili bilgileri vermesini talep edebilir.

4. Devletler kendi bayraklarını taşıyan gemilerin 3. paragrafta öngörülen bilgi taleplerini karşılayabilmelerini terninen kanun ve kurallar kabul edecekler ve gerekli tedbirleri alacaklardır.

5. Bir devletin, kendi münhasır ekonomik bölgesinde veya karasularıııda seyreden bir geminin, münhasır ekonomik bölgede, 3. paragrafta öngörülen deniz çevresinde önemli atıklarla sonuçlanan ve bu çevrede büyük bir kirliliğe neden olan veya kirlilik tehlikesi doğuran bir ihlalde bulunduğu hususunda ciddi nedenleri varsa; bu devlet, ihlal olup olmadığım, geminin bilgi vermeyi reddedip etmediğini veya verilen bilgilerin olaylarla açık bir çelişki içinde olup olmadığını ve olayın şartlarının böyle bir denetimi haklı kılıp kılmadığını belirlemek amacıyle, geminin maddi denetimine girişebilir.

6. Bir devletin münhasır ekonomik bölgesinde veya karasularında seyreden bir geminin, münhasır ekonomik bölgede, 3. paragrafta öngörülen ve önemli atıklarla sonuçlanarak sahildar devletin kıyılarında veya buna bağlı çıkarlarında veya karasularının veya münhsıı ekonomik bölgenin kaynaklarına önemli zararlara sebep olan veya sebep olma tehlikesi doğuran bir ihlalin varlığı hususunda açık deliller varsa, bu devlet, 7. bölüm hükümIeri saklı kalmak kaydıyle, deliller haklı kıldığı takdirde bir dava açabilir ve bu meyanda kendi iç hukukuna göre geminin durdurulmasını emredebilir.

7. 6. paragraf hükümlerine rağmen, bir teminat yatırılmasına veya diğer bit: mali garantinin depo edilmesine ilişkin mükellefiyetlere saygı gösterilmesi için uygun usullerin ister yetkili uluslararası kuruluş aracılığı ile tespit edildiği, ister diğer herhangi bir şekilde kararlaştırıldığı bütün durumlarda, sahildar devlet, eğer bu usullerle bağlı ise, geminin yoluna devam etmesine izin verilecektir.

8. 3., 4., 5., 6. ve 7. paragraflar, 211. maddenin 6. paragrafı uyarınca kabul edilen ulusal kanun ve kurallara da, aynı şekilde uygulanacaktır.

Madde 221

Bir deniz kazasını takiben kiriliği önlemeye yönelik tedbirler

1. İşbu Kısmın hiç bir hükmü, devletlerin uluslararası örf ve adet hukuku ile olduğu kadar, sözleşmeler hukuku ile de sahip oldukları ve kıyılarını veya balıkçılık da dahil olmak üzere buna bağlı çıkarlarını mantıken zararlı sonuçlar beklenebilecek bir deniz kazasından veya böyle bir kazaya bağlı fiillerden kaynaklanan kirlenmelerden veya kirlenme tehlikelerinden korumak arnacıyle, fiilen uğradıktan veya tehdidi altında bulundukları zararla orantılı tedbirleri karasuları ötesinde alma ve bunları uygulatma haklarına halel getirmeyecektir.

2. İşbu madde amaçları uyarınca "deniz kazası"ndan bir gemi veya yükü için maddi zararlar veya çok yakın bir maddi zarar tehlikesi doğuran, bir çatma, karaya oturma veya diğer bir seyrüsefer olayı veya bir gemide veya dışında meydana gelen bir hadise anlaşılır.

Madde 222

Atmosferden veya atmosfer aracılığı ile oluşan kirliliğe ilişkin kuralların uygulanması

Egemenliklerinin yürürlükte olduğu hava sahası sınırlan içerisinde veya kendi bayraklarını taşıyan gemilere veya kendileri tarafından tescil edilmiş gemiler veya uçaklara karşı, devletler, 212. maddenin 1. paragrafı, veya işbu Sözleşmenin diğer hükümleri uyarınca kabul ettikleri kanunların ve kuralların uygulanmasını sağlayacaklar ve hava seyrüseferinin: güvenliğine ilişkin ilgili bütün kurallara ve ilkelere uygun olarak deniı çevresinin atmosferden veya atmosfer aracılığı ile kirlenmesini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak amacıyle yetkili uluslararası kuruluşlar veya bir diplomatik konferans aracılığı ile tespit edilmiş uygulanabilir uluslararası kurallara ve ilkelere yürürlük sağlamak üzere kanunlar ve kurallar kabul edecekler ve diğer tedbirleri alacaklardır.

BÖLÜM 7
TEMİNATLAR

Madde 223

Bir davanın safahatını kolaylaştım1aya yönelik tedbirler

İşbu Kısmın uygulanmasına ilişkin olarak bir dava açıldığında, Devletler, şahitlerin dinlenmesini, diğer bir devletin yetkili makamlarının veya vetkili uluslararası kuruluşun sunduğu delillerin kabulünü kolaylaştırmak üzere tedbirler alacaklar ve duruşmalara bu kuruluşun, bayrak devletinin veya her türlü ihlalden kaynaklanan kirlenmeden etkilenen her devletin yetkililerinin katılmalarını kolaylaştıracaklardır.

Madde 224

Polis yetkilerinin kullanılması

Yabancı gemilere karşı işbu Kısmın uygulanmasına ilişkin polis yetkileri yalnızca, yetkili resmi memurlar ile savaş gemileri veya askeri uçaklar veya açık dış işaretlerle bir kamu hizmetine tahsis edilmiş oldukları ve bu konuda yetkili kılındıkları belli olan diğer gemi veya uçaklar tarafından kullanılabilir.

Madde 225

Devletlerin, polis yetkilerini kullanmalarından doğabilecek zararlı sonuçlan önleme yükümlülüğü

İşbu Sözleşme uyarınca, yabancı gemilere karşı polis yetkililerini kullanırlarken, Devletler, seyrüsefer güvenliğini tehlikeye düşürmeyecekleri gibi, bir gemiyi tehlikeye sokmayacaklar ve gemiyi tehlikeli bir limana veya demir yerine sevketmeyecekler veya deniz çevresini aşırı bir tehlikeye maruz bırakmayacaklardır.

Madde 226

Yabancı gemiler hakkında yapılabilecek soruşturmalar

1. a) Devletler, yabancı bir gemiyi 216., 218. ve 220. maddelerde öngörülen soruşturmalar için gerekli olan süreden fazla alıkoymayacaklardır. Yabancı bir geminin maddi denetimi, geminin genel olarak kabul edilmiş kurallar ve ilkeler uyarınca bulundurmak zorunda olduğu sertifikalar, kayıtlar veya diğer belgeler ile bütün benzer belgelerin incelenmesi ile sınırlı olacaktır; daha derinlemesine bir maddi denetim ancak bu incelemeden sonra ve sadece şu hallerde yapılabilir:

1. Geminin veya donanımının durumunun, esas olarak belgelerde zikredilen hususlara uymadığını düşünmek için ciddi nedenler varsa;
2. Bu belgelerin içeriği, varsayılan ihlali teyid etmeğe veya doğruluğunu saptamaya yeterli değilse;
3. Gemi geçerli sertifika ve kayıtlan havi değilse

b) Soruşturma sonucunda deniz çevresini korumayı ve muhafaza etmeyi amaçlayan uygulanabilir kanunların ve kuralların veya uluslararası kuralların ve ilkelerin ihlal edildiği ortaya çıkarsa, bir teminat veya diğer bir mali garanti yatırılması gibi makul formalitelerin tamamlanmasını takiben, vakit geçirilmeksizin, geminin seferden menedilme işleminin kaldırılmasına girişilecektir.

c) Gemilerin denize elverişli olmaları konusunda uygulanabilir, uluslararası kurallara ve ilkelere halel gelmeksizin, bir geminin seferden men’i işlemlerinin kaldırılması, deniz çevresi için makul olmayan bir zarar tehlikesi doğuracaksa, söz konusu gemiye yoluna devam etme izni verilmeyebilir veya bu, en yakın bakım ve onarım tersanesine gitme şartına bağlanabilir, Seferden men edilme işleminin kaldırılmasının reddi veya şarta bağlanması halinde, bayrak devleti vakit geçirilmeksizin durumdan: haberdar edilemelidir; ve bu devlet seferden men’in kaldırılmasını XV. Kısım uyarınca talep edebilir.

2. Devletler, denizde gemilerin gereksiz yere maddi denetime tabi tutulmalarını önlemeyi amaçlayan usulleri geliştirmek için işbirliğinde bulunacaklardır.

Madde 227

Yabancı gemiler arasında ayırım yapılmaması

İşbu Kısım uyarınca, Devletler haklarını kullanırlarken veya yükümlülüklerini yerine getlrlrlerken, diğer hiç bir devletin gemilerine karşı hiç bir hukuki veya fiili ayırım yapmayacaklardır.

Madde 228

Davanın askıya alınması ve dava açılmasında kısıtlamalar

1. Yabancı bir gemi tarafından, bir devletin karasularının ötesinde kirliliğin önlenmesini, azaltılmasını ve kontrol altına alınmasını amaçlayan uygulanabilir kanunlara ve kurallara veya uluslararası kurallara ve ilkelere karşı vaki olan bir ihlili cezalandırmak· amacıyle bir devler tarafından dava açıldığında, ilk davanın açılmasını takip eden altı ay içerisinde, aynı ihlalden dolayı bayrak devleti bizzat kendisi kovuşturmaya giriştiği takdirde bu dava askıya alınacaktır; meğer ki bu dava, sahildar devlete verilen ağır bir zarara ilişkin olmasın veya söz konusu bayrak devleti, kendi gemilerinin yürürlükteki uluslararası kuralları ve ilkeleri ihlal etmelerini takiben bunlann uygulanmasını sağlamaya ilişkin yükümlülüğünü çeşitli kereler yerine getirmemiş olsun; işbu madde uyannca davanın askıya alınmasını talep eden bayrak devleti, uygun süre içerisinde ilk devlete, davanın tam bir dosyasını ve duruşmaların tutanaklannı verecektir. Bayrak devleti mahkemeleri kararlarını verdiklerinde, askıya alınan davalar sona erecektir. Dava masraflarının tahsilini takiben, bu davalar dolayısıyle yatırılmış olan bütün teminatlar veya diğer mali garantiler, sahildar devlet tarafından geri verilecektir.

2. İhlal tarihinden itibaren üç yıllık bir süreden sonra yabancı gemiler aleyhine dava açılmayacak ve 1. paragraf hükümleri saklı kalmak şartıyle, bir devlet dava açmışsa başka hiçbir devlet dava açmayacaktır.

3. İşbu madde, başka bir devletin açmış olduğu davadan bağımsız olarak, bayrak devletinin kendi iç hukuku uyarınca sahip olduğu dava açma hakkı da dahil olmak üzere, her türlü tedbiri alma hakkına halel getirmez.

Madde 229

Hukuk davası

İşbu Sözleşmenin hiç bir hükmü, deniz çevresinin kirlenmesinden doğan kayıp ve zararlar için bir hukuki sorumluluk davası açma hakkına halel getirmez.

Madde 230

Para cezalan ve sanığın tanınmış haklarına saygı gösterilmesi

1. Karasuları ötesinde yabancı gemilerin, deniz çevresinin kirlenmesinin önlenmesini, azaltmasını ve kontrol altına alınmasını amaçlayan ulusal kanunları ve kuralları veya uygulanabilir uluslararası kuralları ve ilkeleri ihlal etmeleri halinde, yalnızca para cezası verilebilir.

2. Kasdi ve ağır bir kirletme fiili sözkonusu olmadıkça, karasularında yabancı gemilerin, deniz çevresinin kirlenmesinin önlenmesini, azaltılmasını ve kontrol altına alınmasını amaçlayan ulusal kanunlan ve kuralları veya uygulanabilir uluslararası kuralları ve ilkeleri ihlal etmeleri halinde yalnızca para cezası verilebilir.

3. Yabancı bir gemi tarafından vaki olan bu çeşit ihlallere ilişkin olarak yürütülen ve bir ceza verilmesi ile sonuçlanabilecek davaların çeşitli safhalarında, sanığın tanınmış olan lıaklanna saygı gösterilecektir.

Madde 231

Bayrak devletine ve ilgili diğer devletlere bildirim

Devletler vakit geçirmeksizin bayrak devletine ve ilgili diğer her devlete, 6. Bölüm uyarınca yabancı gemilere karşı alımın tedbirleri bildirecekler ve bayrak devletine bu tedbirlere ilişkin bütün resmi raporları sunacakladır, Bununla beraber, karasularında vaki olan ihlallere ilişkin olarak, sahildar devletin bu yükümlülükler] yalnızca davalar çerçevesinde alınan tedbirlere inhisar eder. Bayrak devletinin diplomasi ajanları, konsolosluk rnemurları ve mümkün olduğu ölçüde denizcilik makamları, 6. Bölüm uyarınca alınan tedbirlerden derhal haberdar edileceklerdir,

Madde 232

Devletlerin uygulamaya konulan tedbirlerinden doğan yükümlülükleri

Devletler, tedbirlerin eldeki verilere göre gayri kanuni olmaları veya makul olarak gerekli olan ölçüden öteye gitmeleri halinde, 6. Bölüm uyarınca alımın tedbirler sonucu kendilerine atfedilebilecek kayıp veya zararlardan sorumlu olacaklardır. Devletler, bu kayıp veya zararlara ilişkin tazminat davaları için kendi mahkemelerine başvurma yollarını öngöreceklerdir.

Madde 233

Uluslararası seyrüseferde kallanılan boğazlara ilişkin garantiler

5., 6. ve 7. bölümlerin hiç bir hükmü, uluslararası seyriiseferde kullanılan boğazların hukuki rejimine halel getirmez. Bununla beraberi 10. Bölümde öngörülenler dışında bir yabancı gemi, 42. maddenin 1. paragrafının a) ve b) fıkralarında öngörülen kanunları ve kuralları, boğazlardaki deniz çevresine· önemli zarar verecek veya zarar veme tehlikesi yaratacak şeki ide ihlal ederse boğaza kıyıdaş olan devletler, uygun polis tedbirlerini alabilirler; bu takdirde bu devletler işbu bölüme mutatis mutandis uyacaklardır.

BÖLÜM 8
BUZLARLA KAPLI BÖLGELER

Madde 234

Buzlarla kaplı bölgeler

Sahildar devletlerin buzlarla kaplı olan ve münhasır ekonomik bölge sınırları içerisinde bulunan bölgelerde deniz çevresinin gemilerden kirletilmesini önlemek, azaltmak ve kontrol altına almak amacıyle, özellikle sert iklim şartlarının ve bölgelerin yılın büyük bir bölümünde buzlarla kaplı olmasının seyrüsefere engel olması veya bunu son derece tehlikeli kılması hallerinde ve deniz çevresinin kirlenmesinin ekolojik dengeyi ağır şekilde zedelemesi veya geri dönülmeyecek bir şekilde bozması ihtimalinin bulun. ması hallerinde, ayırım gözetmeyen kanun ve kuralları kabul etmek ve uygulatmak hakları vardır. Bu kanun ve kurallar seyrüseferi ve elde edilebilecek en emin bilimsel verilere dayanarak deniz çevresinin korunmasını ve muhafazasını gerektiği şekilde gözönüne alacaklardır.

BÖLÜM 9
SORUMLULUK

Madde 235
Sorumluluk

1. Deniz çevresinin korunmasına ve muhafazasına ilişkin uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmeye dikkat etmek devletlere düşmektedir. Devletler, uluslararası hukuka göre sorumlu olacaklardır.

2. Devletler iç hukuklarında yetkilerine tabi gerçek veya tüzel kişilerin deniz çevresini kirletmelerinden kaynaklanan zararların hızlı ve uygun şekilde tazmin edilmesi veya diğer şekillerle giderilmesine imkan verecek iç müracaat yollarının bulunmasına özen göstereceklerdir.

3. Deniz çevresinin kirlenmesinden kaynaklanan bütün zararların hızlı ve uygun şekilde tazminini sağlamak amacıyle devletler, zararların değerlendirilmesine ve tazminine ve bu konudaki uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin olduğu kadar, uygun tazminat ödenmesi için gerektiğinde örneğin zorunlu bir sigortayı veya tazminat fonlarını öngören kıstaslann ve usullerin tespitine de ilişkin olan uluslararası sorumluluk hukukunun uygulanmasını ve gelişmesini sağlamak hususunda işbirliğinde bulunacaklardır.

BÖLÜM 10

EGEMENLİKTEN DOĞAN BAĞIŞIKLIK

Madde 236

Egemenlikten doğan bağışıklık

İşbu Sözleşmenin deniz çevresinin korunmasına ve muhafazasına ilişkin hükümleri ne savaş gemilerine veya yardımcı savaş gemilerine ve ne de bir devlete ait veya onun tarafından işletilmekte olup da gözönünde bulundurulan zamanda, münhasıran ticari olmayan kamu hizmetlerinde kullanılan diğer gemilere veya uçaklara uygulanır. Bununla beraber, her devlet kendisine ait veya kendisi tarafından kullanılan gemi veya uçakların hareketlerine veya hareket kaabiliyetlerine tesir etmeyecek bir şekilde, bunların işbu Sözleşme hükümlerine, mümkün olduğu ölçüde uygun hareket etmelerini sağlayacak uygun tedbirleri alacaktır.

BÖLÜM 11

DENİZ ÇEVRESİNİN KORUNMASINA VE MUHAFAZASINA İLİŞKİN DİĞER SÖZLEŞMELERDEN DOĞAN YÜKÜMLÜLÜKLER

Madde 237

Deniz çevresinin korunmasına ve muhafazasına ilişkin diğer Sözleşmelerden doğan yükümlülükler

1. İşbu Kısmın hükümleri, devletlerin deniz çevresinin korunması ve muhafazası konularında daha önce aktettikleri özel sözleşme ve anlaşmalardaki ve ilerde işbu Sözleşmedeki genel prensiplerin uygulanması amacıyle akdedilecek anlaşmalardaki yükümlülüklerine halel getirmez.

2. Devletler, deniz çevresinin korunmasına ve muhafazasına ilişkin olarak özel sözleşmelerden doğan yükümlülüklerini işbu Sözleşmenin genel prensipleri ve amaçları ile bağdaşır bir şekilde yerine getirirler.

KISIM XIII

DENİZE İLİŞKİN BİLİMSEL ARAŞTIRMA

BÖLÜM 1
GENEL HÜKÜMLER

Madde 238

Denize ilişkin bilimsel araştırma yapma hakkı

Coğrafi durumları ne olursa olsun bütün devletler ile yetkili uluslararası kuruluşların, diğer devletlerin işbu Sözleşmede belirlenen hak ve yükümlülükleri saklı kalmak şartıyle, denize ilişkin bilimsel araştırmalar yapma hakkı vardır.

Madde 239

Denize ilişkin bilimsel araştırmaları destekleme yükümlülüğü

Devletler ve yetkili uluslararası kuruluşlar deniz ilişkin bilimsel araştırmanın işbu Sözleşmeye uygun olarak, gelişmesini ve yürütülmesini destekleyecekler ve kolaylaştıracaklardır.

Madde 240

Denize ilişkin bilimsel araştırmaların yürütülmesini idare eden genel esaslar

Denize ilişkin bilimsel araştırmada şu prensiplere uyulacaktır:

1. Denize ilişkin bilimsel araştırma münhasıran barışçı amaçlarla yürütülecektir;
2. Denize ilişkin bilimsel araştırma; işbu Sözleşme ile bağdaşan, uygun metodlar ve yollarla yürütülecektir;
3. Denize ilişkin bilimsel araştırma; denizin, işbu Sözleşme ile bağdaşan diğer yasal kullanımlarını haksız bir şekilde engellemeyecek ve bu kullanımlar sırasında gereken şekilde gözönüne alınacaktır;
4. Denize ilişkin bilimsel araştırma deniz çevresinin korunmasını ve muhafazasını amaçlayanlar da dahil olmak üzere, işbu Sözleşme uyarınca kabul edilen düzenlemelere uygun olarak yürütülecektir.

Madde 241

Denize ilişkin bilimsel araştırmanın herhangi bir talebin hukuki dayanağı olarak tanınmaması

Denize ilişkin bilimsel araştırma, deniz çevresinin herhangi bir kısmı veya kaynaklan üzerinde herhangi bir hak iddiasına hukuki dayanak teşkil etmeyecektir.

BÖLÜM 2
ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ

Madde 242

Uluslararası işbirliğini destekleme yükümlülüğü

1. Devletler ve yetkili uluslararası kuruluşlar barışçıl amaçlarla denize ilişkin bilimsel araştırma konusunda egemenliğe ve yetkiye saygı prensibine uyarak ve karşılıklı yarar temeli üzerine dayalı uluslararası işbirliğini destekleyeceklerdir.          ·           ·

2. Bu çerçeve içerisinde ve devletlerin işbu Sözleşme gereği sahip oldukları haklarına ve yükümlülüklerine zarar gelmeksizin, işbu Kısmın uygulanmasında, bir devlet diğer devletlerin, uygun olan şekilde, kendisinden veya kendisi ile işbirliği içerisinde, kişilerin sağlığına ve kişilerin ve deniz çevresinin güvenliğine zararlı etkileri önlemek ve kontrol altına almak hususunda gerekli bilgileri elde etmelerine imkân sağlayacaktır.

Madde 243
Uygun şartların tesisi

Devletler ve yetkili uluslararası kuruluşlar, iki taraflı ve çok taraflı anlaşrnalar akdi ile, deniz çevresinde denize ilişkin bilimsel araştırmanın yürütülınesi içln uygun şartlar yaratmak ve deniz çevresinde meydana gelen olayların niteliğini ve sürecini ve bunlar arasındaki etkileşimi inceleyen araştırmacıların gayretlerini birleştirmek için işbirliğinde bulunacaklardır.

Madde 244

Toplanan haberlerin ve bilgilerin yayımı ve dağıtımı

1. Devletler ve yetkili uluslararası kuruluşlar, uygun yollarla ve işbu Sözleşmeye uygun olarak, öngörülen başlıca programlara ve bunların amaçlarına ait bilgiler ile denize ilişkin bilimsel araştırmadan elde edilen bilgileri yayımlayacaklar ve yayacaklardır.

2. Bu amaçla devletler, münferiden olduğu kadar diğer devletlerle ve yetkili uluslararası kuruluşlarla işbirliği ile, bilimsel verilerin ve bilgilerin iletişimini ve özellikle kalkınmakta olan devletlere, denize ilişkin bilimsel araştırmadan elde edilen bulgularm transferini ve bu devletlerin, özellikle kendi teknik personeline ve bilim adamlarına uygun bir eğitim ve formasyon vermeyi amaçlayan programlar aracılığı ile kendi öz yeteneklerini kuvvetlendirrnelerini aktif bir şekilde desteıkleyeceklerdir.

BÖLÜM 3

DENİZE İLİŞKİN BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN YÜRÜTÜLMESİ VE BUNU DESTEKLEMEYE YÖNELİK FİİLLER

Madde 245

Karasularında denize ilişkin bilimsel araştırma

Sahildar devletlerin egemenliklerinin kullanılmasında, karasularının içerisinde denize ilişkin bilimsel araştırmalar düzenlemek, bunlara izin vermek ve bunları yürütmek konusunda münhasır hakları vardır. Denize ilişkin bilimsel araştırma, karasuları içerisinde; ancak, sahildar devletin açık rızası ile ve onun tespit etmiş olduğu şartlara göre yürütülecektir.

Madde 246

Münhasır ekonomik bölge içerisinde ve kıt’a sahanlığı üzerinde denize ilişkin bilimsel araştırma

1. Sahildar devletlerin, yetkilerinin kullanılmasında kendi münhasır, ekonomik bölgeleri içerisinde ve kıt’a sahanlıklan üzerinde, işbu Sözleşmenin ilgili hükümleri uyarınca, denize ilişkin bilimsel araştırmalar düzenlemek bunlara izin vermek ve bunları yürütmek konusunda münhasır hakları vardır.

2. Münhasır ekonomik bölge içerisinde ve kıt’a sahanlığı üzerinde, denize ilişkin bilimsel araştırma sahildar devletin rızası ile yürütülecektir.

3. Normal şartlarda sahildar devletler, kendi ekonomik bölgeleri içerisinde veya kıt’a sahanlıkları üzerinde diğer devletlerin veya yetkili uluslararası kuruluşların işbu Sözleşmeye uygun olarak münhasıran barışçı amaçlarla ve bütün insanlığın çıkarı uğruna, deniz çevresi hakkında bilimsel bilgileri artırmak amacıyle yürütmek istedikleri bilimsel araştırma projelerinin gerçekleştirilmesine, rıza göstereceklerdir. Bu amaçla, sahildar devletler rızalarının makul süreler içinde verilmesini ve haksız olarak bu rızayı vermekten imtina edilmemesini sağlayan kurallar ve usuller kabul edeceklerdir.

4. 3. paragrafın uygulanmasında, sahildar devlet ile araştırmalar yapmak istiyen devlet arasında diplomatik ilişkiler mevcut olmasa da şartlar normal kabul edilebilir.

5. Bununla beraber, sahildar devletler kendi takdirlerine göre kendi münhasır ekonomik bölgeleri içerisinde veya kıt’a sahanlıkları üzerinde diğer bir devletin veya yetkili uluslararası bir kuruluşun denize ilişkin bilimsel araştırma projesinin yürütülmesine aşağıdaki hallerde rıza göstermeyebilirler:

1. Eğer projenin, canlı veya cansız doğal kaynaklann araştırılması ve işletilmesine doğrudan bir yansıması varsa;
2. Eğer proje, 60. ve 80. maddelerde öngörülen sun’i adaların, yapı ve tesislerin inşaasını, işletilmesini veya kullanılmasını öngörüyorsa;
3. Eğer projenin niteliğine ve amaçlarına ilişkin olarak 248. möadde uyarınca iletilen bilgiler doğru değilse; veya projenin sahibi devlet veya yetkili uluslararası kuruluş, ilgili sahildar devlete karşı daha önceki bir proje dolayısıyle üstlendiği yükümlülükleri yerine getirmemişse.

6. 5. paragraf hükümlerine rağmen sahildar devletler işbu Kısma uygun olarak, karasularının ölçülmeye başlandığı hatlardan itibaren 200 deniz milinin ötesindeki kıt’a sahanlığı üzerinde ileri düzeyde işletme çalışmalarına veya araştırma çalışmalarına konu olduğunu veya makül bir süre içerisinde olacağını her zaman resmen tespit edebilecekleri özel alanlar dışında girişilecek denize ilişkin bilimsel araştırma projelerine ilişkin olarak, 5. paragrafın a) fıkrası gereğince rızalarını vermemek için takdir yetkilerini kullanmayabilirler. Sahildar devletler bu şekilde tespit ettiklerl bölgeleri ve bunlara ilişkin değişiklikleri makul süre içerisinde duyuracaklar; ancak, burada yürütülen çalışmaların detaylarını vermek zorunda olmayacaklardır.

7. 6. paragraf hükümleri, kıt’a sahanlığı üzerinde sahildar devletlere 77. madde uyarınca tanınmış olan haklara halel getirmez.

8. İşbu maddede öngörülen denize ilişkin bilimsel araştırmalar, sahildar devletler tarafından işbu Sözleşme’nin öngördüğü egemen haklann kullanımına ve yetkinin icrasına ilişkin olarak giriştikleri faaliyetleri haksız  şekilde engellemeyecektir.       

Madde 247

Uluslararası kuruluşlar tarafından veya onların himayesinde gerçekleştirilen araştırma projeleri

Uluslararası bir kuruluşun üyesi olan veya böyle bir kuruluşa iki taraflı bir anlaşma ile bağlı olan ve münhasır ekonomik bölgesi içerislnde veya kıt’a sahanlığı üzerinde bu kuruluşun, denize ilişkin bir bilimsel araştırma projesini doğrudan doğruya veya kendi himayesinde gerçekleştirmek istediği, bir sahildar devlet; kuruluş, araştırmanın yapılması kararını aldığında detaylı projeyi kabul etmişse veya bu projeye katılmaya istekli olup, kuruluş tarafından kendisine projenin bildirilmesinden itibaren dört aylık bir sürenin bitiminde herhangi bir itirazda bulunmamışsa kabul edilen şartlara uygun olarak projenin yürütülmesine izin vermiş sayılacaktır.

Madde 248

Sahildar devlete bilgi verme yükümlülüğü

Bir sahildar devletin münhasır ekonomik bölgesi içerisinde veya kıt’a sahanlığı üzerinde denize ilişkin bilimsel araştırmalar yapmak niyetinde bulunan devletler ve yetkili uluslararası kuruluşlar, denize ilişkin bilimsel araştırma projesinin öngörülen başlangıç tarihinden en geç altı ay önce sahildar devlete, aşağıdaki hususları belirten tam bir açıklamada bulunacaklardır:

1. Proje’nin niteliği ve amaçları;
2. Gemilerin ismi, tonajları, tipleri ve sınıfları da dahil olmak üzere kullanılacak metod ve vasıtalar ile bilimsel malzemenin tasviri;
3. Proje’nin yüıiitüleceği kesin coğrafi bölgeler;
4. Duruma göre, araştırma gemilerinin ilk gelişlerinin ve son kalkışlarının veya araştırma malzemesinin ilk yerleştirilişinin ve son kaldırılışının öngörüldüğü tarihler;
5. Araştırma projesini destekleyen kurumun, bu kurumun Direktörü’nün ve proje sorumlusunun adı;
6. Sahildar devletin projeye hangi ölçüde katılabileceğinin veya kendisini temsil ettireceğinin düşünüldüğü.

Madde 249

Bazı şartları yerine getirme yükümlülüğü

1. Sahildar bir devletin münhasır ekonomik bölgesi içerisinde veya kıt’a sahanlığı üzerinde denize ilişkin bilimsel araştırmalar yapan devletler ve yetkili uluslararası kuruluşlar aşağıdaki şartları yerine getireceklerdir:

1. Sahildar devlete, istediği takdirde ve özellikle mümkün oları durumlarda, araştırma gemilerinde ve diğer araştırma teknelerinde veya bilimsel araştırma: tesislerinde, araştımactlanna herhangi bir ücret ödenmeksizin ve proje giderlerine katılma mükellefiyeti olmaksızın, bilimsel araştmna projelerine katılma veya kendisini temsil ettirme hakkının sağlanması;
2. Sahildar devlete, talebi üzerine, mümkün olduğu kadar erken ilk araştırma raporlarını ve araştırmalar sona erince de nihai bulgu ve sonuçlan sunmak;
3. Sahildar devlete, talebi üzerine, bilimsel araştırma projesi çerçevesinde elde edilen bütün örneklere ve verilere ulaşmasını garanti etmek ve kendisine, bilimsel değerlerine zarar gelmemek üzere, çoğaltılabilecek verileri ve bölünebilecek örnekleri sağlamak;
4. Sahildar devlete, talebi üzerine, bu araştırma verilerinin, örneklerinin ve bulgularının değerlendirilmesini sunmak veya kendisine bunları değerlendirme veya yorumlama konusunda yardım etmek;
5. 2. paragraf hükümleri saklı kalmak üzere, araştırma sonuçlarına mümkün olur olmaz, uygun ulusal veya uluslararası yollarla, uluslararası düzeyde erişilmesini sağlamak;
6. Araştırma projesinde yapılan her türlü önemli değişikliği, derhal sahildar devlete bildirmek;
7. Araştırmalar sona erince, başka şekilde kararlaştırılmadıkça araştırma tesislerini veya malzemesini kaldırmak.

2. İşbu madde, sahildar devletin kanunları ve kuralları ile tespit edilen ve doğal kaynakların araştırılması ve işletilmesini doğrudan doğruya ilgilendiren bir projenin araştırma sonuçlarını, uluslararası düzeyde yaymak için ön rızasını alma mükellefiyeti de dahil olmak üzere, 246. maddenin 5. paragrafı uyarınca rıza gösterme veya reddetme hususundaki takdir yetkisinin kullanımına ilişkin şartlara halel getirmez.

Madde 250

Denize ilişkin bilimsel araştırma projelerine ait duyurular

Başka şekilde kararlaştırılmadıkça, denize ilişkin bilimsel araştırma projeleri hakkındaki duyurular uygun resmi kanallarla yapılacaktır.

Madde 251

Genel kriterler ve yönlendirici esaslar

Devletler, yetkili uluslararası kuruluşlar aracılığı ile denize ilişkin bilimsel araştırma çalışmalarının niteliğini ve etkilerini belirlemede yardımcı olacak genel kıstasların ve yönlendirici ilkelerin tespitinin geliştirilmesine gayret göstereceklerdir.

Madde 252
Zımni rıza

Devletler veya yetkili uluslararası kuruluşlar, 248. madde uyarınca talep olunan bilgilerin sahildar devlete iletilmesi tarihinden itibaren, 6 aylık bir süre sonra denize ilişkin bir bilimsel araştırma projesini yürürlüğe koyabilirler; meğer ki sahildar devlet, bu bilgilerin kendisi tarafından alınmasını takiben dört aylık bir süre içerisinde, araştırma yapma teklifinde bulunan devlet veya kuruluşa aşağıdaki husustan bildirmiş olmasın:

1. 246. madde gereğince rızası olmadığı; veya
2. Bu devlet veya yetkili bu uluslararası kuruluş tarafından verilen bilgilerin, projenin niteliği veya amaçları yönünden açık vakıalara tekabül etmediği;
3. 248. ve 249. maddelerde öngörülen bilgi veya şartlar konusunda tamamlayıcı açıklamaya lhtiyacı olduğu;
4. Bu devlet veya kuruluş tarafından, daha önce icra edilen denize ilişkin bir bilimsel araştırma projesi hakkında 249. maddede tespit edilen şartlardan doğan yükümlülüklerin yerine getirilmediği.

Madde 253

Denize ilişkin bilimsel araştırma çalışmalarının askıya alınması veya durdurulması

1. Sahildar devlet, kendi münhasır ekonomlk bölgesi içerisinde veya kıt’a sahanlığı üzerinde yürütülmekte olan denize ilişkin bilimsel araştırma çalışmalarının, aşağıdaki durumlarda askıya alınmasını isteme hakkına sahip olacaktır:

1. Eğer bu çalışmalar, sahildar devletin rızasını göstermek için esas aldığı ve 248. madde uyarınca verilen bilgilere uygun olarak yürütülmüyorsa;
2. Eğer çalışmaları yürüten devlet veya yetkili uluslararası kuruluş, denize ilişkin bilimsel araştırma projesi konusunda sahildar devletin haklanna ilişkin 249. madde hükümlerine riayet etmiyorsa,

2. Sahildar devletin, 248. maddeye riayet edilmemesinin, araştırma projesinin veya çalışmalarının büyük ölçüde değiştirilmesi anlamına geldiği bütün durumlarda, denize ilişkin bilimsel araştırma çahşmalannm tümünün durdurulmasını isteme hakkı olacaktır.

3. l. paragrafta belirtilen durumlar, makul bir süre içerisinde düzelulmediği takdirde, sahildar devlet aynı şekilde, denize ilişkin bilimsel araştırma çalışmalarınm durdurulmasını isteyebilir.

4. Sahildar devletin, denize ilişkin bilimsel araştırma çalışmalarınınaskıya alınması veya durdurulması istemine ilişkin karan kendilerine bildirildikten sonra, bu çalışmaları yürütmekle yetkili olan devletler veya yetkili uluslararası kuruluşlar, bildirime konu olan çalışmalara son vereceklerdir.

5. Denize ilişkin bilimsel araştırma çalışmalarını yürüten devlet veya yetkili uluslararası kuruluşun 248. ve 249 maddelerde öngörülen şartlara uyması halinde, 1. paragraf uyarınca verilmiş olan askıya alma emri sahildar devlet tarafından kaldınlacak ve denize ilişkin bilimsel araştırma projesinin gerçekleştirilmesine devam edilebilecektir.

Madde 254

Sahili bulunmayan komşu devletlerin ve coğrafi bakımdan elverişsiz komşu devletlerin hakları

1. Bir sahildar devlete 246. maddenin 3. paragrafında öngörülen, denize ilişkin bir bilimsel araştırma projesi sunan devletler ve yetkili uluslararası kuruluşlar; bundan, sahili bulunmayan komşu devletleri ve coğrafi bakımdan elverişsiz komşu devletleri haberdar edecekler ve bu haberdar etmeden sahildaı devleti de bilgi sahibi kılacaklardır.

2. İlgili sahildar devlet, 246. madde ve işbu Sözleşmenin diğer ilgili hükümleri uyarınca proje konusunda rızasını bildirince, proje’yi üstlenen devletler ve yetkili uluslararası kuruluşlar, 248. maddede ve 249. maddenin 1. paragrafının f)  fıkrasında tasrih edilen bilgileri; talepleri üzerine ve uygun şekilde, sahili bulunmayan komşu devletlere ve coğrafi bakımdan elverişsiz komşu devletlere sağlayacaklardır.

3. Yukarıda zikredilen sabili bulıinnıayan komşu devletlere ve coğrafi bakımdan elverişsiz komşu devletlere, talepleri üzerine, öngörülen denizeilişkin bilimsel araştırma projesine, proje hakkında işbu Sözleşme hükümlerine göre ilgili sahildar devletle, araştırmayı yürüten devlet veya yetkili uluslararası kuruluşlar arasında kararlaştırılan şartlara uygun olarak, kendileri tarafından tayin edilen ve sahildar devletçe itiraz edilmeyen vasıflı uzmanlar aracılığı ile mümkün olduğu ölçüde, katılma imkânı tanınacaktır,

4. 1. paragrafta öngörülen devletler ve yetkili uluslararası kuruluşlar, yukarıda öngörülen sahili bulunmayan devletlere ve coğrafi bakımdan elverişsiz devletlere, talepleri üzerine, 249. maddenin 1. paragrafının d) fıkrasında tasrih edilen bilgileri ve yardımı, aynı maddenin 2. paragraf hükmü saklı kalmak şartıyle, sağlayacaklardır.

Madde 255

Denize ilişkin bilimsel araştırmaları kolaylaştırmayı ve araştrna gemilerine yardımı amaçlayan tedbirler

Devletler, kendi karasulan ötesinde, işbu Sözleşmeye uygun olarak yürütülen denize ilişkin bilimsel araştırmayı desteklemek ve kolaylaştırmak üzere makul kurallar, düzenlemeler ve usuller kabul etmek; ve eğer gerkirse kanun ve kurallarının hükümleri saklı kalmak üzere, işbu Kısmın ilgili hükümlerine uygun davranan denize ilişkin bilimsel araştırma gemilerinin limanlanna girişlerini kolaylaştırmak ve bu gemilere yardımı gerçekleştirmek için gayret göstereceklerdir.

Madde 256

Bölge’de denize ilişkin bilimsel araştırma

Coğrafi durumları ne olursa olsun bütün· devletler ile yetkili uluslararası kuruluşların, XI. Kısım uyarınca, Bölge’de denize ilişkin bilimsel araştırmalar yapma hakları vardır.  

Madde 257

Münhasır ekonomik bölge sınırlarının ötesindeki su kütlesinde denize ilişkin bilimsel araştırma

Coğrafi durumlan ne olursa olsun bütün devletler ile yetkili uluslararası kuruluşlann işbu Sözleşme uyarınca,  münhasır ekonomik bölge sınırları ötesindeki su kütlesinde denize ilişkln bilimsel araştırmalar yapma hakları vardır.

BÖLÜM 4

DENİZ ÇEVRESİNDE BİLİMSEL ARAŞTIRMA TESİSLERİ VE TEÇHİZATI

Madde 258

Yerleştirme ve kullanma

Deniz çevresinin herhangi bir bölümünde, her çeşit bilimsel araştırma tesislerinin veya teçhizatının yerleştirilmesi ve kullanılması, sözkonusu Bölge’de denize ilişkin bilimsel araştırmaların yürütülmesi hakkında işbu Sözleşme ile öngörülen şartların aynılarına tabi olacaktır.

Madde 259

Hukuki statü

İşbu bölümde öngörülen tesisler veya teçhizat ada statüsüne sahip değildir. Bunların kendilerine özgü karasuları mevcut değildir ve varlıkları karasularının, münhasır ekonomik bölgenin veya kıt’a sahanlığının sınırlandırılmasını etkilemez.

Madde 260

Güvenlik bölgeleri

Bilimsel araştırma tesislerinin etrafında, işbu Sözleşmenin ilgili hükümleri uyannca, 500 metreyi geçmeyen makul genişlikte güvenlik bölgelerj tesis edilebilir. Bütün devletler, gemilerinin bu güvenlik bölgelerine riayet etmelerine dikkat edeceklerdir.

Madde 261

Uluslararası seyrüsefere engel olmama yükümlülüğü

Her çeşit bilimsel araştırma tesislerinin veya malzemesinin yerleştirilmesi ve kullanılması, uluslararası seyrüseferde kullanılan yollara engel teşkil etmeyecektir.

Madde 262

Tnıtma işaretleri ve ikaz işaretleri

İşbu bölümde öngörülen tesisler veya teçhizat tescil edildikleri devleti veya ait oldukları uluslararası kuruluşu belirten tanıtıcı işaretleri ve keza yetkili uluslararası kuruluşlar tarafından tespit edilen kurallar ve ilkeler gözönünde bulundurularak, deniz ve hava seyrüfer güvenliğini sağlamak üzere uluslararası düzeyde kabul edilen uygun ikaz işaretlerini taşıyacaktır.

BÖLÜM 5
SORUMLULUK

Madde 263

Sorumluluk

1. Devletler ve yetkili uluslararası kuruluşlar kendilerinin yürüttükleri
veya kendi adlarına yürütülen denize ilişkin bilimsel araştırmaların, işbu Sözleşmeye uygun olarak yürütülmesinden sorumlu olacaklardır.

2. Devletler ve yetkili uluslararası kuruluşlar diğer devletler, bunların tabiiyetindeki gerçek veya tüzel kişiler veyahut yetkili uluslararası kuruluşlar tarafından yürütülen denize ilişkin bilimsel araştırma çalışmaları hakkında işbu Sözleşmeye aykırı olarak aldıkları tedbirlerden sorumlu olacaklar ve bu tedbirlerden doğan zararları tazmin edeceklerdir.

3. Devletler ve yetkili uluslararası kuruluşlar; deniz çevresinin kendileri tarafından veya kendi adlarına yürütülen denize ilişkin bilimsel araştırmalardan kaynaklanan kirlenmesinden meydana gelen zararlardan, 235. madde uyarınca sorumlu olacaklardır.

BÖLÜM 6

UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ VE İHTİYATİ TEDBİRLER

Madde 264

Uyuşmazlıkların çözümü

İşbu Sözleşmenin, denize ilişkin bilimsel araştırmayı öngören hükümlerinin yorumu veya uygulanması hakkındaki uyuşmazlıklar, XV. Kısmın 2. ve 3. bölümlerine göre çözümlenecektir.

Madde 265

İhtiyati tedbirler

Bir uyuşmazlık XV. Kısmın 2. ve 3. bölümlerine göre çözümlenmedikçe, denize ilişkin bilimsel araştırma projesini yürütmekle yetkili olan devlet veya yetkili uluslararası kuruluş, ilgili sahildar devletin açık rızası olmadan araştırma faaliyetlerinin başlamasına veya devamına izin vermeyecektir.

KISIM XIV

DENİZ TEKNOLOJİSİNİN GELİŞMESİ VE TRANSFERİ

BÖLÜM 1

GENEL HÜKÜMLER

Madde 266

Deniz teknolojisinin gelişmesinin ve transferinin artırılması

1. Devletler, doğrudan doğruya veya yetkili uluslararası kuruluşlar aracılığı ile, yetenekleri ölçüsünde, haklı ve makul ilke ve şartlara göre, deniz bilimlerinin ve teknolojisinin gelişmesini ve transferini aktif bir şekilde desteklemek için işbirliğinde bulunacaklardır.

2. Devletler, deniz bilimleri ve teknolojisi alanlannda, aralarında ihtiyacı olanların ve bu alanda teknik yardımdan faydalanma talebinde bulunan özellikle sahili bulunmayan veya coğrafi bakımdan elverişsiz durumda bulunanlar da dahil olmak üzere, kalkınmakta olan devletlerin deniz kaynaklarının araştırılması, işletilmesi, muhafazası ve yönetimi, deniz· çevresinin korunması ve muhafazası, denize ilişkin bilimsel araştırma ve deniz çevresinde yürütülen ve işbu Sözleşmeye uygun olan diğer faaliyetlere ilişkin sahalardaki yeteneklerinin gelişmesini destekleyeceklerdir.

3. Devletler, hakkaniyet temeline dayalı, bütün ilgili tarafların yararına bir deniz teknolojisi transferinin uygun ekonomik ve hukuki şartlarını desteklemek için gayret göstereceklerdir.

Madde 267

Yasal çıkarların korunması

Devletler 266. madde uyarınca işbirliğini desteklerlerken, deniz teknolojisini elinde bulunduranların, sağlayanların ve alacak olanların bütün yasal çıkarları ile hak ve yükümlülüklerini gerektiği şekilde gözönilnde bulunduracaklardır.

Madde 268

Temel amaçlar

Devletler, doğrudan doğruya veya yetkili uluslararası kuruluşlar aracılığı ile aşağıdaki hususları gerçekleştireceklerdir:

1. Deniz teknolojisi alanındaki bilgilerin alınması, değerlendirilmesi ve yayımı; bilgilere ve ilgili verilere ulaşılmasının kolaylaştırılması;
2. Uygun deniz teknolojisinin geliştirilmesi;
3. Deniz teknolojisinin transferini kolaylaştırmak için gerekli teknik alt yapının geliştirilmesi;
4. Kalkınmakta olan devletlerin ve ülkelerin ve bunlar arasında özellikle en az gelişmiş olanların insan kaynaklarının, vatandaşlarının yetiştirilmesi ve eğitimi yoluyle değerledirilmesi;
5. Her düzeyde, özellikle bölgesel, alt bölgesel ve iki taraflı uluslararası işbirliği.

Madde 269

Temel amaçlara ulaşmak üzere alınacak tedbirler

268. maddede öngörülen hedeflere ulaşmak arnacıyle devletler; doğrudan doğruya veya yetkili uluslararası kuruluşlar aracılığı ile aşağıdaki hususlarda gayret göstereceklerdir:          

1. Bu alanda teknik yardıma ihtiyacı olan ve bundan yararlanmayı talep eden devletlere ve özellikle sahili bulunmayan veya coğrafi bakımdan elverişsiz durumda bulunan kalkınmakta olan devletler ile aynı şekilde deniz bilimleri ve deniz kaynaklarının araştırılması ve işletilmesi alanlarında kendi teknolojik yeteneklerini yaratmamış veya geliştirmemiş ve de bu teknolojinin gerektirdiği alt yapıyı geliştirememiş diğer kalkınmakta olan devletlere deniz teknolojisinin: fiilen transferini sağlamak arnacıyle teknik işbirliği programları tanzim etmek;
2. Hakkaniyete uygun ve makul şartlar içerisinde anlaşmalar, mukaveleler ve benzer düzenlemelerin akdi için elverişli şartların yerleşmesini desteklemek;
3. Bilimsel ve teknik konularda ve özellikle deniz teknolojisinin transferine ilişkin politika ve metodlar konusunda konferanslar, seminerler ve bilimsel toplantılar düzenlemek;
4. Bilim adamı, teknokrat ve diğer uzmanların değiş tokuşunu desteklemek;
5. Projelerin gerçekleştirilmesine girişmek ve çok uluslu: ortak yatırımlar ve diğer iki veya çok taraflı işbirliği şekillerini geliştirmek.

BöLÜM 2
ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ

Madde 270

Uluslararası işbirliğinin çerçevesi

Deniz teknolojisinin geliştirilmesi ve transferi konusundaki uluslararası işbirliği, mümkün ve ygun olduğu takdirde, iki taraflı, bölgesel ve çok taraflı mevcut programlar çerçevesinde olduğu kadar, özellikle yeni alanlarda, denize ilişkin bilimsel araştırmaları, deniz teknolojisi transferini, ve okyanus araştırmalarının ve okyanuslann değerlendirilmesinin uluslararası uygun finansmanını kolaylaştırmayı amaçlayan genişletilmiş programlar ve yeni programlar çerçevesinde yürütülecektir.

Madde 271

Yönlendirici prensipler, kriterler ve kurallar

Devletler, doğrudan doğruya veya yetkili uluslararası kuruluşlar aracılığı ile, özellikle kalkınmakta olan devletlerin çıkarlarını ve ihtiyaçlarını gözönünde bulundurarak, iki taraflı düzenlemeler çevresinde veya uluslararası kuruluşlar ve diğer teşekküller bünyesinde deniz teknolejisinin transferi için genel olarak kabul görmüş yönlendirici prensiplerin, kriterlerin ve ilkelerin kabulünü geliştirmek için gayret göstereceklerdir.

Madde 272

Uluslararası programların koordinasyonu

Deniz teknolojisinin transferi konusunda devletler bölgesel veya evrensel programlar da dahil olmak üzere; faaliyetlerinin, kalkınmakta olan Devletlerin özellikle sahili bulunmayan veya coğrafi bakımdan elverişsiz olanların çıkarları ve ihtiyaçlan gözönünde bulundurularak, yetkili uluslararası kuruluşlar tarafından koordine edilmesini sağlamaya gayret göstereceklerdir,

Madde 273

Uluslararası kuruluşlar ve Otorite ile işbirliği

Devletler, Bölge’de yürütülen faaliyetlerle ilgili uygulamaya ve deniz teknolojisine ilişkin bilgilerin kalkınmakta olan devletlere, bunların vatandaşlanna ve Teşebbüs’e transferini desteklemek ve kolaylaştırmak üzere yetkili uluslararası kuruluşlar ve Otorite ile aktif bir işbirliğinde bulunacaklardır.

Madde 274
Otorite’nin amaçları

Teknolojiyi elinde bulunduranların, sağlayanların ve alanların bütün yasal çıkarları ile hak ve yükümlülükleri gözönüne alınarak, Otorite, Bölge’de yürütülen faaliyetlerde aşağıdaki hususlar sağlayacaktır:

1. Hakkaniyete uygun bir coğrafi taksim ilkesine uygun olarak ister sahildar, ister sahili bulunmayan veya coğrafi bakımdan elverişsiz olsun,kalkınmakta olan devletlerin vatandaşlarının, Otorite’nin faaliyetleri gereği tayin edilmiş olan teknik, idari ve araştırma personeli yanında stajyer olarak istihdam edilmeleri;
2. Kullanılan teçhizat, makina, usul ve yöntemler hakkındaki teknik belgelerin, özellikle bu alanda teknik yardıma ihtiyacı olan ve talepte bulunan kalkınmakta olan devletler başta olmak üzere bütün devletlerin istlradesine sunulması;
3. Deniz teknolojisi alanında teknik yardıma ihtiyacı olan ve bunu talep eden devletler ve özellikle kalkınmakta olan devletlerle bunların vatandaşlarının, bir mesleki eğitim de dahil olmak üzere, gerekli bilgileri ve know.how’ı elde etmelerini kolaylaştırmak için Otorite bünyesinde uygun hükümlerin kararlaştırılması;
4. Bu alanda teknik yardıma ihtiyacı olan ve talepte bulunan devletlerin, özellikle kalkınmakta olan devletlerin işbu Sözleşmede öngörülen maij düzenlemeler çerçevesinde, teçhizat, yöntem, malzeme ve diğer gerekli know-how’ı elde etmek için yardım almaları.

BÖLÜM 3

ULUSAL VE BÖLGESEL DÜZEYDE DENİZE İLİŞKİN BİLİMSEL VE TEKNİK ARAŞTIRMA MERKEZLERİ

Madde 275

Ulusal merkezlerin kuruluşu

1. Devletler, doğrudan doğruya veya yetkili uluslararası kuruluşlar ve Otorite aracılığı ile, özellikle kalkınmakta olan sahildar devletlerde, denize ilişkin bilimse] araştırmaları teşvik etmek ve geliştirmek ve bu devletlerin deniz kaynaklarını ekonomik amaçlarla kullanma ve muhafaza yeteneklerini artırmak amacıyle, denize ilişkin bilimsel ve teknik ulusal araştırma merkezlerinin kurulmasını ve mevcut ulusal merkezlerin kuvvetlendirilmesini destekleyeceklerdir.

2. Devletler, yetkili uluslararası kuruluşlar ve Otorite aracılığı ile, böyle bir yardıma ihtiyacı olan ve bunu talep eden devletlerin emrine ileri yetişme imkanları, teçhizat, pratik bilgiler ve gerekli knowhow ile teknik uzmanlar sağlamak amacıyle ulusal merkezlerin kuruluşunu ve kuvvetlcndirilmcsini kolaylaştırmak için uygun destek sağlayacaklardır.

Madde 276

Bölgesel merkezlerin kuruluşu

1. Devletler, yetkili uluslararası kuruluşlar, Otorite, deniz bilimi teknolojisi ulusal araştırma enstitüleri ile koordinede bulunarak, özellikle kalkınmakta olan devletlerde, denize ilişkin bilimsel araştırmaları teşvik etmek ve deniz teknolojisi transferini desteklemek amacıyle, deniz bilimi ve teknolojisi bölge merkezlerinin kuruluşunu kolaylaştıracaklardır.

2. Aynı bölgedeki bütün devletler, amaçlannın gerçekleşmesini daha iyi sağlamak üzere bölge merkezleri ile işbirliğinde bulunacaklardır.

Madde 277

Bölgesel merkezlerin görevleri

Bölgesel merkezlerin, diğerleri yanında aşağıdaki hususları gerçekleştirme görevleri de olacaktır:

1. Özellikle, canlı kaynakların korunması ve yönetimine ilişkin deniz biyolojisi, oşinografi, hidrografi, mühendislik, deniz yatağının jeolojik araştırılması, maden istihsali ve deniz suyundaki tuzun arıtılması teknolojisi alanlarında olmak üzere, deniz bilimi ve teknolojisi araştırmasının çeşitli konularında her düzeyde yetişme ve eğitim programları;
2. Yönetim incelemeleri;
3. Deniz çevresinin korunması ve muhafazasına ve kirlenmesinin önlenmesi azaltılması ve kontrol altına alınmasına ilişkin inceleme programları;
4. Bölgesel düzeyde konferanslar, seminerler ve bilimsel toplantılar tertiplenmesi;
5. Deniz bilimleri ve teknolojisi alanlarındaki verilerin ve bilgilerin toplanması ve işlenmesi;
6. Kolaylıkla elde edilebilecek yayınlarda, denize ilişkin bilimsel ve teknolojik araştırma sonuçlarının çabuk bir şekilde yayımlanması;
7. Deniz teknolojisinin trasferine ilişkin ulusal politikalar hakkındaki bilgilerin yayımlanması ve bu politikalann sistematik mukayeseli incelenmesi;
8. Teknoloji pazarlaması ile patentlere ilişkin mukaveleler; ve diğer düzenlemelere ilişkin bilgilerin derlenmesi ve sistemleştirilmesi:
9. Bölgenin diğer devletleri ile teknik işbirliği.

BÖLÜM 4

ULUSLARARASI KURULUŞLAR ARASINDA İŞBİRLİĞİ

Madde 278

Uluslararası kuruluşlar arasında işbirliği

İşbu Kısım’da ve XIII. Kısım’da öngörülen yetkili uluslararası kuruluşlar, doğrudan doğruya veya aralarında sıkı bir işbirliği ile, işbu Kısım gereğince üzerlerine düşen görevleri ve sorumlulukları yerine getirmek için bütün uygun tedbirleri alacaklardır.

KISIM XV

UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ

BÖLÜM 1

GENEL HÜKÜMLER

Madde 279

Uyuşmazlıkların barışçıl yollarla çözümlenmesi yükümlülüğü

Taraf Devletler, işbu Sözleşmenin yorumu veya uygulanması konusunda aralarında çıkan bütün uyuşmazlıkları, Birleşmiş Milletler Andlaşmasının 2. maddesinin 3. paragrafına uygun olarak barışçı yollarla çözümleyeceklerve bu amaçla Andlaşmanın 33. maddesinin 1. paragrafında belirtilen yollarla bir çözüm arayacaklardır.

Madde 280

Uyuşmazlıkların, tarafların seçeceği her türlü barışçı yolla çözümü

İşbu Kısmın hiç bir hükmü, Taraf Devletlerin, işbu Sözleşmenin yorumu veya uygulanması konusunda aralarında çıkan bir uyuşmazlığı her hangi bir zamanda kendi seçecekleri barışçı yollarla çözümlemeyi kabul etme haklarına halel getirmez.

Madde 281

Tarafların çözüme ulaşamamaları halinde izlenecek usul

1. İşbu Sözleşmenin yorumlamasına veya uygulanmasına ilişkin bir uyuşmazlığa taraf olan Taraf Devletler, bu uyuşmazlığa kendi seçecekleri barışçı bir yolla çözüm arama hususunda anlaştıkları takdirde, işbu Kısımda öngörülen usuller ancak bu yolla bir çözüme ulaşılmadığı ve taraflar arasındaki anlaşma başka bir usule başvurulması ihtimalini yasaklamadığı takdirde uygulanır.
2. Eğer taraflar bir süre konusunda anlaşmışlarsa, 1. paragraf ancak bu sürenin bitimini takiben uygulanır.

Madde 282

Genel, bölgesel ve ikili anlaşmalardan doğan yükümlülükler

İşbu Sözleşmenin yorumlaıımasına veya uygulanmasına ilişkin bir uyuşmazlığa taraf olan Taraf Devletler, genel, bölgesel veya iki taraflı bir anlaşrna çerçevesinde veya diğer herhangi bir şekilde böyle bir uyuşmazlığın taraflardan birinin talebi üzerine bağlayıcı bir kararla sonuçlanacak bir usule tabi tutulması konusunda anlaşmışlarsa; bu usul, uyuşmazlığa taraf olanlar başka türlü kararlaştırılmadıkça, işbu Kısımda öngörülenlerin yerine uygulanacaktır.

Madde 283

Görüş teatisinde bulunma yükümlülüğü

1. Taraf devletler arasında, işbu Sözleşmenin yorumlanması veya uygulanmasına ilişkin bir uyuşmazlık çıktığı takdirde, uyuşmazlığa taraf olanlar vakit geçirmeden, uyuşmazlığın görüşmelerle veya diğer barışçı yollarla çözümüne ilişkin görüş teatisine başvuracaklardır.

2. Taraflar, aynı şekilde, bir uyuşmazlık çözümlenmeden, bunun çözüm usulüne son verildiği her durumda veya çözüme ulaşılıp da şartların bunun yürürlüğe konulması için görüşmeleri gerektirdiği her durumda, vakşt geçirmeden görüş teatisine başvuracaklardır.

Madde 284

Uzlaştırma

1. İşbu Sözleşmenin yorumlanmasına veya uygulanmasına ilişkin bir uyuşmazlığa taraf olan her Taraf Devlet diğer taraf veya tarafları uyuşmazlığı V. Ek'in 1. bölümünde öngörülen usule göre uzlaştırmaya veya diğer bir uzlaştırma usulüne tabi tutmaya davet edebilir.

2. Davet kabul edildiği ve taraflar uygulanacak uzlaştırma usulü üzerinde uyuştukları takdirde, herhangi bir taraf uyuşmazlığı bu usule göre uzlaştırmaya tabi tutabilir.

3. Davet kabul edilmediği veya taraflar uzlaştırma usulünde uyuşamadıkları takdirde, uzlaştırmaya son verilmiş sayılacaktır.

4. Bir uyuşmazlık uzlaştırmaya tabi tutulduğunda, taraflar başka türlü anlaşmadıkça, uzlaştırma ancak, kabul edilen uzlaştırma usulüne uygun olarak sona erebilir.

Madde 285

İşbu Bölümün XI. Kısım uyarınca sunulan uyuşmazlıklara uygulanması

İşbu bölüm, XI. Kısmın 5. bölümüne göre, işbu Kısımda öngörülen usullere uygun olarak çözümlenmesi gereken her uyuşmazlığa uygulanır. Bir Taraf Devletten başka bir birim, bu çeşit bir uyuşmazlığa taraf ise, işbu bölüm gerekli değişikliklerle uygulanır.

BÖLÜM 2

BAĞLAYICI KARARLA SONUÇLANAN ZORUNLU USULLER

Madde 286

Bu Bölümün uygulanma alanı

3. bölüm saklı kalmak şartıyle, işbu Sözleşmenin yorumlanmasına veya uygulanmasına ilişkin olan ve 1. Bölümün uygulanması ile çözümlenemeyen her uyuşmazlık; uyuşmazlığa taraf olanlardan birinin talebi üzerine işbu bölüm gereğince yetkili olan bir divan veya mahkemeye sunulacaktır.

Madde 287

Usulün seçimi

1. Bir devlet işbu Sözleşmeyi imzalarken veya onaylarken veya buna katılırken, veya daha sonraki herhangi bir zamanda, işbu Sözleşmenin yorumlanmasına veya uygulanmasına ilişkin uyuşmazlıkların çözümü için aşağındaki yollardan bir veya birkaçını, yazılı bildiride bulunarak seçmekte serbest olacaktır:

a) VI. Ek'e uygun olarak oluşturulan Deniz Hukuku Uluslararası Mahkemesi;

b) Uluslararası Adalet Divanı;

c) VII. Ek'e uygun olarak oluşturulan: bir hakem mahkemesi;

d) VIII. Ek'e uygun olarak ve orada belirtilen bir veya birçok çeşit uyuşmazlık için oluşturulan, bir özel hakem mahkemesi.

2. 1. paragraf gereğince yapılan bir bildir} XI. Kısmın 5. Bölümünde öngörülen ölçü ve şartlar dahilinde, bir Taraf Devletin, Deniz Hukuku Uluslararası Mahkemesi'nin Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi'nin yetkisini kabul etme yükümlülüğünü etkilemez ve bundan etkilenmez.

3. Yürürlükte olan bir bildiri kapsamına girmeyen bir uyuşmazlığa taraf olan bir Taraf Devlet, VII. Ek'de öngörülen hakemlik usulünü kabul etmiş sayılacaktır.

4. Uyuşmazlık halindeki taraflar eğer uyuşmazlığın çözümü için aynı usulü kabul etmişlerse, taraflar aksini kararlaştırmadıkça, uyuşmazlık, ancak bu usule tabi tutulabilir.

5, Uyuşmazlık halindeki taraflar eğer uyuşmazlığın çözümü için; aynı usulü kabul etmemişlerse, taraflar aksini kararlaştırmadıkça, uyuşmazlık ancak VII. Ek'de öngörülen hakemlik usulüne tabi tutulabilir.

6. 1. paragrafa uygun olarak yapılmış olan bir bildiri, bir iptal ihbarının Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri nezdine tevdi edilmesinden sonra üç ay yürürlükte kalacaktır.

7. Yeni bir bildiri, bir iptal ihbarı veya bir bildirinin süresinin sona ermesi, taraflar aksini kararlaştırmadıkça, işbu madde gereğince yetkili olan bir divan veya mahkeme önünde devam etmekte olan usulü herhangi birşekilde etkilemez.

8. İşbu maddede öngörülen bildiriler ve ihbarlar, birer öreğini taraf devletlere iletecek olan Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri nezdine tevdi edilecektir.

Madde 288

Yetki

1. 287. maddede öngörülen bir divan veya mahkeme işbu Kısma uygun olarak kendisine sunulan ve işbu Sözleşmenin yorumlanmasına veya uygulanmasına ilişkin her uyuşmazlığa bakmaya yetkili olacaktır.

2. 287. maddede öngörülen bir divan veya mahkeme işbu Sözleşmenin amaçları ile ilgili bir uluslararası anlaşmanın yorumlanmasına veya uygulanmasırıa ilişkin olan ve bu anlaşmaya göre kendisine sunulan her uyuşmazlığa bakmaya aynı şekilde yetkili olacaktır,

3. VI. Ek'e uygun olarak oluşturulan Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi ve XI. Kısmın 5. Bölümünde öngörülen herhangi diğer bir daire veya mahkeme, VI. Ek uyarınca kendisine sunulan her konuya bakmaya yetkili olacaktır.

4. Bir divanın veya bir mahkemenin yetkili olup olmadığı hususundaki bir uyuşmazlık, bu divanın veya mahkemenin karan ile çözümlenecektir.

Madde 289

Uzmanlar

Bilimsel veya teknik konulara ilişkin herhangi bir uyuşmazlıkta, işbu Bölüm uyarınca yetkisini kullanan bir divan veya mahkeme, bir tarafın talebi üzerine veya resen ve taraflarla danıştıktan sonra, tercihan VIII. Ek'in 2. maddesi uyarınca düzenlenmiş ilgili listeden, oy hakkı olmaksızın divan veya mahkemede yer alacak en az iki bilimsel veya teknik uzman seçebilir.

Madde 290

İhtiyati tedbirler

1. Bir uyuşmazlığın gereken şekilde kendisine sunulduğu bir divan veya mahkeme, önce işbu Kısım veya XI. Kısmın 5, bölümü uyarınca yetkili olduğunu kararlaştırırsa; bu divan veya mahkeme, uyuşmazlık halindeki tarafların haklarını mütekabilen korumak veya kesin karar verilinceye kadar deniz çevresinin ağır zararlara maruz kalmasını önlemek amacıyla, şartlara göre uygun gördüğü ihtiyati tedbirleri tespit edebilir.

2. Alınmasını haklı kılan sebepler değiştiğinde veya ortadan kalktığında ihtiyati tedbirler değiştirilebilir veya iptal edilebilir.

3. İhtiyati tedbirler işbu madde gereğince, ancak, uyuşmazlık halindeki taraflardan birinin talebi üzerine ve taraflara kendilerini dinlettirme imkanı verildikten sonra tespit edilebilir veya tâlik edilebilir.

4. Divan veya mahkeme, ·her çeşit ihtiyati tedbiri veya bunu değiştiren veya iptal eden her kararı derhal uyuşmazlık halindeki taraflara ve uygun olduğuna karar verdiği takdirde, diğer taraf devletlere bildirecektir.

5. İşbu bölüm gereğince bir uyuşmazlığı ele alacak bir hakem mahkemesinin teşkili beklenirken, taraflarca ortak anlaşma ile tespit edilen herhangi bir divan veya mahkeme veya anlaşmanın yokluğu halinde ihtiyati tedbir talebi tarihinden itibaren iki hafta içerisinde Deniz Hukuku Uluslararası Mahkemesi veya Bölge'de yürütülen faaliyetler sözkonusu olduğunda Deniz Yatağına İlişkin Uyuşmazlıklar Dairesi, önce kurulacak olan mahkemenin yetkili olacağını düşünür ve durumun adiliğinin gerekli kıldığı yönünde değerlendirme yaparsa, işbu madde uyarınca ihtiyati tedbirleri tespit edebilir, değiştirebilir veya iptal edebilir. Bir kere oluşturulduktan sonra uyuşmazlığı ele alan mahkeme, 1. ila 4. paragraflara uygun hareket ederek tedbirleri değiştirebilir, iptal edebilir veya teyid edebilir.

6. Uyuşmazlığa taraf olanlar işbu madde uyarınca tespit edilen ihtiyati tedbirlere vakit geçirmeksizin uyacaklardır.

Madde 291

Uyuşmazlıkların çözümü usullerine katılma

1. Uyuşmazlıkların çözümü konusunda işbu Kısımda öngörülen bütün usulflr Taraf Devletlere açık olacaktır.

2. Taraf devletler dışındaki birimlere, uyuşmazlıkların çözümü konusunda işbu kısımda; öngörülen usuller; ancak, işbu Sözleşmede açıkca öngörüldüğü ölçüde açık olacaktır.

Madde 292

Geminin durdurulmasına acilen son verilmesi ve mürettebatının acilen serbest bırakılması

1. Taraf devletlerden birinin yelkili makamları, diğer bir Taraf devletin bayrağını taşıyan bir gemiyi durdurduğunda ve gemiyi durduran devletin, işbu Sözleşmenin makul bir teminatın veya diğer mali bir garantinin yatırılması halinde geminin durdurulmasına acilen son verilmesini veya mürettebatının tulukluluk halinin sona ermesini öngören hükümlerine riayet etmediği iddia edildiği takdirde, durdurmaya veya tutukluluk haline son verilmesi sorunu, taraflarca ortak anlaşma ile tespit edilen bir divana veya mahkemeye götürülebilir; geminin durdurulması veya mürettebatın tutuklanması tarihini takip eden 10 gün içerisinde anlaşma olmazsa; bu sorun, taraflar başka türlü karar vermedikçe, durdurmaya veya tutuklamaya başvuran devlet tarafından, 287. maddeye göre kabul edilen bir divana veya mahkemeye veya Deniz Hukuku Uluslararası. Mahkemesine götürebilir.

2. Geminin durdurulması kararınm kaldırılmasına veya tutukluluk halinin sona erdirilmesine ilişkin talep, ancak bayrak devleti veya onun namına yapılabilir.

3. Divan veya mahkeme derhal bu talebi inceleyecek ve daha sonra geminin sahibi ve mürettebatı hakkında yetkili ulusal merciler önünde bir dava açılması hususuna halel gelmeksizin, yalnızca durdurulma kararının iptali veya tutuklamanın kaldırılması sorununu ele alacaktır. Durdurmaya veya tutuklamaya başvuran devletin yetkili makamlan, her zaman, geminin durdurulmasını kaldırma veya mürettebatı serbest bırakma konusunda yetkilidir.

4. Divan veya mahkeme tarafından tespit edilen teminat veya diğer mali garanti yatırılır yatırılmaz gemiyi durduran devletin yetkili makamları, divanın veya mahkemenin durdurmanın veya tutuklamanın kaldırılmasma ilişkin kararına derhal uyacaklardır.

Madde 293

Uygulanacak hukuk

1. · İşbu bölüm uyannca yetkiye sahip bulunan bir divan veya mahkeme, işbu Sözleşmenin hükümlerini ve Sözleşmeye aykırı olmayan diğer uluslararası hukuk kurallarını uygulayacaktır.

2. 1. paragraf hükmü, taraflar mutabık iseler, işbu bölüm uyarınca yetkiye sahip bulunan divan veya mahkemenin hakkaniyet ve nisfetle karar verme yetkisine halel getirmez.

Madde 294

Duruşma hazırlığı

1. 287. maddede öngörülen divan veya mahkeme 297. maddede öngörülen bir uyuşmazlık kendisine sunulduğunda, talebin hukuki yolların kötüye ıkullanılmasım teşkil edip etmediği hususunda veya önce talebin dayanaktan yoksun olup olmadığı konusunda, taraflardan birinin talebi üzerine karar verecektir; veya bu konularda kendisi de resen karar verebilir. Eğer divan veya mahkeme talebin hukuki yolların kötüye kullanılmasını oluşturduğuna veya önce dayanaktan yoksun bulunduğuna karar verirse talebi incelemekten vazgeçecektir.

2. Talebi aldığında, divan veya mahkeme bunu derhal diğer taraf veya taraflara bildirecek ve 1. paragrafta öngörülen hususlarda karar vermesini kendisinden talep etmelerini sağlayacak makul bir süre tespiıt edecektir.

3. İşbu madde; bir uyuşmazlığa taraf olan bir tarafın uygulanabilir usül kurallarına uygun olarak ilk itirazlarda bulunma hakkına herhangi bir şekilde halel getirmez.

Madde 295

İç müracaat yollarının tüketilmesi

İşbu Sözleşmenin yorumlanmasına veya uygulanmasına ilişkin olarak Taraf Devletler arasında çıkarı bir uyuşmazlık, ancak uluslararası hukukun öngördüğü şekilde iç müracaat yollarının tüketilmesini takiben işbu bölümde öngörülen usullere tabi kılınabilir.

Madde 296

Kararların kesin ve uygulanmalarının zorunlu olma niteliği

1, İşbu bölüme göre yetkili olan bir divan veya mahkeme tarafından verilen kararlar kesin olacaktır; ve uyuşmazlığa taraf olanların hepsi buna uyacaklardır,

2. Bu kararlar sadece taraflar için ve bu özel olay hakkında zorunlu olacaktır.

BÖLÜM 3

BÖLÜM 2'NİN UYGULANMASININ SINIRLANDIRILMASI VE İSTİSNALARI

Madde 297

Bölüm 2'nin uygulanmasına sınırlamalar

1. Bir sahildar devletin işbu Sözleşmede Öngörüldüğü şekilde egemen haklarını veya yetkisini kullanması konusunda Sözleşmenin yorumlanmasına veya uygulanmasına ilişkin uyuşmazlıklar, 2. bölümde öngörülen: çözüm usullerine aşağıdaki hallerde tabi olacaktır:

1. Sahildar devletin işbu Sözleşmeye, seyrüsefer veya uçuş serbestliği ve hakkı veya denizaltı kabloları ve petrol boruları döşeme serbestliği ve hakkı yönlerinden ve keza, denizin 58. maddede öngörülen diğer uluslararası yasal amaçlarla kullanılması yönünden aykırı davrandığı iddia edildiğinde;
2. Bu serbestilerin ve hakların uygulanmasında veya bu kullanmalarda, bir devletin işbu Sözleşmeye veya sahildar devletin işbu Sözleşme hükümlerine veya bunlara aykırı olmayan diğer uluslararası hukuk kurallarına uygun olarak kabul ettiği kanun ve kurallara aykırı, davrandığı iddia edildiğinde;
3. Sahildar devletin işbu Sözleşme ile veya yetkili uluslararası bir kuruluş veya işbu Sözleşme uyarınca hareket eden bir diplomatik konferans aracılığı ile tespit edilmiş ve deniz çevresini korumayı ve muhafaza etmeyi amaçlayan belirli uluslararası kurallara veya ilkelere aykırı davrandığı iddia edildiğinde.

2. a) İşbu Sözleşmenin denize ilişkin bilimsel anıştırmalarla ilgili hükümlerinin yorumlanmasına ve uygulanmasına ilişkin uyuşmazlıklar 2. bölüme göre çözümlenecektir; ancak, sahildar devlet, aşağıdaki konulardan doğan uyuşmazlıkların böyle bir çözüme tabi tutulmasını kabul etmek zorunda olmayacaktır:

i) Bu devletin, 246. maddeye uygun olarak, takdire bağlı bir hakkını veya yetkisini kullanmasından doğan bir uyuşmazlık;

ii) Bu devletin 253. maddeye uygun olarak bir araştırma projesinin askıya alınmasını veya durdurulmasını emretmesi kararına ilişkin bir uyuşmazlık.

b) Sahildar devletin 246. ve 253. maddelerin kendisine tanıdığı hakları, işbu Sözleşmeye uygun olarak kullanmadığı bir özel projede, arayıcı devletin bir iddiasından doğan uyuşmazlıklar, taraflardan birinin talebi üzerine, V. Ek'in 2. bölümünde öngörülen uzlaştırma usulüne tabi olacaktır; şu şartla ki, uzlaştırma komisyonu sahildar devletin 246. maddenin 6. Paragrafında öngörüldüğü şekilde özel bölgeler tespit etme konusundaki takdir  yetkisini ve aynı maddenin 5. paragrafına göre rızasını vermeme konusundaki takdiri yetkisini kullanmasını gündeme getirmesin.

3. a) İşbu Sözleşmenin balık avcılığıyla ilgili hükümlerinin yorumlanmasına veya uygulanmasına ilişkin uyuşmazlıklar, 2. bölüme göre çözümlenecektir; ancak, sahildar devlet, kendisinin kabul edilebilir av hacmini ve kendi av yeteneklerini tespit, bakiye miktarı diğer devletler arasında bölüştürme ve muhafaza etme ve yönetme konusundaki kanun ve kurallarında yer alan usul ve şartlan tespit etme konularındaki takdiri yetkisi de dahil olmak üzere, kendi münhasır ekonomik bölgesindeki canlı kaynaklar üzerindeki egemen haklarına veya bu hakların kulanılmasına ilişkin bir uyuşmazlığın böyle bir çözüme tabi tutulmasını kabul etmek zorunda olmayacaktır.

b) 1. bölüme başvurulması, bir çözüme uluşmaya imkan vermezse; aşağıdaki iddialardan birinin söz konusu olduğu durumda, uyuşmazlığa taraf olanlardan herhangi birinin talebi üzerine, uyuşmazlık V. Ek'in 2. Bölümünde öngörülen uzlaştırma usulüne tabi kılınacaktır:

i) Sahildar bir devlet, münhasır ekonomik bölgedeki canlı kaynakların idamesinin ciddi bir şekilde tehlikeye düşmemesini uygun muhafaza ve yönetim tedbirleri ile sağlama yükümlülüğünü açıkca ihlal etmiştir,

ii) Sahildar bir devlet, diğer bir devletin ·talebi üzerine, kabul edilebilir av hacmini ve işletilmesi bu devleti ilgilendiren stoklar konusunda, canlı kaynaklan işletme yeteneklerini tespit etmeyi keyfi olarak reddetmiştir;

iii) Sahildar bir devlet, mevcut olduğunu açıkladığı bakiyenin tamamını veya bir kısmım, 62., 69. ve 70. maddelerin öngördüğü şekilde ve bizzat kendisinin işbu Sözleşmeye uygun olarak tespit ettiği usul ve şartlara göre, herhangi bir devlete hasretmeyi keyfi olarak reddetmiştir.

c) Hiç bir halde, uzlaştırma komisyonu kendi takdiri yetkisini sahildar devletinkine ikame etmeyecektir.

d) Uzlaştırma komisyonunun raporu ilgili uluslararası kuruluşlara iletilecektir,

e) 69. ve 70. maddelerde öngörülen anlaşmaları müzakere ederlerken, aksini kararlaştırmadıkça, taraflar anlaşmaya bunun yorumlanmasr veya uygulanması konusunda görüş ayrılıklarını asgariye indirmek için alacakları tedbirleri ve buna rağmen görüş ayrılığı ortaya çıkarsa bu konuda izlenecek usulü öngören bir madde koyacaklardır.

Madde 298

Bölüm 2'nin uygulanmasına İlişkin ihtiyari istisnalar

1. İşbu Sözleşmeyi imzalarken veya onaylarken veya buna katılırken yahut da ilerdeki herhangi bir zamanda bir devlet, 1. bölümden doğan mükellefiyetlere halel gelmeksizin, 2. bölümde öngörülen uyuşmazlıkların çözürm usullerinin birini veya bir çoğunu aşağıdaki uyuşmazlık çeşitlerinin biri veya birçoğu hakkmda kabul etmediğini yazılı olarak açıklayabilir:

a) i) Deniz bölgelerinin sınırlandırılmasına ilişkin 15., 74., ve 83. maddelerin yorumlanması veya uygulanması ile ilgili uyuşmazlıklar; veya körfezler veya tarihi haklar konusundaki uyuşmazlıklar; ancak, işbu Sözleşmenin yürürlüğe girmesini takiben böyle bir uyuşmazlık ortaya çıkarsa ve taraflar makul bir süre içerisinde görüşmeler yoluyla anlaşmaya varamazlarsa, taraflardan birinin talebi üzerine açıklama yapan devlet, uyuşmazlığı V. Ek’in 2.bölümünde öngörülen usule göre uzlaştırmaya sunmayı, kabul edecektir; kıta veya ada toprakları üzerindeki egemenliğe veya diğer haklara ilişkin olup henüz çözümlenmemiş bir uyuşmazlığın da aynı zamanda incelenmesini gerekli kılan bir uyuşmazlık bu usule sunulmayacaktır

ii) Uzlaştırma komisyonu, gerekçeli olması gereken, raporunu sunduktan sonra; taraflar, bu raporu esas alarak bir anlaşma için görüşmelerde bulunacaklardır; görüşnıeler bir sonuca ulaşmazsa, taraflar aksini kararlaştırmadıkça, karşılıklı rıza ile, sorunu XV. Kısmın 2. bölümünde öngörülen usullere tabi tutulacaklardır;

iii) İşbu alt paragraf hükümleri, ne taraflar arasında bir düzenleme ile kesin çözüme bağlanmış deniz bölgelerinin sınırlandırılmasına ilişkin uyuşmazlıklara ve ne de tarafları bağlayan iki veya çok taraflı bir anlaşmaya göre çözümlenmesi gereken uyuşmazlıklara uygulanacaktır.

b) Ticari hizmet dışında kullanılan devlet gemitcriuin ve uçaklarının askeni faaliyetleri de dahil olmak üzere, askeri faaliyetlere ilişkin uyuşmazlıklar ve 297. maddenin 2. veya 3. paragrafının bir divan veya mahkemenin yetkisi dışında bıraktığı egemen hakların veya yetkinin kullanılması sırasında gerçekleştirilen cebri icra fiillerine ilişkin uyuşmazlıklar:

c) Haklarında, Birleşmiş Milletler Teşkilatı Güvenlik Konseyinin, Birleşmiş Milletler Andlaşmasının kendisine verdiği görevleri yerine getirdiği uyuşmazlıklar; meğer ki, Güvenlik Konseyi sorunu gündeminden çıkartmaya karar vermiş olsun veya tarafları, uyuşmazlıklarını işbu Sözleşmede öngörülen usullere göre çözümlemeye davet etmiş olsun.

2. 1. paragraf uyarınca bir açıklamada bulunmuş olan bir Taraf Devlet, bunu her zaman geri alabilir; veya bu açıklama ile hariç bırakılmış bir uyuşmazlığı işbu Sözleşmede öngörülen herhangi bir çözüm usulüne tabi kılmayı kabul edebilir.

3. 1. paragraf uyarınca bir açıklamada bulunmuş olan bir Taraf Devlet, hariç bırakılan uyuşmazlıklar kategorisine giren bir uyuşmazlığı, işbu Sözleşmede öngörülen usullerinden herhangi birine, uyuşmazlık halinde bulunduğu Taraf Devletin rızası olmaksızın, tabi kılmayacaktır.

4. Bir Taraf Devlet, 1. paragrafın a) fıkrası uyarınca bir açıklamada bulunduğu takdirde, diğer herhangi bir Taraf Devlet açıklama sahibi devletle arasında mevcut olan ve hariç bırakılan uyuşmazlıklar kategorisine giren herhangi bir uyuşmazlığı, bu açıklamada belirtilen usule tabi kılabiIir,

5. Yeni bir açıklama veya bir açıklamanın geri alınması bildirimi, taraflar aksini kararlaştırmadıkça işbu maddeye göre olayı ele almış olan bir divan veya mahkeme önünde devam etmekte olan usulü etkilemeyecektir.

6. İşbu maddede öngörülen açıklamalar veya bunların geri alınmasına ilişkin beyanlar, bir örneğini Tarar Devletlere gönderecek olan, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri nezdine tevdi edilecektir.

Madde 299

Tarafların usul üzerinde .uyuşma hakkı

1. 297. madde uyarınca ve 298. maddeye uygun olarak yapılan bir açıklama uyarınca işbu Kısmın 2. bölümünde öngörülen uyuşmazlıkların çözüm usulerinden hariç tutulan herhangi bir uyuşmazhk; bu usullere ancak, uyuşmazlığa taraf olanların anlaşması ile tabi kılınabilir.

2. İşbu bölümiin hiçbir hükmü bir uyuşmazlıkda taraf olanlarm bu uyuşmazlığı başka bir usul ile veya dostane bir şekilde çözümlemeyi kabul etme haklarına halel getirmez.

KISIM XVI

GENEL HÜKÜMLER

Madde 300

İyi niyet ve hakkın kötüye kullanılması

Taraf Devletler işbu Sözleşme hükümleri uyarınca üstlendikleri yükümlülükleri iyi niyetle yerine getirmeli ve  işbu  Sözleşmede  tanınan hakları,  yetkileri  ve serbestileri hakkın kötüye kulllanılmasını oluşturmayacak biçimde kullanmalıdırlar.

Madde 301

Denizlerin barışçı  amaçlarla kullanımı

İşbu Sözleşme uyarınca haklarını kullanırlarken ve yükümlülüklerini yerine getirirlerken, Taraf Devletler, herhangi bir devletin toprak bütünlüğüne veya siyasi bağımsızlığına karşı veya Birleşmiş Milletler Andlaşmasında belirtilen uluslararası hukuk ilkeleri ile bağdaşmayacak diğer herhangi bir şekilde, tehdide veya kuvvet kullanılmasına başvurmaktan kaçınacaklardır.

Madde 302

Bilgilerin açıklanması

Herhangi bir Taraf Devletin işbu Sözleşmede öngörülen uyuşmazlıkların çözüm usullerine başvurma hakkı saklı kalmak üzere, işbu Sözleşmenin hiçbir hükmü, Sözleşme dolayısıyle kendisine düşen mükellefiyetlerin yerine getirilmesinde Taraf Devleti, yayımı güvenlik açısından temel çıkarlarına aykırı olacak bilgileri vermeye mecbur kılacak şekilde yorumlanmayacaktır.

Madde 303

Denizde ortaya çıkan arkeolojik ve tarihi eşyalar

1. Devletlerin denizde ortaya çıkarılan arkeolojik veya tarihi nitelikteki eşyaları koruma yükümlülüğü vardır ve bu amaçla işbirliğinde bulunacaklardır.

2. Bu eşyaların ticaretini kontrol etmek için, sahildar devlet, 33. maddeyi uygulayarak, bunların, o maddede öngörüIen bölgedeki deniz dibinden, kendi izni olmaksızın çıkarılmasını ülkesi üzerinde veya karasularında, kendisinin aynı maddede öngörülen kanunlarına ve kurallarına aykırı bir davranış olarak kabul edebilir.

3. İşbu madde, ne kimlikleri tesbit edilebilecek maliklerin haklarına, denizde batmış eşyaların çıkarılmasına ilişkin hukuka ve deniz hukukunun diğer kurallarına ve ne de kültürel mubadele konusundaki kanun ve uygulamalara halel getirir.

4. İşbu madde, arkeolojik veya tarihi eşyaların korunmasına ilişkin diğer uluslararası anlaşmalara ve uluslararası hukuk kurallarına halel getirmez.

Madde 304

Zarar verilmesi halinde sorumluluk

İşbu Sözleşmenin, zarar halinde sorumluluğa ilişkin hükümleri uluslararası hukukda mevcut olan kuralların uygulanmasına ve uluslararası hukuk uyarınca sorumluluğa ilişkin yeni kuralların tesbitine halel getirmez.

KISIM XVII

SON HÜKÜMLER

Madde 305

İmza

1. İşbu Sözleşme aşağıdakilerin imzasına açık tutulacaktır:

• Bütün devletler;
• “Namibya için Birleşmiş Milletler Konseyi” tarafından temsil edilen, Namibya;
• Genel Kurul'un 1514 (XV) sayılı kararına uygun olarak Birleşmiş Milletler Teşkilatı tarafından desteklenen ve kabul edilen bir kendi kaderini kendisinin tayin etmesi tasarrufu ile bu rejimi seçmiş olan ve işbu Sözleşmenin ele aldığı konularda, bunlar hakkında andlaşmalar akdetme yetkisi de dahil olmak üzere, yetkisi bulunan bütün ortak özerk devletler;
• Ortaklık belgeleri gereğince, işbu Sözleşmenin ele aldığı konularda, bunlar hakkında andlaşmalar akdetme yetkisi de dahil olmak üzere, yetkisi bulunan bütün ortak özerk devletler;
• Birleşmiş Milletler Teşkilatı tarafından tanınmış tam bir iç özerklikten yararlanan; ancak Genel Kurulun 1514 (XV) sayılı kararı uyarınca tam bağımsızlığa kavuşmamış ve işbu Sözleşmenin ele aldığı konularda, bunlar hakkında andlaşmalar akdetme yetkisi de dahil olmak üzere, yetkisi bulunan bütün ülkeler;
• Ek'e uygun olarak uluslararası örgütler.

2. İşbu Sözleşme 9 Aralık 1984 tarihine kadar Jamaika Dışişleri Bakanlığı'nda ve keza 1 Temmuz 1983 tarihinden 9 Aralık 1984 tarihine kadar New York'da Birleşmiş Milletler Teşkilatı Merkezi'nde imzaya açık tutulacaktır.

Madde 306

Onaylama ve resmi teyid

İşbu Sözleşme, Devletlerin ve 305. maddenin 1. paragrafının b), c), d), ve e) fıkralarında belirtilen birimlerin onayına ve aynı maddenin 1. paragrafının f) fıkrasında belirtilen birimlerin, IX. Ek'e uygun olarak resmi teyidlerine tabi olacaktır. Onay ve resmi teyid belgeleri Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri nezdine tevdi olunacaktır.

Madde 307

Katılma

İşbu Sözleşme, 305. maddede öngörülen devletlerin ve diğer birimlerin katılmalarına açık olacaktır. 305. maddenin 1. paragrafın f) fıkrasında öngörülen birimlerin katılmaları, IX. Ek'e göre düzenlenecektir. Katılma belgeleri, Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri nezdine tevdi olunacaktır.

Madde 308

Yürürlüğe giriş

1. İşbu Sözleşme, altmışıncı onay veya katılma belgesinin tevdi tarihinden on iki ay sonra yürürlüğe girecektir.

2. Altmışıncı onay veya katılma belgesinin tevdi tarihinden sonra Sözleşmeyi onaylayan veya Sözleşmeye katılan her devlet için Sözleşme, 1. paragraf hükmü saklı kalmak üzere, onay ve katılma belgesinin tevdi tarihini takip eden otuzuncu gün yürürlüğe girecektir.

3. Otorite'nin Kurul'u Sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihte toplanacak ve Otorite'nin Meclisi'ni seçecektir. 161. maddenin kesin bir şekilde uygulanamaması halinde Meclis, anılan maddede öngörülen amaçlara uygun bir biçimde oluşturulacaktır.

4. Hazırlık Komisyonu tarafından tespit edilen kurallar, düzenlemeler ve usuller, bunların Otorite tarafından XI. Kısım gereğince resmen kabul edilmelerine kadar, geçici olarak uygulancaktır.

5. Otorite ve organları, Birleşmiş Milletler Üçüncü Deniz Hukuku Konferansının II sayılı, hazırlık yatırımlarına ilişkin kararına ve bu kararın uygulanması sonucu Hazırlık Komisyonu'nun aldığı kararlara uygun olarak hareket edeceklerdir.

Madde 309

İhtirazi kayıtlar ve istisnalar

İşbu Sözleşmeye, diğer maddelerde açıkca izin verilenler dışında, ne ihtirazi kayıt ve ne de istisnalar ileri sürülebilir.

Madde 310

Bildiriler

309. maddede herhangi bir devletin, işbu Sözleşmeyi imzalarken veya onaylarken veya ona katılırken, bildirilerin işbu Sözleşme hükümlerinin o Devlete uygulanmasında hukuki etkilerini hariç bırakmayı veya değiştirmeyi amaçlamaması şartı ile, nasıl kaleme alınırsa, alınsın veya adlandırılması ne olursa olsun bildirilerde bulunmasını yasaklamaz.

Madde 311

Diğer uluslararası Sözleşme ve Antlaşmalarla ilişkiler

1. İşbu Sözleşme, Taraf Devletler arasında, Deniz Hukuku hakkında 29 Nisan 1958 Cenevre Sözleşmeleri yerine geçecektir.

2. İşbu Sözleşme, kendisine aykırı olmayan ve diğer Taraf Devletlerin Sözleşme dolayısıyle elde ettikleri haklardan yararlanmalarına ve Sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmelerine halel getirmeyen diğer andlaşmalardan doğan hak ve yükümlülüklerini herhangi bir şekilde değiştirmeyecektir.

3. İki veya ikiden fazla Taraf Devlet işbu Sözleşmenin hükümlerinin uygulanmasını değiştiren veya askıya alan ve sadece karşılıklı ilişkilerinde uygulanacak anlaşmalar akdedebilirler; yeter ki, bu anlaşmalar, Sözleşmenin, riayet edilmemesi onun konusunun ve amacının gerçekleştirilmesine aykrı düşecek bir hükmüne ilişkin olmasın ve yine aynı şekilde, yeter ki bu anlaşmalar, Sözleşmede belirtilen temel ilkeleri etkilemesin ve ne diğer Taraf devletlerin Sözleşme dolayısıyle elde ettikleri haklardan yararlanmalarına ve ne de Sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmelerine halel getirsin.

4. 3. Paragrafta öngörülen bir anlaşmayı akdetmeyi amaçlayan devletler, işbu Sözleşmenin tevdi makamı aracılığı ile diğer tarafları anlaşma akdetme niyetlerinden haberdar edecekler ve aynı zamanda işbu Sözleşmenin, değiştirilmesini veya uygulanmasının askıya alınınasını düşündükleri hükümlerini bildireceklerdir.

5. İşbu madde, işbu Sözleşmenin diğer maddeleri ile açıkca izin verilen veya muhafaza edilen uluslararası anlaşmalara halel getirmez.

6. Taraf Devletler, 136. maddede ifadesini bulan insanlığın ortak mirasına ilişkin temel prensipte herhangi bir değişiklik yapılamayacağını ve bu prensipten sapan hiçbir anlaşmaya taraf olmayacaklarını kabul ederler.

Madde 312

Değişiklik

1. İşbu Sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 10 yıllık bir sürenin bitiminde, herhangi bir Taraf Devlet, Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri'ne yazı ile başvurarak, Bölge'de yürütülen faaliyetlerle ilgili olmamak şartı ile, belirli konularda işbu Sözleşmede değişiklikler yapılmasını teklif edebilir ve bu şekilde teklif edilen değişiklikleri incelemekle görevli bir konferansın toplanmasını talep edebilir. Genel Sekreter bu başvuruyu bütün Taraf Devletlere iletecektir. Başvurunun iletilmesi tarihini takip eden 12 ay içerisinde Taraf devletlerden en az yarısının bu talebe olumlu cevap vermesi halinde Genel Sekreter Konferansı toplayacaktır.

2.  Değişiklik Konferansı,  aksini kararlaştırmadıkça,  kararların  alınması konusunda, Birleşmiş Milletler Üçüncü Deniz Hukuku Konferansı'nın izlediği usulü uygulayacaktır. Konferans, değişiklikler hakkında konsensüs yolu ile bir anlaşmaya varılması için hiç bir gayreti esirgememelidir ve bir konsensüsa ulaşılması işin bütün gayretler tüketilmedikçe, bu değişiklikler hakkında oylama yapılmamalıdır.

Madde 313

Basit usulle değişiklik

1. Herhangi bir Taraf Devlet, Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri'ne yazı ile başvurarak Sözleşmede, Bölge'de yürütülen faaliyetlere ilişkin olmayan bir değişiklik teklifinde bulunabilir ve bunun, bir konferans toplanmaksızın işbu maddede öngörülen basit usulle kabulünü talep edebilir. Genel Sekreter bu başvuruyu bütün Taraf Devletlere iletecektir.

2. Başvurunun iletilmesi tarihini takip eden 12 ay içerisinde Taraf Devletlerden biri teklif edilen değişikliğe veya bunun basit usul ile kabul edilmesine yönelik teklife itiraz ederse, teklif edilen değişiklik reddedilmiş sayılacaktır. Genel Sekreter bu durumu bütün Taraf Devletlere bildirecektir.

3. Başvurunun iletilmesi tarihini takip eden 12 ay içerisinde Taraf Devletlerden hiçbiri teklif edilen değişikliğe veya bunun basit usul ile kabul edilmesine yönelik teklife itiraz etmese, teklif edilen değişiklik, kabul edilmiş sayılacaktır. Genel Sekreter bu durumu bütün Taraf Devletlere bildirecektir .

Madde 314

Sözleşmenin, münhasıran Bölge'de yürütülen faaliyetlere ilişkin hükümlerinde değişiklikler

1. Herhangi bir Taraf Devlet, Otorite'nin Genel Sekreterine yazı ile başvurarak, VI Ek'in 4. bölümü hükümleri de dahil olmak üzere, işbu Sözleşmenin münhasıran Bölgede yürütülen faaliyetlere ilişkin hükümleri hakkında değişiklik teklifinde bulunabilir. Genel Sekreter bu başvuruyu bütün Taraf Devletlere bildirecektir. Meclis tarafından kabul edilen değişiklik teklifi, daha sonra Kurul tarafından kabul edilecektir. Taraf Devletlerin temsilcilerinin, teklif edilen değişikliği incelemek ve kabul etmek için yetki belgelerini haiz olmaları gerekecektir. Değişiklik teklifi Meclis ve Kurul tarafından onaylanan şekli ile kabul edilmiş sayılacaktır.

2. 1. paragrafa göre bir değişikliği kabul etmeden önce Meclis ve Kurul, 155. madde uyarınca yeniden gözden geçirme konferansı toplanıncaya kadar, değişikliğin Bölge'nin kaynaklarının araştırılması ve işletilmesi sistemini haleldar etmediğinden emin olacaklardır.

Madde 315

Değişikliklerin imzalanması, onaylanması bunlara katılma ve geçerli değişiklik metinleri

1. İşbu Sözleşmede yapılan değişiklikler, bir kere kabul edildikten sonra, değişikliklerde başka türlü kararlaştırılmış olmadıkça, kabul tarihinden itibaren 12 ay süre ile New York'da Birleşmiş Milletler Teşkilatı Merkezinde taraf devletlerin imzasına açık tutulacaktır.

2. 306., 307. maddeler işbu Sözleşmede yapılan bütün değişikliklere uygulanır.

Madde 316

Değişikliklerin yürürlüğe girmesi

1. Değişiklikleri onaylayan veya bunlara katılan devletler için, işbu Sözleşme 5. paragrafta öngörülenler dışında yapılan değişiklikler, hangisinin sayısı daha yüksek ise o kabul edilmek şartı ile, Taraf Devletlerden üçte ikisinin veya altmış Taraf Devletin onay veya katılma belgelerini tevdi ettikleri tarihi izleyen otuzuncu gün yürürlüğe girecektir. Değişiklikler ne diğer Taraf Devletlerin işbu Sözleşme dolayısıyle elde ettikleri haklardan yararlanmalarına ve ne de Sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmelerine halel getirecektir.

2. Bir değişiklik, yürürlüğe girmesinin işbu maddede istenenden daha fazla sayıda onay veya kutlamayı icap ettirdiğini öngörebilir.

3. 1. Paragrafta öngörülen bir değişikliği gereken sayıda onay veya katılma belgesinin tevdi tarihinden sonra onaylayan veya buna katılan her bir Taraf Devlet için bu değişiklik, Taraf Devletin onay veya katılma belgesini tevdi tarihini izleyen otuzuncu gün yürürlüğe girecektir.

4. Bir değişikliğin, 1. Paragrafa uygun olarak yürürlüğe girmesinden sonra, işbu Sözleşmeye taraf olan bir devlet farklı bir niyet beyan etmediği takdirde:

1. Sözleşmeye değiştirildiği şekli ile taraf olmuş kabul edilecek; ve
2. Bu değişiklik ile bağlı olmayan her Taraf Devlete karşı da, Sözleşmeye değiştirilmemiş şekli ile taraf olmuş kabul edilecektir.

5. Münhasıran, bölge'de yürütülen faaliyetlere ilişkin değişiklikler ve EK VI'ya ilişkin değişiklikler, bütün Taraf Devletler için, Taraf Devletlerden dörtte üçünün onay veya katılma belgelerini tevdi ettikleri tarihten bir yıl sonra yürürlüğe girecektir.

6. 5. Paragrafta öngörülen değişikliklerin yürürlüğe girmesinden sonra işbu Sözleşmeye taraf olan her devlet Sözleşmeye değiştirilmiş şekli ile taraf olmuş kabul edilecektir.

Madde 317

Fesih

1. Bir Taraf devlet, Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri'ne yazı ile bildirerek işbu Sözleşmeyi feshedebilir; ve fesih gerekçelerini belirtebilir. Gerekçelerin bildirilmemesi, feshin geçerliliğini etkilemeyecektir. Fesih bildiriminde daha sonraki bir tarih öngörülmüyorsa, bildirimin alındığı tarihten bir yıl sonra geçerli olacaktır.

2. Fesih, bir devleti Sözleşmeye taraf olduğu zamanda üstlendiği mali ve akdi yükümlülüklerinden kurtarmayacağı gibi, bu devlet için, yürürlüğü sona ermeden önce Sözleşmenin kendisi yönünden uygulanmasından doğan hakları, yükümlülükleri ve hukuki durumları etkilemeyecektir.

3. Feshin, herhangi bir Taraf uluslararası hukuk uyarınca tabi olacağı devletin Sözleşmede belirtilen ve sözleşmeden bağımsız olarak herhangi bir yükümlülüğü yerine getirme görevini hiçbir şekilde etkilemeyecektir.

Madde 318

Ek'lerin Statüsü

Ek'ler işbu Sözleşmenin ayrılmaz parçasıdırlar ve aksine açık hüküm bulunmadıkça, işbu Sözleşmeye yapılan bir atıf aynı şekilde eklere yapılmış ve işbu Sözleşmenin bir kısmına yapılan bir atıf aynı zamanda bununla ilgili eklere yapılmış sayılır.

Madde 319

Tevdi makamı

1. Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri Sözleşmenin ve buna ilişkin değişikliklerin tevdi makamı olacaktır.

2. Tevdi makamı  görevlerinden başka, Genel Sekreter:

1. Bütün Taraf Devletlere, Otoriteye ve yetkili uluslararası kuruluşlara işbu Sözleşme ile ilgili olarak ortaya çıkan genel nitelikteki sorunlar hakkında raporlar verecektir;
2. Otorite'ye işbu Sözleşmenin ve buna ilişkin değişikliklerin konu olduğu onayları, resmi teyidleri ve katılmaları ve aynı şekilde Sözleşmenin feshine ilişkin bildirileri bildirecektir;
3. Taraf Devletlere, 311. maddenin 4. paragrafı uyarınca akdedilen anlaşmaları bildirecektir;
4. İşbu Sözleşme uyarınca kabul edilen değişiklikleri onaylamak veya bunlara katılmak için, Taraf Devletlere iletecektir;
5. İşbu Sözleşme uyarınca Taraf Devletlerin gerekli toplantıları için, çağrıda bulunacaktır.

3.

1. Genel Sekreter, 156. maddede öngörülen gözlemcilere aşağıdakileri iletecektir.
   1. Paragrafın a) fıkrasında öngörülen raporlar;
   2. Paragrafın b) ve c) fıkralarında öngörülen bildiriler;
   3. bilgi vermek amacıyle, 2. paragrafın d) fıkrasında öngörülen değişiklik metinleri.
2. Genel Sekreter bu gözlemcileri keza, 2. Paragrafın e) fıkrasında öngörülen Taraf Devletler toplantılarına, gözlemci sıfatıyle katılma davet edecektir.

Madde 320

Geçerli metinler

Arapça, Çince Fransızca, İngilizce, İspanyolca ve Rusça metinleri eşit derecede geçerli sayılan işbu Sözleşmenin orjiinali, 305. maddenin 2. paragrafı gözönünde bulundurularak, Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri nezdine tevdi edilecektir.

BU HÜKÜMLERE OLAN İNANÇLA, aşağıda imzaları bulunan ve bu amaçla gereken şekilde yetkilendirilmiş, tam yetkili temsilciler, işbu Sözleşmeyi imzalamışlardır.

MONTEGO BAY'de, On Aralık Bin Dokuz Yüz Seksen iki'de DÜZENLENMİŞTİR.

Kıta Sahanlığının Saptanması Sorunu

Türkiye ve Yunanistan arasındaki ilişkileri etkilemesi bakımından Ege Denizi kıta sahanlığı sorunu yakın bir geçmişe sahiptir. Ege Denizi'nde 1960'ların başlarından itibaren Yunanistan'ın sismografik araştırmalar ve petrol arama faaliyetleri yürütmesine karşın 1 Kasım 1973 tarihinde Türkiye’nin, Ege Denizi’nin 27 bölgesinde TPAO’ya petrol arama izni vermesi, Türk - Yunan ilişkilerinde yeni bir uyuşmazlığa yol açmıştır.[1]